Cùng với chùa Vĩnh Tràng và thiền viện Trúc Lâm Chánh Giác thì Chùa sắc tứ Linh Thứu (chùa Linh Thứu) là nơi bạn phải đến một lần. Vốn dĩ nói vậy là vì đây là ngôi chùa có thâm niên lớn nhất trong số các ngôi chùa ở miền Tây. Đặc biệt, đây là ngôi chùa gắn liền với giai thoại vua Gia Long trong lúc trốn chạy nhà Tây Sơn.

Nội dung bài viết

1 Sơ nét lịch sử hình thành Chùa Sắc Tứ Linh Thứu cổ tự
- 1.1 Huyền thoại về Thiền sư Nguyệt Hiền và chúa Nguyễn Phúc Ánh
2 Chùa Sắc Tứ Linh Thứ và những dấu ấn đậm nét trong kiến trúc truyền thống
- 2.1 Đường đi đến chùa Sắc Tứ Linh Thứu cổ tự
- 2.2 Thông tin tham quan chùa Sắc Tứ Linh Thứu cổ tự

Sơ nét lịch sử hình thành Chùa Sắc Tứ Linh Thứu cổ tự

Chùa nằm cách trung tâm thành phố Mỹ Tho về hướng Tây khoảng chừng 7km tại Ấp Chợ, xã Phước Thạnh, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang. Chùa Sắc Tứ Linh Thứu nguyên thủy là một thảo am nhỏ được dụng trên nền đất của một chòi lá của bọn trẻ mục đồng.

Cụ thể theo tương truyền của các vị tiền sư ở chùa: “Thuở ấy, chùa là vùng đất cách xa làng xóm, hàng ngày chỉ có trẻ chăn trâu lui tới. Thường lệ, mỗi ngày bọn trẻ mục đồng thả trâu đi ăn rồi cùng nhau hội hợp tại đây để vui chơi, đùa giỡn. Chúng đốn cây, kéo lá cất một cái chòi để nghỉ mát và cùng nặng những bức tượng được đất sét với đầy đủ hình hài.

Thời gian trôi qua, bọn trẻ mục đồng ngày càng lớn, cái chòi ngày nào còn đó nhưng vắng tiếng cười nói trẻ thơ. Dần dần từ đó cái chòi bỗng trở thành nơi lưu dấu, trưng bày của các pho tượng mà bọn trẻ nặn từ đất sét hôm nào.

Nhiều lần đi qua ngó lại, không biết có phải vì nhân duyên hay không nên người dân đã cùng nhau góp sức tân trang cái chòi thành cái am nhỏ để thờ Phật. Về sau, cái am được tu tạo thêm nhiều lần rồi thành ngôi chùa với tên gọi là “Chùa Mục Đồng” (khởi thủy từ đời nhà Lê vua Cảnh Hưng, vì lâu quá không rõ niên hiệu).

Từ ngày ngôi chùa được hình thành, khách thập phương đến viếng ngày một đông; và cũng kể từ đó, ngôi chùa trở thành chỗ dựa tinh thần trong đời sống tâm linh của cư dân trên vùng đất mới.

Năm 1722, trên bước đường di cư vào Nam có một nhà sư từ miền Trung tên là Nguyễn Phước Chánh, pháp hiệu là Nguyệt Hiện đến trụ trì. Nhà sư này rất giỏi thuật phong thủy. Sau khi xem xét thế đất, ông cho rằng: “Chùa được dựng trên mặt suối rồng ắt sẽ có chân mệnh Đế Vương đến ngự, bèn cho đổi tên chùa là Long Tuyền Tự (tức là chùa Suối Rồng”.

…

Huyền thoại về Thiền sư Nguyệt Hiền và chúa Nguyễn Phúc Ánh

Lời tiên tri năm nào của nhà sư Nguyệt Hiền còn nhưng không ngờ lại diễn ra quá nhanh.

Chuyện kể: Năm 1784, vua Quang Trung Nguyễn Huệ – vị anh hùng dân tộc sau khi đại thắng quân Xiêm ở trận Rạch Gầm Xoài Mút (chúa Nguyễn Phúc Ánh cầu cứu vua Xiêm đem quân sang đánh nhà Tây Sơn).

“Đọc thêm: Nhà Tây Sơn là một triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam tồn tại từ năm 1778 đến năm 1802, được thành lập trong bối cảnh tranh chấp quyền lực cuối thời Lê Trung Hưng (1533 – 1789). Theo cách gọi của phần lớn sử gia, nhất là các sử gia hiện đại tại Việt Nam thì “nhà Tây Sơn” được dùng để gọi triều đại của anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ và Nguyễn Huệ để phân biệt với nhà Nguyễn của Nguyễn Ánh (vì cùng họ Nguyễn). Ngoài ra, “Tây Sơn” cũng chỉ các lãnh tụ và quân đội khởi nghĩa xuất thân từ ấp Tây Sơn; cũng được dùng làm tên cuộc chiến của Tây Sơn)”.

