Đền Gióng Sóc Sơn – Ngôi đền thờ một trong “Tứ bất tử” của Việt Nam

• 1. Đôi nét về Đền Gióng Sóc Sơn
• 2. Hướng dẫn di chuyển đến Đền Gióng Sóc Sơn
• 3. Đền Gióng Sóc Sơn có gì?
• Đền Trình (Đền Hạ)
• Đền Mẫu
• Đền Thượng
• Chùa Đại Bi – Đền Gióng Sóc Sơn
• Nhà Bia
• Tượng đài Thánh Gióng
• Chùa Non Nước
• 4. Lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn diễn ra khi nào?
• 5. Người lần đầu đến Đền Gióng Sóc Sơn cần lưu ý gì?
• 6. Văn khấn Đền Gióng Sóc Sơn

Đền Gióng Sóc Sơn là một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng nằm ngay ngoại ô Hà Nội. Đây là nơi thờ Thánh Gióng Phù Đổng Thiên Vương – một trong “Tứ bất tử” trong tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam, người anh hùng đã có công giúp nhân dân đánh đuổi giặc Ân xâm lược. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ du lịch tâm linh có thể đi về trong ngày ngay gần Thủ đô thì không nên bỏ qua Đền Gióng Sóc Sơn.

Đền Gióng Sóc Sơn là một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng nằm ngay ngoại ô Hà Nội

1. Đôi nét về Đền Gióng Sóc Sơn

Khu di tích lịch sử Đền Gióng nằm ở núi Vệ Linh (hay còn có tên gọi khác là núi Sóc) thuộc thôn thôn Phù Linh, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Đền Gióng Sóc Sơn chỉ cách trung tâm Hà Nội khoảng 30km.

Nguồn gốc của Đền Gióng Sóc Sơn gắn liền với truyền thuyết Thánh Gióng đánh đuổi giặc ân để giành lại bờ cõi nước Nam. Thánh Gióng là một vị thần trong “Tứ bất tử” trong văn hóa tín ngưỡng của người dân Việt Nam, là hình tượng đại diện cho tinh thần bất khuất, kiên cường và dũng mãnh đánh đuổi giặc ngoại xâm.

Ban đầu, cụm di tích này chỉ là một miếu nhỏ thờ Phù Đổng Thiên Vương (hay còn được biết đến là Xung Thần Thiên Vương hay Thánh Gióng) và chùa Non Nước được xây dựng từ thời vua Đinh Tiên Hoàng. Theo sử sách ghi lại, trong cuộc chiến đánh đuổi giặc Tống, khi vua Lê Đại Hành đi qua thung lũng Vệ Linh này, nghe nói trong đây có ngôi miếu thờ Phù Đổng Thiên Vương rất linh thiêng. Theo đó, vua Lê đã lập đàn hạ trại và cầu Ngài độ cho vua đánh thắng giặc Tống như Ngài đã thắng giặc Ân.

Quả nhiên trong trận chiến đó, quân Tống thua thảm hại, phải rút quân về nước. Khải hoàn trở về thung lũng Vệ Linh này, biết rằng lời nguyện cầu của mình tại miếu thờ Phù Đổng Thiên Vương đã linh ứng, để tưởng nhớ công ơn, vua Lê đã sai người tìm gốc cây trầm hương tạc thành tượng thờ, xây dựng thành Đền thờ Phù Đổng Thiên Vương rất uy nghi. Ngoài ra, ông còn cho xây thêm các ngôi đền chùa, trong đó có ngôi đền Trình và cho đúc tượng Quan Thần Linh Sóc Sơn thờ tại đây. Phong cho quan thần linh là Thánh Thần Vương, hiện nay 3 chữ này đang được khắc trên mũ của Ngài.

Cổng vào quần thể khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn

Trải qua những năm tháng đồng hành cùng lịch sử dân tộc, quần thể di tích Đền Gióng Sóc Sơn đã được xây dựng thành một hệ thống bao gồm: Đền Trình, Đền Mẫu, chùa Non Nước, Chùa Đại Bi, Đền Thượng, Hòn đá Trồng, Tượng đài Thánh Gióng và rất nhiều bia đá tạc lại lịch sử và truyền thống lễ hội Đền Gióng. Đền được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia vào năm 1962.

2. Hướng dẫn di chuyển đến Đền Gióng Sóc Sơn

Để di chuyển đến Đền Gióng Sóc Sơn, bạn có thể lựa chọn di chuyển bằng phương tiện cá nhân hoặc xe buýt.

Xe bus đi đền Gióng Sóc Sơn: Từ điểm trung chuyển Long Biên, bạn đi tuyến xe buýt số 15, đến Phố Nỉ, cách Đền Gióng khoảng 3km. Từ đây, bạn có thể bắt xe ôm hoặc taxi để vào khu di tích.

Đối với cách di chuyển bằng ô tô hoặc xe máy: Bạn có thể chọn một trong hai tuyến đường sau:

• Hướng đi cầu Nhật Tân: Đi qua cầu Nhật Tân – Quốc lộ 5 – chạy thẳng tới Quốc lộ 18 – đi tiếp rẽ trái vào Quốc lộ 13 – Đi thẳng sẽ tới Đền Gióng Sóc Sơn.
• Hướng cầu Thăng Long: Cầu Thăng Long hướng Sân bay Nội Bài – đến ngã tư rẽ vào Quốc lộ 18 – đi theo đường 131 – Quốc lộ 3 – rẽ trái và đi thêm một đoạn nữa sẽ đến.

Lưu ý: Nếu di chuyển bằng xe máy, bạn nhớ lắp gương chiếu hậu, mang giấy tờ đầy đủ và đi đúng tốc độ cho phép vì đoạn đường quốc lộ 18 luôn có CSGT đứng để bắt lỗi.

3. Đền Gióng Sóc Sơn có gì?

Khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn hiện nay được xây dựng thành một hệ thống bao gồm: Đền Trình, Đền Mẫu, chùa Non Nước, Chùa Đại Bi, Đền Thượng, Hòn đá Chồng tương truyền là áo giáp của Thánh Gióng để lại trước khi bay về trời, Tượng đài Thánh Gióng và rất nhiều bia đá tạc lại lịch sử và truyền thống lễ hội Đền Gióng.

Đền Trình (Đền Hạ)

Địa điểm khám phá đầu tiên trong quần thể di tích Đền Gióng Sóc Sơn chính là Đền Hạ, hay còn được gọi là Đền Trình. Khi bước vào cổng khu di tích bạn sẽ thấy ngay đền Trình nằm ở bên tay trái, bên ngoài đền có cây đa cổ thụ rủ bóng xuống mặt hồ nước xanh biếc, bên dưới gốc đa có thờ các linh vật bằng đá đang ngồi chầu về phí Đền.

Đền Trình thờ sơn thần thổ địa, là các vị thần cai quản núi Sóc

Được biết, đền Hạ thờ thần Nứa, theo truyền thuyết thì đây là vị thần đã cho phép Thánh Gióng chọn vùng đất này để bay về trời. Thần Nứa được nhân dân sùng bái gọi là “Thánh Thần Vương”. Danh xưng này được khắc tinh xảo trên mũ của bức tượng đồng thờ Thần Nứa.

Ban thờ Thánh Thần Vương

Đền Mẫu

Nằm trong khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn, đây là ngôi đền thờ người mẹ thân sinh ra đức Thánh Gióng. Tương truyền rằng, sau khi dẹp xong giặc Ân, Thánh Gióng đã không nhận vinh hoa phú quý, bổng lộc vua ban cho mà chọn đỉnh núi Đá Trồng siêu thoát về trời. Để tạ công ơn sinh thành, Ngài đã xuống ngựa quay về phương Nam nơi quê nhà có mẫu thân đang sống để quỳ lạy. Để tưởng nhớ công ơn, nhân dân đã lập đền thờ mẫu thân đức Thánh Gióng, nhằm thể hiện truyền thống nhân văn của dân tộc Việt.

Đền Mẫu – nơi thờ thân mẫu Thánh Gióng tại khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn

Ngôi đền tuy có diện tích nhