Chính Hữu tên thật Trần Đình Đắc, sinh năm 1926 tại Vinh, là nhà thơ quân đội thực thụ cả ở phía tác giả lẫn tác phẩm. Từ lúc viết bài thơ đầu cho đến nay Chính Hữu vẫn phục vụ trong quân đội. Đề tài thơ hầu hết là đề tài đánh giặc, nhân vật trung tâm là anh bộ đội. Tình cảm quán xuyến trong toàn bộ thơ Chính Hữu là tình cảm người lính, trong đó lòng yêu Tổ quốc và tình đồng chí là hai chủ đề hay được đề cập. Thơ Chính Hữu thể hiện một cá tính trầm lặng nhưng cả nghĩ và dào dạt yêu thương, trong lòng luôn luôn có sự khắc khoải về trách nhiệm trước những nỗi gian lao của đồng bào, đồng chí. Ông hay nghiêng về những hy sinh xót xa, với sự chân thành cảm phục biết ơn và rất nhiều tự vấn về trách nhiệm mình. Các tác phẩm; Đầu súng trăng treo (tập thơ, Nhà xuất bản Văn học, 1966), Thơ Chính Hữu (tập thơ, Nhà xuất bản Hội nhà văn, 1997), Tuyển tập Chính Hữu (Nhà xuất bản Văn học, 1998). chúng mình xin giới thiệu những bài thơ hay của ông.

Bài thơ: Lá ngụy trang
Bài thơ: Ngọn đèn đứng gác
Bài thơ: Đường ra mặt trận
Bài thơ: Đồng chí
Bài thơ: Ngày về
Bài thơ: Giá từng thước đất
Bài thơ: Ngọn gió
Bài thơ: Bắc cầu
Bài thơ: Thư nhà
Bài thơ: Trang giấy học trò

Bài thơ: Lá ngụy trang

Lá ngụy trang

Tác giả: Chính Hữu

Mười năm đi mải miếtMang quê mình xanh biếc trên lưng.Khi ta hành quân đã khuất,Lá nguỵ trang còn đọng tiếng chim rừngTha thiếtCây mọc trăm miền gửi lá theo taGian khổ đêm ngày chiến dịch,Vẫn nghe rì rào thôn xóm ta quaNghe núi nghe sông trong cành lá hát.
(1961)

Bài thơ: Lá ngụy trang

Bài thơ: Ngọn đèn đứng gác

Ngọn đèn đứng gác

Trên đường ta đi đánh giặcTa về Nam hay ta lên Bắc,Ở đâuCũng gặpNhững ngọn đèn dầuChong mắtĐêm thâuNhững ngọn đèn không bao giờ nhắm mắtNhư những tâm hồn không bao giờ biết tắt,Như miền NamHai mươi nămKhông đêm nào ngủ được,Như cả nướcVới miền NamĐêm nào cũng thức…Soi cho ta điĐánh trận trường kỳĐèn ta thắp niềm vui theo dõiĐèn ta thắp những lời kêu gọi.Đi nhanh đi nhanhChiến trừõng đã giụcĐầy núi đầy sôngĐèn ta đã mọc.Trong gió trong mưaNgọn đèn đứng gácCho thắng lợi, nối theo nhauĐang hành quân đi lên phía truớc.1965Bài thơ này đã được nhạc sĩ Hoàng Hiệp phổ nhạc.
Nguồn: Trường Sơn – đường khát vọng, NXB Chính trị quốc gia, 2009

Bài hát ngọn đèn đứng gác

Bài thơ: Đường ra mặt trận

Đường ra mặt trận

Những buổi vui sao, cả nước lên đường,Xao xuyến bờ tre, từng hồi trống giụcXóm dưới làng trên, con trai con gáiXôi nắm cơm đùm, ríu rít theo nhauSúng nhỏ súng to, chiến trường chật chộiTiếng cười hăm hở, đầy sông đầy cầuBộ đội dân quân, trùng trùng điệp điệpChào nhau không kịp nhớ mặtDô hò nón vẫy theo,Hàng ngũ ta đi dài như tiếng hátChào những ngôi trường ngói đỏ bình yênLấp lánh cánh đồng đang gặt đang háiXuôi ngược công trường những bánh xe reoNgọn khói con tàu như tay vẫy gọiĐất nước mình đây,Hai mươi nămmưa, nắng, đêm, ngàyHành quân không mỏiSung sướng bao nhiêu: tôi là đồng độiCủa những người đi, vô tận, hôm nay.Yểm hộ miền NamThình thình đại bácNhịp những bước chânCả nướclên đường1965Bài thơ này đã được nhạc sĩ Huy Du phổ nhạc.
Nguồn: Đầu súng trăng treo, NXB Văn học, Hà Nội, 1972

