Kỳ duyên ghé đền cổ nghe tích Khâu Sầm Vương - Phần 1

Trở lại Cao Bằng những ngày cuối tháng 10, tôi mê mẩn vẻ đẹp yên bình thơ mộng trước đồng hoa tam giác mạch phớt hồng và màu vàng rực khắp nương đồi của những bông lúa đang vào độ chín. Câu hát về người chiến sĩ biên giới cứ vang lên trong đầu giữa con đường đèo vùng cao khiến tôi không khỏi tò mò đến câu chuyện về vị anh hùng nơi đây. Thế là tôi bổ sung vào hành trình của mình thêm một địa danh lịch sử mới, đền Kỳ Sầm.

Núi như thành,

Ngọn như kiếm,

Biên cương thức với Kỳ Sầm.

Sông Hiến sông Bằng,

Khâu Liêu sừng sững.

CÂU CHUYỆN LỊCH SỬ VỀ NGƯỜI ANH HÙNG DÂN TỘC TÀY

Đền Kỳ Sầm thờ vị anh hùng Nùng Trí Cao nằm ở Bản Ngần, xã Vinh Quang huyện Hòa An, cách trung tâm thị xã Cao Bằng theo hướng Pắc Bó khoảng 5km. Đây là một trong những ngôi đền cổ nhất nước ta gần 1000 năm tuổi. Đường đi vào đền Kỳ Sầm giờ đây được lát bê tông phẳng tắp và rộng hơn 3 m, xe có thể di chuyển dễ dàng. Hai bên đường, màu lúa đã ngả màu vàng dưới ánh mặt trời càng thêm lấp lánh, luồng gió lạnh mùa thu nhè nhẹ thổi thật dễ chịu xiết bao.

Vẻ đẹp thơ mộng của đường lên đền Kỳ Sầm – Ảnh: Hanotour

Những cánh đồng lúa trải dài hai bên đường đến đền Kỳ Sầm – Ảnh: Caobangtv

Đoạn đường trên xe, chúng tôi thỏa thích phóng tầm mắt của mình bay thật xa, thật cao cùng vẫy vùng giữa không gian bao la miền Đông Bắc và nghe câu chuyện kể về người anh hùng dân tộc của mảnh đất này – Nùng Trí Cao, hay còn gọi là Kỳ Sầm.

Không gian bao la miền Đông Bắc trên đường lên đền Kỳ Sầm – Ảnh: Hobby’s

Nùng Trí Cao sinh năm 1025, còn có tên là Kỳ Sầm, là con của thủ lĩnh địa phương Nùng Tồn Phúc và bà A Nùng. Vốn là người có trí óc thông minh, lại được về kinh đô Thăng Long theo học nên dù tuổi còn rất nhỏ, Kỳ Sầm đã có tài thao lược hơn người. Xuất thân trong một gia đình võ nghệ gia thế lại được dân nhân trong vùng tin tưởng nên Kỳ Sầm được xem là người dẫn dắt bản làng người Tày Nùng sau khi cha ông mất.

Chân dung Đại tướng Nùng Trí Cao, hay còn gọi là Khâu Sầm Vương – Ảnh: Blogspot

Vùng đất này được xem là mấu chốt quan trọng giữa nước Đại Việt và nhà Tống nên nhiều lần quân Tống muốn dụ dỗ Kỳ Sầm về phe mình chống lại nhà Lý của nước Đại Việt. Thế nhưng được vua Lý Thái Tông khuyên nhủ, Kỳ Sầm trở thành vị lãnh tụ của dân tộc Tày Nùng chiến đấu vì nước Đại Việt trước những lần xâm lược của quân thù.

Dân tộc Tày Nùng ở tỉnh Cao Bằng – Ảnh: Internet

Bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc Tày Nùng ở tỉnh Cao Bằng – Ảnh: Baocaobang

Ông được vua Lý Thái Tông tin tưởng phong cho làm Thái Bảo trấn giữ vùng Quảng Nguyên, nhân dân vô cùng kính trọng ông. Vào năm 1055, trong một lần chống trả lại đội quân hùng hậu của nhà Tống sang xâm lược, binh lực của Kỳ Sầm bị thất thế, phải cầu viện quân Lý đến giải cứu. Song quân cứu viện chưa đến nơi thì vị anh hùng người Tày Nùng đã hy sinh trước mũi giáo quân thù.

Đường hành quân của Nùng Trí Cao tại Trung Quốc – Ảnh: 4vietnam

Sau khi ông mất, vua Lý đã phong cho ông là Khâu Sầm Đại Vương. Những gì mà Kỳ Sầm để lại trong cuộc đời đã trở thành huyền thoại sống của người dân Tày Nùng xứ Cao Bằng. Vì vậy, để tưởng nhớ đến vị anh hùng lịch sử, nhân dân đã xây nên đền Kỳ Sầm để thờ ông, như một di tích tưởng nhớ đến muôn đời sau.

