Về xứ Kinh Bắc thăm kiệt tác kiến trúc chùa cổ Bút Tháp

Vùng đất Bắc Ninh bao đời nay luôn được xem là cái nôi văn hóa của Bắc Bộ. Nhắc đến Bắc Ninh, người ta nhắc đến bao nhiêu nét văn hóa đặc sắc, nghe thôi lòng lại bồi hồi. Bắc Ninh khiến người ta nhớ tới làn điệu quan họ đắm say, nhớ tới dòng “sông Đuống” “lấp lánh”, nhớ “váy Đình Bảng buông chùng cửa ngõ”, nhớ tới chuyện những “lá diêu bông” và nhớ tới ngôi chùa mang đậm nét xưa những nét văn hóa, kiến trúc Bắc Bộ, chùa Bút Tháp.

Chùa Bút Tháp – ngôi chùa nổi tiếng xứ Kinh Bắc. -Ảnh: Bertrand Duperrin

Chùa Bút Tháp có lẽ chẳng xa lạ với nhiều người. Nằm đâu đó trong trí nhớ. Có thể chưa gặp gỡ nhưng cái tên dường như gắn với mối dây nào đó trong tâm thức. Người ta nghe tới và thấy quen thuộc vô cùng. Bút Tháp là cái tên quen thuộc nhất mà người ta thường gọi. Có những người dùng cái danh xưng Ninh Phúc tự cho ngôi chùa cổ này. Nhân dân trong vùng thì lại quen gọi chùa bằng cái tên Nhạn Tháp hơn cả. Bút Tháp nằm trên đất Thuận Thành, Bắc Ninh, ở bên đê hữu ngạn của sông Đuống. Ngôi chùa bên dòng sông văn hóa, nghe tên thôi lòng đã vang lên đầy những cảm xúc dư âm đậm màu.

Ngôi chùa dịu êm trong những dư âm văn hóa. -Ảnh: Hành trình phương Đông

Màu dịu êm ở ngôi chùa cổ. -Ảnh: nikkoc

Cái tên Bút Tháp được nhân dân quen gọi có lẽ bởi hình ảnh ngọn tháp Báo Nghiêm ngự nơi đây. Tháp có đỉnh là ngọn bút vươn lên trời xanh, thờ vị hòa thương Chuyết Chuyết. Chiều cao của tháp chừng 13m, làm bằng đá, chạm trổ 13 bức hình, chủ yếu là các con thú. Ngọn tháp là minh chứng cho bàn tay tài hoa và khéo léo của người nghệ nhân Việt Nam trong nghệ thuật ghép đá, tạc hình. Tháp Bút nơi đây không phải là hình ảnh độc nhất vô nhị nhưng nó mang cái hồn cốt mà không đâu có được.

Ngọn tháp nổi tiếng ở chùa. -Ảnh: Bertrand Duperrin

Bóng dáng thân quen tạo nên nét riêng của ngôi chùa cổ. -Ảnh: Zniper

Bút Tháp là một trong những di tích quan trọng của quốc gia được xếp vào hàng đặc biệt. Điều đó cũng đủ để chứng tỏ cho ta thấy vị trí của ngôi chùa này quan trọng như thế nào đối với nước ta.

Ngôi chùa là di tích quốc gia đặc biệt của nước ta. -Ảnh: Hành trình phương Đông

Tài liệu ghi chép về thời gian ra đời của ngôi chùa chưa đưa ra được những chứng cứ về thời gian cụ thể. Nhưng ít nhất  chùa cũng đã tồn tại với niên đại mấy trăm năm.  Từ thế kỉ XIII cho tới bây giờ.

Cái lặng lẽ, trầm ngâm của không gian hàng trăm năm tuổi nơ đây. -Ảnh: Analox

So với những ngôi chùa cổ khác ở đồng bằng Bắc Bộ thì Bút Tháp có quy mô tương đối lớn. Ngôi chùa mang nét kiến trúc khá độc đáo nhưng bốc cục vẫn rất hài hòa, tự nhiên, hòa hợp với cảnh quan xung quanh đem lại cảm giác bình yên, nhẹ nhàng, thư thái cho những người tới đây tham quan.