Chúa Nguyễn Phúc Ánh cùng tướng Nguyễn Huỳnh Đức thất trận bị quân Tây Sơn quay ráp truy đuổi gắt gao. Chúa Nguyễn Phúc Ánh và tướng Nguyễn Huỳnh Đức chạy đến chùa Long Nguyên thì gặp thiền sư Nguyệt Hiện.

Chúa Nguyễn bấy giờ trang phục như kẻ thường dân, không để rõ tung tích. Nhưng Thiền Sư Nguyệt Hiện là người thông minh, xem dung mạo cử chỉ xét tình thế hiện tại cũng đã thầm nghi đây là một đấng Minh Vương đang lâm vào cảnh hoạn nạn.

Do ngày đêm chạy trốn khỏi sự truy đuổi, lại thêm chịu gió sương rơi nên cháu Nguyễn Phúc Ánh bị mắt chứng thương hàn, ăn ngủ không yên, tinh thần suy kém. Trong tình cảnh ấy, tướng Nguyễn Huỳnh Đức lấy làm bối rối, vì chùa cách xa làng xóm, không biết đâu tìm thuốc, tìm thầy, thêm đức vua đương lúc ẩn tích, nên chưa quyết định ra sao.

May thay, sư Nguyệt Hiền là người giỏi về dược thảo, thấy vậy động dạ từ bi, nguyện xin điều trị. Nhân khi điều trị Thiền Sư thấy rõ nỗi tâm ưu của vua, lại sẵn có lòng nghi, nên cạn lời thưa hỏi. Đức Cao Hoàng thấy sư Nguyệt Hiền là người có vẻ từ bi, đạo hạnh, tính cách trung hậu nên Ngài nhận thật. Từ đó, Hòa Thượng gia tâm lo bề thuốc thang cơm cháo.

Vài hôm sau, vua vừa khỏe thì quân Tây Sơn đuổi đến ruồng bắt. Lạ thay cửa chùa lúc ấy thoạt nhiên nhện giăng bích phủ cả lối vào, cảnh trông hoang vắng, như đã lâu không người đặt chân đến.

Khi quân Tây Sơn rầm rộ đến nơi, thấy đường xá cỏ tranh rậm rạp, mạn nhện phủ che, do dự hồi lâu, rồi có lẽ nghĩ chắc không ai, nên kéo nhau đi thẳng. Lúc ấy, trong chúa Nguyễn Phúc Ánh và tướng Nguyễn Huỳnh Đức hoảng hốt, chưa biết nơi nào ẩn thân, thì Hòa Thượng trực nhớ cái Đại hồng chung trên đại điện, liền quỳ xuống tâu với vua, xin vua tạm vào đó lánh nạn. Quân Tây Sơn ập vào chùa lục soát, thấy mọi thứ vẫn bình thường nên bỏ đi.

Cơn kinh hải qua, chúa Nguyễn Ánh ở lại chùa vài ngày dưỡng bệnh. Trong những ngày này, có giống chim linh cứ đậu chung quanh chùa kêu mãi. Hòa thượng đoán biết điềm chẳng lành nên bảo người khách lạ lánh đi nơi khác. Quả nhiên hôm sau quân Tây Sơn kéo đến lục soát chùa. Nguyễn Phúc Ánh may nhờ có chim linh mà được thoát nạn…

Sau khi đánh thắng nhà Tây Sơn, Nguyễn Ánh lên ngôi vua lấy hiệu là Gia Long. Nhớ ơn ngôi chùa cũ cùng nên đã mời Hòa Thượng Nguyễn Phước Chánh lại Kinh để cảm ơn Phật lực hộ trì. Năm 1811 đức vua ra tôn chỉ tu bổ và phong cho hiệu chùa là: “Sắc Tứ Linh Thứu Cổ Tự” (勅賜靈鷲古寺), lại cũng vì nhớ công phụng sự, vua sắc phong cho ngài Nguyễn Phước Chánh hàm ân là Mẫn Huệ Thiền Sư Đại Lão Hòa Thượng.

Sắc ngự định: “Long Tuyền, thịnh hỹ đạo tràng thuận cảnh hoằng khai thanh tịnh cảnh”.

Tứ phê tướng: “Linh Thứu phú tại Phật Pháp bình tâm phát nguyện diệu huyền tâm”.

Năm 1841, vua Thiệu Trị cho đổi lại tên chùa là “Linh Thứu”. Linh Thứu theo tiếng Phạn nghĩa là: “Kỳ-xà-quật”, nguyên vốn tên hòn núi mà đức Phật Thích Ca Mâu Ni thường thuyết Pháp khi xưa. Còn dân gian thì quen gọi chùa Sắc Tứ, tức bảng vàng của nhà vua phong cho.