Bài hát đường ra mặt trận

Bài thơ: Đồng chí

Đồng chí

Quê hương anh nước mặn, đồng chuaLàng tôi nghèo đất cày lên sỏi đáAnh với tôi đôi người xa lạTự phương trời chẳng hẹn quen nhau.Súng bên súng, đầu sát bên đầuĐêm rét chung chăn thành đôi tri kỷĐồng chí!Ruộng nương anh gửi bạn thân càyGian nhà không mặc kệ gió lung layGiếng nước gốc đa nhớ người ra lính.Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh,Sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.Áo anh rách vaiQuần tôi có vài mảnh váMiệng cười buốt giáChân không giàyThương nhau tay nắm lấy bàn tay!Đêm nay rừng hoang sương muốiĐứng cạnh bên nhau chờ giặc tớiĐầu súng trăng treo.2-1948Bài thơ Đồng chí được sáng tác vào đầu năm 1948, sau khi tác giả đã cùng đồng đội tham gia chiến đấu trong chiến dịch Việt Bắc (thu đông 1947) đánh bại cuộc tiến công quy mô lớn của giặc Pháp lên chiến khu Việt Bắc. Bài thơ là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất viết về người lính Cách mạng của văn học thời kháng chiến chống Pháp (1946-1954). Bài thơ đã được nhạc sĩ Minh Quốc phổ nhạc thành bài hát Tình đồng chí.Nguồn:1. Đầu súng trăng treo, NXB Văn học, Hà Nội, 1972
2. Ngữ văn 9, NXB Giáo dục, 2009

Bài hát Đồng chí

Bài thơ: Ngày về

Ngày về

Có đoàn người lên đóng trên rừng sâuĐêm nay mơ thấy trở về Hà NộiBao giờ trở lại?Phố phường xưa gạch ngói ngang đườngÔi hôm nay họ nhớ mái nhà hoangBức tường điêu tàn ngày xưa trấn ngựNhớ đêm ra đi, đất trời bốc lửaCả kinh thành nghi ngút cháy sau lưngNhững chàng trai chưa trắng nợ anh hùngHồn mười phương phất phơ cờ đỏ thắmRách tả tơi rồi đôi giày vạn dặmBụi trường chinh phai bạc áo hào hoaMái đầu xanh thề mãi đến khi giàPhơi nắng gió. Và hoa ngàn cỏ dạiNghe tiếng gọi của những người Hà NộiTrở về, trở về, chiếm lại quê hươngNguy nga sao cái buổi lên đườngSúng chuốt gươm lan, mắt ngời sáng quắcA ha! nhà xiêu mái sậpXác oan cừu ngập lối chân điGạch ngói xưa mừng đón gót lưu lyBước căm giận xéo quân thù lớp lớpMịt mù khói ngợpCờ máu huy hoàngPhất nắngÔi bài chiến thắng reo vang.
1947

Bài thơ: Ngày về

Bài thơ: Giá từng thước đất

Giá từng thước đất

Năm mươi sáu ngày đêm bom gầm pháo giội,Ta mới hiểu thế nào là đồng đội.Đồng đội talà hớp nước uống chungNắm cơm bẻ nửaLà chia nhau một trưa nắng, một chiều mưaChia khắp anh em một mẩu tin nhàChia nhau đứng trong chiến hào chật hẹpChia nhau cuộc đời, chia nhau cái chết.Bạn ta đóNgã trên dây thép ba tầngMột bàn tay chưa rời báng súng,Chân lưng chừng nửa bước xung phong.Ôi những con người mỗi khi nằm xuốngVẫn nằm trong tư thế tiến công!Bên trái: Lò Văn SựBên phải: Nguyễn Đình Ba,Những đêm tiến công, những ngày phòng ngự,Có phải các anh vẫn còn đủ cảTrong đội hình đại đội chúng ta ?Khi bạn talấy thân mìnhđo bướcChiến hào đi,Ta mới hiểugiá từng thước đất,Các anh ở đâyTrận địa là đây,Trận địa sẽ không lùi nửa thước,Không bao giờ, không bao giờ để mấtMảnh đấtCác anh nằm.1954-1961
Nguồn: Đầu súng trăng treo, NXB Văn học, Hà Nội, 1972

