Nguyễn Mỹ sinh ngày 21 tháng 2 năm 1935, tại thôn Trung Lương, xã An Nghiệp; huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên. Nguyễn Mỹ gia nhập quân đội từ khi mới 16 tuổi, chiến đấu tại chiến trường Nam Trung bộ. Năm 1954 tập kết ra Bắc, làm nhạc công trong đoàn văn công Tây Nguyên, đi học trường báo chí rồi về làm biên tập sách ở Nhà Xuất bản Phổ Thông. Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Nguyễn Mỹ có bài thơ Cuộc chia ly màu đỏ nổi tiếng trước khi trở lại chiến trường miền Nam chiến đấu. Về Nam năm 1968, ông là phóng viên mặt trận báo Cờ Giải phóng Trung Trung bộ hoạt động ở Ban Tuyên truyền Văn nghệ khu V và hy sinh ngày 16 tháng 5 năm 1971 trên bờ sông Đakta, huyện Trà My, tỉnh Quảng Nam. chúng mình xin giới thiệu những bài thơ hay của ông.

Bài thơ: Gửi một dòng sông
Bài thơ: Tuy An
Bài thơ: Đường Hồ Gươm với chiếc xe lăn
Bài thơ: Trên cánh đồng đảm đang
Bài thơ: Con đường ấy
Bài thơ: Mùa đánh Mỹ
Bài thơ: Hơi ấm đường rừng
Bài thơ: Chị tôi
Bài thơ: Hoa khế nở
Bài thơ: Cuộc chia ly màu đỏ

Bài thơ: Gửi một dòng sông

Gửi một dòng sông

Tôi yêu vì một dòng sôngNước trong chảy mát như lòng tôi vuiLụa căng hoa vẽ từng đôiGió xoa ngực cát trăng soi tỏ mờCon thoi dệt mãi đường tơXe săn chỉ thắm, đôi bờ tre nghiêngMái chèo đưa khúc giao duyênÊm êm sóng vỗ hồn thuyền mênh môngĐập dừng, cán nước thành bôngÂm vang tiếng hát trầm hùng ra khơiBến trong in những nụ cười
Và in mắt biếc một người tôi yêu

10-1958

Bài thơ: Gửi một dòng sông

Bài thơ: Tuy An

Tuy An

Núi Ông lom khom, núi Bà đội nónHòn Chiêng hòn Trống chiều sớm ngân ngaÔi Tuy An, núi với người chen chúcNhộn nhịp sắc màu mảnh đất vang ca…Những thung vui sớm chiều nghe biển gọiNúi khép vòng tay không muốn người điNgười cưỡi núi thúc chồm ra tận biểnHòn Yến đỏ ngời giữa sóng xanh sayNhững làng xóm quây quần trong thung biếcSắn, mía, đậu, gai trèo ruộng bậc thangLàng trên núi, giếng Tiên trên núiTiếng hát lô vần vụ những chim đànĐất Hoà Đa đen mà sinh bông trắngRừng cà phê chín đỏ đất An XuânXoài Đá trắng, hồ tiêu Trà ÚcCá mắm Tiên Châu, nếp Tượng đồng trongĐất vui quá đến sông còn bịn rịnSắp tới biển ròi còn mở tay ôm…Biển vào Ô Loan nằm ngủ thiếpSò huyết sinh trong đáy chiếc mơ xanhHãy nhớ về đầm Ô Loan bạn nhé!Trời, đất tinh trong cho bạn thấy trái tim mình…
Nguồn: Cuộc chia ly màu đỏ (thơ in chung), NXB Hà Nội, 1979

Bài thơ: Tuy An

Bài thơ: Đường Hồ Gươm với chiếc xe lăn

Đường Hồ Gươm với chiếc xe lăn

Lửa đã thắp trên những cành hoa phượngXe lăn đi làm thức tiếng ve ranTiếng chổi quét. Tiếng mưa vui hạt sỏi
Gieo xuống lòng đường như chuông nhỏ ngân vang

Hầm trú ẩn quanh hồ bao lớp cỏ đã chen xanhBom bọn cướp siêu âm vừa cắt xuống ngoại thànhVà những con thiêu thân đã cháy
Xác rơi tan ngoài cửa ngõ Thăng Long!