Đền Kỳ Sầm, di tích tưởng nhớ đến công lao của đại tướng Nùng Trí Cao – Ảnh: Vu Son

LỄ HỘI ĐẶC SẮC Ở ĐỀN KỲ SẦM

Mặc dù đến đây vào những ngày cuối tháng 10, chưa đến lễ hội quan trọng nhất của đền Kỳ Sầm. Tôi vẫn tự thưởng cho mình hòa vào không khí ấy bằng cách nhắm chặt đôi mắt, thả hồn theo lời kể của cụ cao niên đang hào hứng về một mùa lễ hội đẹp của người Tày Nùng trong những ngày đầu xuân. Lễ hội đền Kỳ Sầm diễn ra thường niên vào ngày mồng 10 tháng Giêng Âm lịch hằng năm, đây là dịp để mọi người trong vùng du xuân, vãn cảnh chùa cũng như thắp hương tưởng nhớ đến vị lãnh tụ người Tày Nùng. Đối với du khách các nơi, đây là dịp để hòa mình vào một không gian vui chơi đặc sắc của miền núi vùng cao Đông Bắc.

Khuôn viên xanh mát của đền Kỳ Sầm, nơi diễn ra lễ hội – Ảnh: Caobangtv

Người người nườm nượp đi vãn cảnh chùa ở đền Kỳ Sầm – Ảnh: Baocaobang

Theo thông lệ, vào tối ngày mồng 9, người dân trong làng sẽ tổ chức lễ dâng hương đến vị anh hùng lịch sử Nùng Trí Cao vào lúc 12h đêm tại đền Kỳ Sầm. Các cụ cao niên có uy tín của địa phương sẽ thực hiện nghi thức này. Từ trang phục áo dài khăn đóng, đến tiếng trống, tiếng chiêng bắt đầu buổi lễ đều được diễn ra trong không khí trang nghiêm ở đền Kỳ Sầm. Thủ tục dâng trà, rót rượu cũng được tổ chức sang trọng thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, tri ân các bậc tiền nhân của dân tộc ta. Đây còn là buổi lễ mang tính tâm linh cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, nhân dân ấm no đầy đủ.

Tục đánh trống trong lễ hội ở đền Kỳ Sầm – Ảnh: Caobangtv

Nhạc là nghi thức không thể thiếu trong lễ hội ở đền Kỳ Sầm – Ảnh: Caobangtv

Dâng lễ vật vào 12h đêm trong ngày 10 tháng Giêng mỗi năm ở đền Kỳ Sầm – Ảnh: Caobangtv

Buổi lễ được tiến hành bởi các cụ có uy tín trong làng – Ảnh: Caobangtv

Lễ hội nhằm ghi nhớ công ơn Khâu Sâm Đại Vương và cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa ở làng – Ảnh: Caobangtv

Sáng ngày mồng 10, từng dòng người đi trẩy hội nườm nượp từ khắp các vùng đến đền Kỳ Sầm để tham gia. Khói hương nghi ngút thể hiện lòng thành kính với vị anh hùng Nùng Trí Cao. Đồng thời, nó cũng mang những tâm nguyện của người đi cầu những mong ước sẽ được thành sự thật.

Người dân thành kính cầu nguyện Sầm Vương ban cho phước lành – Ành: Caobangtv

Phần hội sáng mùng 10 tháng Giêng ở đền Kỳ Sầm diễn ra mang nhiều nét đặc trưng của người dân tộc Tày Nùng như tung còn, đấu vật, đấu võ đến những trò chơi khác như đá bóng, múa lân, múa sư tử, múa rồng,… Tất cả mọi người không kể dân địa phương hay du khách phương xa đều bỏ qua sự rụt rè bỡ ngỡ để nhiệt tình hòa vào không khí vui tươi đầu xuân ở đền Kỳ Sầm, tiếng cười rộn ràng vang lên khắp một vùng núi bình yên của đất nước.

Tung Còn, trò chơi dân gian của dân tộc Tày Nùng – Ảnh: sưu tầm

Mời bạn xem tiếp: Kỳ duyên ghé đền cổ, nghe tích Khâu Sầm Vương – Phần 2

Gumi – Mytour.vn

Nội dung bài viết thuộc bản quyền của Mytour (Không bao gồm hình ảnh). Mọi sao chép cần ghi rõ nguồn, tên tác giả, nhiếp ảnh gia cùng với liên kết về nội dung tương ứng tại Mytour..

Đăng bởi: Ưng Hoàng