Cảm giác bình yên, thư thái khi ở ngôi chùa này. -Ảnh: Zniper

Ngôi chùa đi theo những khuôn mẫu mang tính truyền thống của người Việt. Hướng Nam của ngôi chùa được xem là hướng của trí tuệ, của bát nhã (tức là cái  trí tuệ với sự hiểu biết toàn diện, không mâu thuẫn, đi đến tận cùng của chân lý). Sự chọn lựa từ hướng của ngôi chùa đã cho thấy miền kì vọng mà người đời trước đặt nào ngôi chùa vào niềm tin giữ gìn nét văn hóa truyền thống.

Nét truyền thống, đơn sơ của ngôi chùa. -Ảnh: Rolf Kamras

Việc xác định lịch sử ra đời của ngôi chùa ngày nay vẫn còn nhiều giả thiết. Kiến trúc của chùa Bút Tháp ngày nay ta thấy mang nhiều di tích của thế kỷ 17. Có thể kể đến 8 đơn nguyên chạy song hành được bố trí đăng đối trên một đường “Thần Đạo”, cấu đá tòa Thích Am Trung, tòa Tiền Đường Thượng Điện, phủ thờ nhà Hậu Đường, hàng tháp đá…

Ngôi chùa với những dấu tích từ thế kỷ 17. -Ảnh: Bertrand Duperrin

Bút Tháp so với những ngôi chùa khác được phủ sơn mới, xây lại đẹp đẽ khang trang lại có phần giản mộc mới cấu trúc khung gỗ đi từ thế kỷ này sang thế kỷ khác. Vẻ đẹp đằm điệu của ngôi chùa vẫn khiến người ta rưng rưng xúc động. Người ta không khỏi nguôi cái ước muốn Bút Tháp cứ mãi đẹp và bình yên dung dị như thế. Mộc mạc với gỗ, rắn giỏi kiên cường với đá.

Cầu thang gỗ mộc giản đơn. -Ảnh: Analox

Một báu vật ngôi chùa lưu giữ khiến nhiều người phương xa luôn muốn tìm tới để chiêm ngưỡng đó là tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay ra đời thể kỷ 17. Pho tượng này được xem là bảo vật độc nhất vô nhị về tượng phật và nghệ thuật tạc tượng, tạo hình giàu cảm xúc.  Nét chạm khắc tinh tế, tỉ mỉ và sống động làm toát lên cái thần thái tôn nghiêm nhưng từ bi, bao quát khắp nhân gian với tấm lòng nhân ái.

Tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay – báu vật của ngôi chùa. -Ảnh: CCPiXel.net

Vẻ đẹp khiến người đời ngả mũ, trầm ngâm . -Ảnh: Rolf Kamras

Kết hợp với tượng Quan Âm làm nên bộ ba danh bất hư truyền của chùa Bút Tháp ấy là tượng Tây Thiên Đông Đô Việt Nam lịch đại Tổ sư và tượng Thị Kính. Cùng với đọ là hơn 70 pho tượng gỗ tạc trong nhiều tư thế đứng, ngồi, quỳ với những nét mặt sinh động khác nhau, biểu hiện nội tâm sâu sắc và ý tứ phật giáo cao cả.

Bức tượng khác trong chùa. -Ảnh: PhotosHP

Đến ngôi chùa một ngày không xa, để lòng lắng những bình yên êm ả. -Ảnh: Van Hoan Dinh

Việt Nam có cả ngàn ngôi chùa. Nhưng không phải ngôi chùa nào cũng giữ lại được dấu ấn riêng mang đậm tâm hồn người Việt từ đời này qua đời khác như chùa Bút Tháp. Giữa cuộc sống ngày thường bận rộn, ta dành một ngày thảnh thơi. Một ngày trở về đây, một ngày để tâm hồn mình đằm lại, biết yêu thêm một phần tâm hồn, bản sắc truyền thống. Bút Tháp đi vào lòng người không chỉ vì là một ngôi chùa cổ, một không gian kiến trúc cổ mà là còn là những phút giây bình yên để lòng người lắng lại.

Iki Oleo – Mytour.vn

Nội dung bài viết thuộc bản quyền của Mytour (Không bao gồm hình ảnh). Mọi sao chép cần ghi rõ nguồn, tên tác giả, nhiếp ảnh gia cùng với liên kết về nội dung tương ứng tại Mytour..

Đăng bởi: Hiếu Nguyễn Hữu