Thêm bao lượt những chàng trai, cô gáiGiã phố vui, đất nước gọi lên đườngHọ lấy Hồ Gươm làm nơi lượn chào hò hẹn
Làm đường băng của tuổi thanh xuân

Em lái xe lăn trên đường Hồ GươmĐường xuất phát đến những chân trời lớnTuổi khăn quàng cũng náo nức muốn hành quânSúng quyết tử giữ trời trên sân thượng
Vun vút từng đôi én “Mích” lượn vòng

Em trên xe lăn như trên voi thépSúng tựa thành xe, đạn thắt ngang lưngÁo em mặc xanh theo màu cỏ úaMắt Hồ Gươm chiếu sáng không trungEm có thấy những ngoái nhìn thân thiết?
Người ra đi nghe ấm lửa sau lưng!

Tháp Rùa nhìn em, ơi cô gái đảmTrên chiếc xe lăn to lớn nặng nềĐây con đường em vẫn giong xe đạp
Qua những niềm vui trong sáng hội hè!

Ta nghe em, tiếng sịch sình chắc nặngGiữa hôm nào đạn réo, bom rơiTưởng như nghe nhịp trái tim đất nước
Tiếng sần sùi sắt thép sinh sôi

Ta nghe em mang cả lòng phố cũVới hàng sấu tuổi thơ cánh lá vươn cheNghe sâu xa trong mùi nồng hắc ín
Nắng lửa đang nung trái mật mùa hè

Hãy lên xuống đất này em ơi, tấm lòng ta yêu mếnVới sỏi đá hôm nay chất chứa tâm hồnCho thêm chắc con đường khi cần thiết cất mình lên trong lửa đạn
Bên bóng Tháp Rùa nghiêm nghị dáng kẻ đứng trao gươm

Hà Nội rộn ràng chuyển quanh trục ThápVới tiếng xe em cần mẫn tới luiĐường đẹp Hồ Gươm thơm mùi lửa mới
Nối với bốn bề giặc Mỹ tan, rơi

Nối với bốn bề máu căng mạch đậpĐường chiến công như chuỗi hạt trai vuiSáng rực Hồ Gươm tấm gương lịch sử
Xe lăn đi quanh trục Tháp của loài người

6-1966

Nguồn: Cuộc chia ly màu đỏ (thơ in chung), NXB Hà Nội, 1979

Bài thơ: Đường Hồ Gươm với chiếc xe lăn

Bài thơ: Trên cánh đồng đảm đang

Trên cánh đồng đảm đang

Tiếng máy bơm hút nướcGiục đồng lúa chín mauNắng chiều nay ở lại
Trên cánh đồng vàng thau

Sương hoa cà chiều thuBức màn đầy tiếng độngThời gian cưỡi ngựa trắng
Một mình vội đi xa

Tiếng nhạc ngựa reo sayHạnh phúc bừng sắc lửaLúa chín như tằm ngủ
Mùa gặt rồi, anh ơi

Em tưởng mình đã vượtCả một chặng đường dàiNhư cùng anh ra đi
Từ cuối vụ chiêm trước

Vạch đường cay thứ nhấtTrên cánh đồng đảm đangCon trâu không chịu bướcĐấy ẩy lưỡi cày lênNhớ ngày nào chê anh
Đường cày cũng khôn lỏi…

Cánh đồng như nới rộngĐố anh biết vì sao?Người cày đi đánh giặc
Ruộng có chân thì theo…

Bài thơ: Trên cánh đồng đảm đang

Bài thơ: Con đường ấy

Con đường ấy

Con đường nhỏĐi giữa hai hàng câyCái con đường ấy mình đầy bóng râmCon huơu sao đã ruỗi nằm
Để nghe những tiếng thì thầm ở trên

Đôi bên là nắngThu đã đượm vàngNắng bay từng giọt – nắng ngân vang
Ở trong nắng có một ngàn cái chuông

Họ không sưởi nắngHọ đến ngồi đâyHọ ngồi cách một gang tay
Để nghe những tiếng lá cây thì thầm

Sẽ đến mùa đôngLá cây sẽ rụngXuống chỗ họ ngồi
Bên nhau đằm thắm

Nào có hề chiCon hươu sao ấy sẽ đi
Cũng vì tiếng họ thầm thì hát ca…

Bài thơ: Con đường ấy

Bài thơ: Mùa đánh Mỹ

Mùa đánh Mỹ

Những đường cày đi trong đêm tốiNhững đường cày đi dưới trăng xanhNhững đường cày đi giữa nắng hanhĐi với khẩu súng trường bình dịNgười cày ruộng bắn tàu bay Mỹ
Như diệt giống chim đến phá mùa màng