“Sắc vua phong tặng bảng vàng

Trang nghiêm Phật Pháp vẻ vang nước nhà”.

Trải qua thời gian gần hơn 300 năm, chùa Linh Thứu Sắc Tứ đã 15 đời truyền tự gồm Hòa Thượng Nguyệt Hiện (1722 – 178); Hòa Thượng Trí Huệ (1789 – 1811); Hòa Thượng Thoại Lâm (1811 – 1832); Hòa Thượng Huệ Thắng (1832 – 1854); Hòa Thượng Liễu Kim (1854 – 1869); Hòa Thượng Trí Hoàng (1869 – 1880); Hòa Thượng Chánh Hậu (1880 – 1897); Hòa Thượng Chí Thành (1897 – 1923); Giáo Thọ Chơn Huệ (1923 – 1935); Hòa Thượng Thành Đạo (1935 – 1951).

Đến 1951 chùa Sắc Tứ trở thành chùa Ni, từ đó chùa được 3 Ni trưởng thay nhau trụ trì, đầu tiên là Ni trưởng Như Nghĩa, tiếp theo là Ni trưởng Thông Huệ (Hai Ni trưởng đã viên tịch và được thờ ở hậu tổ). Viện chủ trì Ni trưởng Như Chơn đến 1994 vì tuổi già sức yếu, nên Ni sư Thích Nữ Như Quang kế thừa trụ trì (đến 1996 thì viên tịch). Kế vị Ni sư Thích Nữ Như Quang từ năm 1996 đến nay là Ni Sư Thích Nữ Như Minh.

Từ buổi khai sơn và mãi mãi về sau, quê hương Tiền Giang vẫn còn lưu truyền câu chuyện này, ngôi chùa cổ Linh Thứu vàng son trong chánh pháp từ bi cứu khổ chúng sanh. Với ý nghĩa: “Mái chùa che chở hồn dân tộc; Nếp sống muôn đời của tổ tiên”.

Chùa Sắc Tứ Linh Thứ và những dấu ấn đậm nét trong kiến trúc truyền thống

Mặc dù là ngôi chùa được nhiều lần trùng tu, sửa chữa qua nhiều đời trù trị do bị chiến tranh tàn phá và cháy; thế nhưng chùa Sắc Tứ Linh Thứu vẫn giữ nguyên nét kiến trúc truyền thống trang nghiêm cổ kính như ngày nào.

Đến tham quan chùa nhìn từ bên ngoài vào, chùa là một công trình nằm trong không gian u nhàn mang đầy đủ những dấu ấn về văn hóa, kiến trúc và ý nghĩa Phật pháp của các bật cao tăng được truyền tụng từ đời này sang đời khác.

Đầu tiên là cổng chùa (hay còn gọi là cổng tam quan) được xây dựng kiên cố nguy nga, nghiêm trang thể hiện đầy đủ dấu ấn thần thánh với các hoa văn trang trí hoàng tộc. Tiêu điểm là trên mái cổng là các hình tượng rồng phụng uống lượng vừa uyển chuyển vừa dũng mãnh. Chính giữa cổng là bảng đá đại tự với bốn chữ “Long Tuyền Cổ Tự”. Trước cổng chính là hình ảnh 2 voi thân tạc bằng đá; hai cây cột chính in hai câu liễn được viết bằng chữ nho: “Linh cảnh an nhàn Hoàng đế sắc phong thiên cổ tại; Thứ sơn tịnh lạc cao tăng trí phước vạn niên tồn”.

Qua tam quan là đến khuôn viên rộng của sân chính điện với nhiều hạng mục nhỏ thờ nhiều vị bồ tát, phật đà. Nổi bật hơn là một cột phước cao xây dựng theo tứ linh “Long – Lân – Quy – Phụng”. Trong đó tượng Quy nằm sân trước có độ dài khoảng 2,5 mét trên lưng cõng Lân. Còn Long và Phụng được làm thành cột phước cao vừa thanh nhã, vừa hùng tráng.

Giữa sân là một bia đá được tạc rất trang trọng ghi lại lịch sử hình thành của ngôi chùa và các đời trụ trì.

Bên cạnh các hạng mục này, khuôn viên sân chính điện còn nổi bật với tuyệt phẩm nói về lịch sử cuộc đời Đức Phật Thích Ca Mâu Ni do ni sư trụ trì Thích Nữ Như Minh sáng tạo và xây dựng trong 2 năm (2011 – 2012). Tuyệt phẩm này hoàn toàn được xây bằng những phiến đá to lớn (mua từ Phú Yên) với các đường nét đục đẻo hết sức công phu.

