Khu khảo cổ Ban Chiang - điểm khám phá thú vị ở Thái Lan

Ban Chiang (chữ Thái: บ้านเชียง) là một khu vực khai quật khảo cổ tại huyện Nong Han thuộc tỉnh Udon Thani, cách thành phố Udon 47km về phía Đông. Khu vực khảo cổ này được phát hiện năm 1957 bởi Steve Young – một sinh viên nhân chủng học của đại học Havard, Mỹ. Ngay lập tức, khu di chỉ này đã thu hút sự quan tâm chú ý của các nhà khảo cổ cũng như người dân nhờ đồ gốm sơn đỏ.

Cuộc khai quật khảo cổ lần đầu tiên được bắt đầu vào năm 1967. Trong lần khai quật này các nhà khảo cổ đã tìm ra nhiều bộ xương và các hiện vật chôn cùng bằng đồng. Không chỉ có vậy, trong những đồ vật khai quật được các nhà khảo cổ còn tìm thấy những hạt thóc điều này chứng tỏ cho người cổ đại định cư ở đây từ hàng nghìn năm trước đã biết trồng lúa nước. Nhiều ngôi mộ cũng đã được phát hiện trong lần khai quật năm 1967 trong đó có những ngôi mộ cổ xưa có niên đại trước thời kỳ đồ đồng, thuộc nền văn hóa neolithic – nền văn hóa cuối thời kỳ đồ sắt (nền văn hóa neolothic).

Suốt nhiều năm sau đó, khu khảo cổ Ban Chiang đã trải qua nhiều lần khai quật trong đó lần khai quật thứ ba từ năm 1974 – 1975 là lần quan trọng nhất. Trong lần khai quật này, diện tích được khai quật là 215m2, các nhà khảo cổ đã thu được 18 tấn di vật và 126 bộ xường người từ các ngôi một trong di chỉ. Các tầng văn hoá ở đây được chia thành 6 giai đoạn. Giai đoạn 1 và 2, khoảng 3600 – 2900 trước Công Nguyên: đã có đồ đồng thau như mũi giáo, vòng tay, vòng chân, đồ gốm đen, xám, có hoa văn thừng hay khắc vạch. Giai đoạn 3, khoảng 2000 trước Công Nguyên: bắt đầu có gốm khắc vạch với hoa văn đẹp. Giai đoạn 4, khoảng 1600 – 1200 trước Công nguyên: xuất hiện đồ sắt và gốm khắc vạch tô màu. Giai đoạn 5, khoảng 1000 – 500 trước Công Nguyên: có vũ khí và công cụ sắt, bên cạnh đồ trang sức bằng đồng thau, đồ gốm vẽ màu phát triển. Giai đoạn 6, khoảng 300 – 200 trước Công Nguyên: chỉ có gốm áo đỏ, không còn vẽ màu, có đồ trang sức bằng thuỷ tinh.

Bằng phương pháp xác định niên đại nhiệt quang (Optically Stimulated Luminescence dating) cho thấy các tạo tác có niên đại thiên kỷ thứ 5 trước Công Nguyên (năm 4420 đến năm 3400) có nghĩa là khu vực này có niên đại sớm nhất trong các di chỉ thời kỳ văn hóa đồ đồng của thế giới. Tuy nhiên với cuộc khai quật năm 1974-1975 với đầy đủ tư liệu bằng phương pháp xác định niên đại bằng đồng vị cacbon-14 (radiocarbon dating) thì niên đại của các chế tác ở đây muộn hơn, ngôi mộ cổ xưa nhất có niên đại khoảng 2100 trước Công Nguyên và muộn nhất có niên đại 200 năm sau Công Nguyên. Sự chế tác công cụ bằng đồng vào khoảng năm 2000 trước công nguyên được minh chứng bởi các dụng cụ nấu kim loại và các mảnh đồng. Các vật bằng đồng bao gồm: các vòng tay, nhẫn, vòng chân, dây và roi, mũi giáo, lưỡi rìu, rìu lưỡi vòm, móc, lưỡi dao và các chuôn nhỏ.

Sau khi các nhà khảo cổ học dời đi, Chính phủ Thái Lan đã cho xây dựng nơi đây thành một bảo tàng lộ thiên rộng khoảng 500m2, giữ nguyên hiện trạng khai quật. Trong khu bảo tàng này còn lưu giữ 2 bộ di cốt nguyên vẹn của con người thời đại đồ đồng thau cách nay hơn 5.000 năm, tương đương với niên đại các bộ xương người mới phát hiện tại di chỉ khảo cổ Phùng Nguyên (Việt Nam). Cách đó khoảng 5km là một bảo tàng khác, được xây dựng trên một khuôn viên rộng khoảng 3ha, dùng để trưng bày và bảo quản hiện vật thu thập tại di chỉ.

Hiện nay, bảo tàng ở Ban Chiang bao gồm 2 phần. Một là tòa nhà lưu trữ những cổ vật được hai quật. Bên trong trưng bày các đồ tạo tác từ thuở xưa, thuộc văn hóa cổ Ban Chiang, công cụ và đồ dùng tái hiện công nghệ và môi trường xung quanh vào thời cổ xưa cùng các bình đất nung có từ 4.000 đến 7.500 năm. Và phần còn lại là bảo tàng ngoài trời nằm trong khuôn viên chùa Po Si Nai.

Đăng bởi: Khương Vũ Văn