Những cậu sáo đen, những nàng cò áo trắngTheo đường cày mổ bắt giun sâuChúng núp cả vào chân người cày ruộng
Khi lũ quạ sắt kia đến bắn phá trên đầu

Hố bom lấp, hồ thành ao chống hạnMảnh rốc két rơi cặp thép lưỡi càyNhững đường cày đi trong mưa đạn
Cày trốc lên bao mảnh máy bay

Bao đồng lúa của miền Nam nhiễm độcĐang kêu gọi trong từng tấc đất nâuMùa đến tô màu xanh bên tuyến lửa
Mức chỉ tiêu năm tấn thức trong đầu

Và hạt giống các anh ngâm ủHạt nảy mầm trong buổi tiễn đưaHạt hy vọng trong tay người vợ trẻ
Mở lá vui mong ngóng, đợi chờ

Hào giao thông nối dài mương thuỷ lợiTrồng thêm cây cho xe pháo nguỵ trangXe phốt phát đạn thù xăm lỗ chỗ
Máy bơm về vệt máu còn loang!

Ngày chăm bón, đêm đắp đường, kéo pháoLúa hy sinh cho đường mới băng quaCông sự mọc, bờ vùng dăng chiến luỹ
Ngớt tiếng súng rền là tiếng hót sơn ca

Và mùa màng đã dâng lên, đầy ắpNhư nước thuỷ triều, mùa màng cứ dâng lênMặc lửa đỏ tự trời cao vứt xuống
Bao xác máy bay bị biển lúa nhận chìm!

Người săn máy bay rình trong ruộng lúaLúa ôm quanh công sự bọc dày thêmMùa đánh Mỹ lúa cao theo nòng pháo
Gié hạt nhiều hơn băng đạn tiểu liên

Mùa đã chín, dồn vang tin chiến thắngNgười ra đi thay sắc áo nguỵ trangNghe thôi thúc trong từng cơn gió nhẹ
Tấp nập mây trời chở nắng xuống phương Nam

Mây cũng chín trên trời xanh vàng óngĐoàn xe ra tiền tuyến ngát hương đêmĐêm giã cốm nhớ người ngoài chiến địa
Bao o dân quân tay súng tay liềm

Cố xã viên vuốt chòm râu bạcĐón lúa về ăm ắp sân phơiNói: Trời cũng ủng hộ ta đánh Mỹ
Từ vụ trước đến vụ này đã bảy trăm thằng rơi

Hậu phương lớn một màu vàng óng ảMiền Nam ơi, miền Bắc lại được mùaTa nhập kho cả những tin thắng trận
Của hai miền, Mỹ nhất định thua!…

Bài thơ: Mùa đánh Mỹ

Bài thơ: Hơi ấm đường rừng

Hơi ấm đường rừng

Bao nhiêu lá rừng trút xuống lối em quađã tan ra thành đất bùn dấu dưới bàn chân vô sốVà những dấu chân voi chân hổEm bỏ lại đằng sauBao ngày nắng đêm mưa bề bộn những lo âuLòng anh trải theo những con đường sâu hútTrên đá nhọn, nơi bàn chân em bướcCon đường sống lại mỗi ngày nối những bàn chângùi cõnghành quânTuôn vào chiến dịch bốn mùa xuân, hạ, thu, đôngCon đường mới quen đã lạAnh đi với trái tim mình rộn rãVà hơi ấm bàn chân em làm giao liênCon đường dài xuyên mưa xuyên nắngCon đường dài xuyên ngày xuyên đêmNhiều dốc lên chênh vênhNhiều dốc xuống chơi vơiVà những bãi bomvàng hoe khét lẹtNhững khúc ngoặt thoáng tanh mùi biệt kíchĐêm bặt tiếng thở của rừng sâuMột kiếp cây đã hết tuổi xanh rồiNgã xuốngVà thảng hoặc những tiếng gầm ghê rợnTất cả bỗng trở nên thân mật, lành hiềnAnh nghe ấm hơi cười trong sắc lụcAnh đuổi theo những vần thơ đang hát về emAnh đã gặp dọc đườngThật nhiều cô gái trẻNhiều cô hồng hào khoẻ mạnhNhiều cô xanh mét yếu gầyCó cô cõng hàng nặng trĩu trên vaiCó cô mắc võng nằm lại bên đường chờ lui cơn sốtTất cả đều vui vẻ nhắc tên emKhông một thoáng lo âu, sợ sệtHọ như đang ở nhàHọ lặng im hay họ hát cavà mỗi dáng mỗi hình đều nhắcĐến riêng phần hình dáng của riêng emĐến riêng phần sức lực của riêng emĐến một phần cuộc sống của riêng em
Đến một phần mơ ước của riêng em

