Lạ lẫm Gò Thành

Chúng tôi tìm về Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia Gò Thành (KDT Gò Thành) thuộc ấp Tân Thành, xã Tân Thuận Bình, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang. Nơi đây có rất nhiều câu chuyện thu hút sự quan tâm của du khách và mục đích của chúng tôi cũng không ngoại lệ là muốn khám phá và tìm hiểu về KDT đặc biệt này.

Cổng vào KDT Gò Thành

KDT khảo cổ quý hiếm ở ĐBSCL

Theo nhiều tư liệu lịch sử, KDT Gò Thành được xác định là một địa điểm khảo cổ học quy  mô lớn với các loại hình di tích mộ táng, kiến trúc và cư trú. Được biết, vào năm 1941, L.Malleret, nhà khảo cổ học người Pháp đã phát hiện ra di chỉ Gò Thành và sau đó ông đã thu thập được một số hiện vật. Năm 1987, Viện Khoa học xã hội tại Tp. Hồ Chí Minh đã tham gia Hội nghị “Thông báo khảo cổ học” tại Tiền Giang và khẳng định Gò Thành là di tích thuộc nền văn hóa Óc Eo, đồng thời với sự xuất hiện nền văn hóa Óc Eo tại tỉnh An Giang, một phần nhỏ ở huyện Phong Điền, Tp. Cần Thơ. Trong các năm 1988 -1990, Bảo tàng Tiền Giang kết hợp với Trung tâm Khảo cổ học (thuộc Viện Khoa học xã hội Quốc gia) tiến hành liên tục 3 lần khai quật, khảo sát di tích này.

Về tên gọi Gò Thành có rất nhiều giai thoại khác nhau đến nay vẫn chưa xác định thông tin chính xác. Tuy nhiên, theo ông Võ Văn Đời, 88 tuổi ngụ cạnh KDT, “theo lời kể của ông bà xưa thì khi phát hiện KDT này, nơi đây có hình dáng như một thành cổ, bên trên gò cao có nhiều loại gạch lạ kích thước không đồng nhất và nhiều tượng, dụng cụ sinh hoạt, săn bắt nên người dân xung quanh quen gọi là Gò Thành”. Ông Nguyễn Văn Sang, ngụ ấp Tân Thành kể lại, “trước khi khai quật, KDT là một bãi đất hoang nên nhiều trẻ con đến đây vui chơi. Sau một trận mưa lớn nước chảy xiết qua bãi đất, nhiều người dân đã nhặt được những mảnh vàng nhỏ, những mảnh gốm, một vài mảnh tượng vỡ và khá nhiều viên đá cuội lộ ra. Người dân đã báo cho chính quyền biết và cuộc khai quật được tiến hành sau đó”.

Hôm chúng tôi đến tham quan, các hiện vật đang được bảo quản chu đáo tại nhà trưng bày. Toàn bộ KDT Gò Thành đã được trùng tu, tôn tạo, có tường rào bao quanh, cổng chính được thiết kế theo những hoạ tiết, hoa văn thuộc nền văn hóa Óc Eo, có một nhà bao che một số đền tháp quan trọng, một nhà trưng bày hiện vật của di tích và một đình thần trong khuôn viên rộng lớn, khang trang. Điều đáng mừng là chính quyền và người dân địa phương luôn ý thức đây là tài sản quý nên đồng lòng ra sức bảo vệ không để xảy ra tình trạng hư hỏng, xuống cấp, mất mát.

Ông Võ Văn Thẳng, ngụ ấp Tân Thành kể, “mấy năm trước đã từng có người đến với ý định lấy cắp hiện vật trưng bày, may nhờ bà con xung quanh và lực lượng bảo vệ phát hiện truy đuổi. Hiện nay công tác canh phòng cũng chặt chẽ lắm. Tài sản quý giá của quê hương mình thì mình phải biết giữ gìn, trân trọng”.

Hiện vật được trưng bày tại KDT

Điểm tham quan, tìm hiểu hấp dẫn

Khi du khách đến đây sẽ tận mắt chứng kiến rất nhiều hiện vật quý hiếm được giữ gìn, tôn tạo chuẩn mực, thể hiện rất rõ nguồn gốc chứng minh đây là nơi cư trú có kiến trúc nghệ thuật và nghệ thuật mộ táng (chôn cất) rất đặc trưng của vương quốc Phù Nam xưa. Có rất nhiều hiện vật được khai thác dưới độ sâu từ 3 đến 4m trong lòng đất như bình cổ, ly tách, chén dĩa, các tượng đất, xương cốt gia súc gia cầm, xương cá, mộ phần, các ngôi tháp cổ…Tính đến nay, các cơ quan chức năng đã khai thác được trên 270 hiện vật của nên văn hóa Óc Eo được chế tác bằng vàng, bạc, đồng, đất sét nung có niên đại từ thế kỷ 4 đến 8, trong đó có 2 pho tượng thần rất độc đáo. Tất cả đều được bố trí hài hòa trong nhà trưng bày phục vụ du khách tham quan. Năm 1994, KDT Gò Thành đã được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) công nhận là Di tích cấp Quốc gia.

Bà Trần Thị Trang Nhung, du khách đến từ An Giang cho biết,“quê tôi ở An Giang cũng có nhiều di tích khảo cổ liên quan đến nền văn hóa Óc Eo nhưng xem ra KDT Gò Thành nầy có nhiều hiện vật hơn, đa dạng hơn đi kèm với những câu chuyện tâm linh đầy bí ẩn”.

Sẽ còn rất nhiều câu chuyện thú vị, khác đang mời gọi du khách đến với KDT rất lạ lẫm mang tên Gò Thành. Nếu bạn là người thích khám phá nghệ thuật kiến trúc, văn hóa dân gian hay muốn lưu lại những khoảnh khắc đẹp đáng nhớ thì hãy đến  KDT rất đặc biệt này.

Bài và ảnh: Phan Thị Anh Thư

Đăng bởi: Đạt Nguyễn