Bài thơ: Giá từng thước đất

Bài thơ: Ngọn gió

Ngọn gió

Em có bao giờ nửa đêm thức dậyNghe ngọn gió phương này thổi sang phương ấyĐấy là hồn anh đang thở đêm đêmĐi giữa đất trời đến hát ru em…
Nguồn: Tuyển tập thơ Tình bạn tình yêu xuất bản năm 1987

Bài thơ: Ngọn gió

Bài thơ: Bắc cầu

Bắc cầu

Bom nó bằng gangTay ta bằng sắtHỡi con sông sâuCầu ta lại bắcHỡi những con đườngĐừng đau chia cắtNối nhịp thuỷ chungĐinh ta đóng chặtTa đứng đêm ngàyBốn bên khói lửaHai tay ta đỡBạt ngàn quân điGóp vào tiếng súngMột tiếng dô taMỗi chuyến xe quaChở cả lòng taTheo ra mặt trậnSông vỗ trùng trùngNhịp cầu điệp điệpĐưa cả đất nướcĐi về phía nam1966Bài thơ này đã được nhạc sĩ Quốc Anh phổ nhạc.
Nguồn: Đầu súng trăng treo, NXB Văn học, Hà Nội, 1972

Bài thơ: Bắc cầu

Bài thơ: Thư nhà

ThЖ° nhГ

Một lá thư nhàhôm nay ta đọcTrong chiến hào chuẩn bị tiến công,Ta mới hiểu thêmtừng chữ, từng dòngChưa bao giờ hiểu hết,Ta mới biếtChiều cao ngọn núi, chiều rộng con sông,Hai tiếng quê hương bỗng sao thắm thiết.Thư người hậu phương gánh gạo đưa chồng,Hai vai khó nhọc,Viết gửi cho ta ngổn ngang từng nétNhư gồng như gánh dân công,Ánh mực lập loè đường xa lửa đuốc.Lặn lội đi theo cả nướcLên đây đánh giặc cùng taĐêm nay ở đâu?lưng đèo?cuối dốc?Một lá thư nhàChia đôi nhiệm vụHai người đoàn tụHai đầu chiến công.(1954-1961)
Nguồn: Đầu súng trăng treo, NXB Văn học, Hà Nội, 1972

Bài thơ: Thư nhà

Bài thơ: Trang giấy học trò

Trang giấy học trò

Em đến trườngTay cầm cuốn vởGió thổi đời emLật từng trang mởTrường mớinhư tâm hồn emLợp toàn ngói đỏTóc xanh mát bóng câyThơm mùi trang giấy mớiVui với em phơi phớiTổ quốc lớn từng ngàyChúng mang bom nghìn cânGiội lên trang giấyMỏng như một ánh trăng ngầnHiền như lá mọc mùa xuânÔi từng trang giấyTrong lòng anh, đập khẽ, đêm naynhư bàn tay vẫynhư một bàn tay ròng ròng máu chảy!Nếu em sống lạiAnh đi một nghìn đêmĐể giành lấy cho emMột ngày không sợ hãiTrận địa thức bên emBóng quân thù hung ácKhông che được ánh đènSoi cho em ngồi họcÔi ánh đèn thúc giụcNhư mệnh lệnh hành quân1966
Nguồn: Đầu súng trăng treo, NXB Văn học, Hà Nội, 1972

Bài thơ: Trang giấy học trò

Nhà văn Vũ Quần Phương đã nhận xét về thơ Chính Hữu “Có thể nói mỗi bài thơ Chính Hữu đều có một tìm tòi mới. Anh giữ bản sắc dân tộc một cách sáng tạo. Anh học ca dao trong hình ảnh ngọn đèn không bao giờ nhắm mắt, trong công việc của người vợ gánh gạo đưa chồng hai vai khó nhọc. Người xưa nói chia ly nơi đầu cuối một dòng sông, anh nói đoàn tụ ở hai đầu chiến trường. Câu thơ núi biên giới Núi, lại núi, lại núi phải chăng cũng phát triển từ câu thơ: Một đèo, một đèo, lại một đèo… Khi học tập một cách nói tự bên ngoài, Chính Hữu cũng không sa vào lai căng, lộ liễu, do anh biết bám chắc vào chất sống Việt Nam, tâm hồn Việt Nam.”

Đăng bởi: Bích Ngọc Hoàng