Mở đầu tuyệt phẩm là cảnh Thái tử ra đời với 7 tòa sen dưới chân và xa xa là Hoàng hậu Ma-da cùng chư thiên. Tiếp đến là cảnh Thái Tử Tất-đạt-đa cắt tóc bên dòng sông; cảnh Đức Thích Ca Chuyển Pháp Luân với 5 anh em Kiều Trần Như tọa tĩnh xung quanh, xa xa đằng sau là cội bồ đề; cảnh Đức Phật nhập niết bàn và xa xa là chư Thánh chắp tay thành kính … Đặc biệt phía trước các bức tượng đá là cái hồ trồng sen được đào thành hình bản đồ Việt Nam có đầy đủ các tỉnh thành quê hương.

Tiếp tục đi thẳng vào trong là ngôi chính điện. Nhìn chung, chính điện chùa Sắc Tứ Linh Thứ rất rộng, thoáng mát và luôn toát lên vẻ cổ kính.

Điểm nhấn của ngô chính điện này là những bức tượng Phật cổ cao lớn các hoành phi, câu đối, bao lam được tạo tác hết sức công phu, tinh xảo. Toàn bộ không gian chính điện được chống đỡ bởi 48 cây cột chống đỡ được làm từ gỗ quý cỡ một vòng tay trẻ em có tuổi đời hơn 200 năm tuổi. Trên 48 cây cột này, hai cây cột phía gian chính ngay trước bệ thờ Phật Thích Ca Mâu Ni còn lưu giữ đôi câu đối nhắc lại chuyện xưa.

Bàn thờ tại chánh điện được tôn trí các tượng Phật như đức Di Đà, đức Thích Ca và đức Di Lặc cùng các vị Bồ tát. Đặc biệt bên trái bệ thờ là chiếc đại hồng chung khi xưa đã cứu mạng vua Gia Long ngày nào. Trước bệ thờ Phật giữa chính điện là hai câu đối nhắc lại việc vua Gia Long sắc ngự định tên chùa là Long Tuyền và vua Thiệu Trị tứ phê cho chùa tên Linh Thứu.

Sắc ngự định: “Long Tuyền, thịnh hỹ đạo tràng thuận cảnh hoằng khai thanh tịnh cảnh”.

Tứ phê tướng: “Linh Thứu phú tại Phật Pháp bình tâm phát nguyện diệu huyền tâm”.

Song cùng với không gian trí trí bên trong, điểm nhấn ngoại thất bên ngoài của chùa là mái ngói, chính giữa trên đỉnh chùa là hình tượng hoa văn “lưỡng long chầu bánh xe” uy nghi; bốn đầu mái chùa hiện hữu rõ nét lối kiến trúc truyền thống theo kiểu hoa văn thế kỷ XIX.

Sau chính điện là hậu điện hay còn gọi là nhà Hậu Tổ được xây dựng theo lối kiến trúc Roman của Pháp với những vòm cong và những nét trạm trổ tinh xảo. Trang trí nội thất bên trong là 30 cây cột gỗ quý hiếm vũng nhiều câu đối, hoành phi, bao lam được trạm trổ tinh xảo, bắt mắt.

Trải qua hơn 300 năm mưa nắng, hầu hết các công trình, hạng mục trong chùa Sắc Tứ Linh Thứu vẫn còn giữ nguyên nét đẹp cổ kính, lộng lẫy của ngô chùa của vua như ngày nào. Vẻ đẹp này được ngơi qua hai câu thơ: “Long Tuyền địa chiếu thiên thu nguyệt, Linh Thứu thiên khai vạn vổ vân”.

Bên cạnh nét đẹp về phong cách kiến trúc truyền thống xưa, chùa ngày nay là nơi sinh hoạt phật pháp quan trọng của bà con phật tử. Đặc biệt, khi chùa Sắc Tứ trở thành chùa Ni vào năm 1951, chùa được xem là nơi dành riêng cho phật tử nữ tại huyện Châu Thành nói riêng và tỉnh Tiền Giang nói chung.

Đường đi đến chùa Sắc Tứ Linh Thứu cổ tự

Vì là điểm đến có vị trí nằm khá gần trung tâm huyện Châu Thành và thành phố Mỹ Tho nên việc di chuyển đến đây tương đối dễ dàng.

Bắt đầu xuất phát từ trung tâm thành phố Mỹ Tho (vòng xoay đường Ấp Bắc giao đường Nguyễn Quân), bạn đi đường Ấp Bắc đến vòng xoay QL1A đi QL1A về huyện Châu Thành.

Đến ngã tư Đồng Tâm, bạn rẽ trái đi đường tỉnh lộ DT870 đến ngã ba đường Ấp Chợ (qua trạm y tế xã Phước Thạnh), bạn rẽ trái là đến chùa Sắc Tứ Linh Thứu.