Lòng cảm phục khiến anh trào nước mắt!Em nhỏ xíu như cây nứa tépVà mong manh như một chấm nắng thuEm, nhìn đằng sau chỉ thấy chiếc ba lôMột nhành lá cũng làm em chậm bướcMột tảng đá còn khó khăn hơn
Đặt chân vào đâu, vào đâu cho khỏi ngã

Từ trên yên xe đạpGiữa đường áo tím bayMà nay rẽ lối mâyBàn chân nhỏ giẫm lên bao đầu núiXông vào nơi lửa khói để làm cây chông nhỏ giệt thùEm đã vượt qua bao thử thách bước đầuĐi làm người chiến thắngBao lo âu đã hoá niềm kiêu hãnhAnh nhẹ nhàng sao như cánh chim bayQua khe qua dốcCó phải em đã nhặtTrong những bước đi đầy ý chí của mìnhCái âm u lạnh lẽo của rừngBao khó nhọc trên con đường ra trậnRừng hôm nay như vườn đầy quả chín
Anh chỉ còn nghe rộn rã tiếng chim reo.

5.1968

Bài thơ này được tác giả viết cho người yêu khi cô gái phải tới xa hơn về phía Tây và biết rằng khó có cơ hội gặp lại.

Bài thơ: Hơi ấm đường rừng

Bài thơ: Chị tôi

Chị tôi

Tặng chị Kim SâmNgày anh lên đường công tác vắngCháu thứ ba chị còn mang trong bụng…Tôi trở lại lần nàyHai cháu lớn bắt lấy tôiCháu bé cũng sà vào theo tu mồm gọi: – Chú!Anh bên chị trong tấm hình ngày cướiNhìn xuống chúng tôiTôi mở hết cỡ tay ra cũng không ôm hết cháuChị tôi bước vàoĐứng nhìn tôi trong khung cửaChị đi làm về, tay xách túi ni lôngChị sẽ kêu lên, sau một hồi đứng lặngChị cười rất vui mà nước mắt lưng tròngLũ trẻ bỏ tôi, chạy ào về phía chịÔi chúng nó như một bầy chim sẻTrông chị như cây bưởi được mùaMỗi bước đi cành trĩu quả đung đưa…Chị cho tôi xem những bức thư anh gửiNhững lá thư có đóng dấu vuôngChị cười bảo: chị vừa trong khu bốnTấm vải ngụy trang còn mắc trên tườngRồi mở tủ lấy ra chiếc hộpCho tôi xem tấm bằng đại họcNgày anh đi chị đang còn bổ túcTôi nhớ xưa anh cũng vừa học, vừa làmCả anh chị đều là dược sĩAnh còn kiêm nghề lục vấn tù binhChị bảo chữ La tinh khó nhớVà nhắc lại ngày anh treo bảng học tiếng AnhTôi nhìn chị lòng đầy kính phụcNghĩ đến bốn năm đã đi qua trong căn nhà nàyBa cháu lớn khôn và tấm bằng đại họcCả niềm vui chị gửi tới cho anhKhông nói hết bao nhiêu hoa đã rụngTôi chỉ đếm được trên cây những quả chín trên cành…
Nguồn: Cuộc chia ly màu đỏ (thơ in chung), NXB Hà Nội, 1979

Bài thơ: Chị tôi

Bài thơ: Hoa khế nở

Hoa khế nở

Bỗng góc vườn xưa ửng tímTrên cành khế lại đơm hoaMái xám mùa thu thêm đậmCây khế mỗi năm một giàBạn cũ mươi đàn ong mậtChuyện xưa say kể rì rầmTí tách nỗi buồn thức giấc, mênh môngBồi hồi, bồi hồi hoa rụngNgày ấy lâu rồi lâu lắmLui cui mấy đứa em thơMoi đất, nhặt hoa, bẻ táo cất nhàLoong coong, mẻ sành, khu bátTừ buổi mẹ thôi không hát”Chợ chiều nhiều khế, ế chanh”Tóc mẹ mỗi ngày một bạcSợi già. sợi nhớ thương anhMùa đông ập xuống mái nghèoNhà dột, nợ đòi tới tấpThêm lũ côn đồ nay đe, mai dậpXao xác vườn xưa lá rụng tơi bờiĐêm lặng, nằm nghe bâng khuâng tiếng khế rơiNồng sương lạnh, mùi úng chua xa xót- Đời có đủ hương thơm ngào ngạtSao nhà ta chỉ đùm muối ớtThân mẹ, em như lát khế quệt vào!Nó như con ong rung đôi cánh cần laoTheo bầy lớn, đưa mật hoa về tổThằng lớn đi rồi, tới phiên thằng nhỏThay anh lặn lội, đơm đó, thuyền câuCon Út chiều qua, rổ khế đội đầuRa chợ, với vài xếp láNhững khi gió mưa tầm tãLửa hồng nhen nhúm đêm đêmCâu chuyện ngày xưa meh lại kể cho emTrên cây khế con đại bàng sà cánhChờ em đến, đất vàng rơi óng ánh…Em cười, rạng rỡ niềm vuiBiền biệt anh đi đã mấy năm trờiCó phải tìm vàng cho em, cho mẹ?Năm tháng thương đau cuộn tròn gốc khếNiềm tin vẫn vút bay điMái rạ đêm đêm tiếng mẹ thầm thìLấp lánh đôi dòng ánh sáng- Anh con đi, theo Bác Hồ, theo ĐảngNgày kia thống nhất anh vềRồi cả làng ta cũng sẽ no nêNhư đồng bào mình ngoài nớGió bấc chừng mang hơi thởBỗng quên hết cả lạnh lùngCó người lính miền Nam trên đất BắcBỗng nỗi buồn thức giấc, mênh môngXam xám trời thu ửng tím một vùngHoa khế nởreo vanglời gợi nhớ9-1958
Nguồn: Thơ Nguyễn Mỹ, Hội Văn nghệ Hà Nội, 1993

Bài thơ: Cuộc chia ly màu đỏ

Cuộc chia ly màu đỏ

Ðó là cuộc chia ly chói ngời sắc đỏTươi như cánh nhạn lai hồngTrưa một ngày sắp ngả sang đông
Thu, bỗng nắng vàng lên rực rỡ

Tôi nhìn thấy một cô áo đỏTiễn đưa chồng trong nắng vườn hoaChồng của cô sắp sửa đi xa
Cùng đi với nhiều đồng chí nữa

Chiếc áo đỏ rực như than lửaCháy không nguôi trước cảnh chia lyVườn cây xanh và chiếc nón trắng kiaKhông giấu nổi tình yêu cô rực cháy.Không che được nước mắt cô đã chảyNhững giọt lonh lanh nóng bỏng sáng ngờiChảy trên bình minh đang hé giữa làn môiVà rạng đông đang bừng trên nét mặt
– Một rạng đông với màu hồng ngọc

Cây si xanh gọi họ đến ngồiTrong bóng rợp của mình, nói tới ngày maiNgày mai sẽ là ngày sum họpÐã toả sáng những tâm hồn cao đẹp!Nắng vẫn còn ngời trên những lá cây si
Và người chồng ấy đã ra đi…

Cả vườn hoa đã ngập tràn nắng xếNhững cánh hoa đỏ vẫn còn rung nhè nhẹGió nói tôi nghe những tiếng thì thào
“Khi tổ quốc cần, họ biết sống xa nhau…”

Tôi biết cái màu đỏ ấyCái màu đỏ như cái màu đỏ ấySẽ là bông hoa chuối đỏ tươiTrên đỉnh dốc cao vẫy gọi đoàn ngườiSẽ là ánh lửa hồng trên bếpMột làng xa giữa đêm gió rét…Nghĩa là màu đỏ ấy theo đi
Như không hề có cuộc chia ly…

(9-1964)

Nguyễn Mỹ viết văn từ kháng chiến chống Pháp. Anh đã in tập ký Trận Quán Cau (1954); Cuộc chia ly màu đỏ (thơ in chung), 1980; Thơ Nguyễn Mỹ (32 bài, có 17 bài di cảo, 1993).

Đăng bởi: Tài Văn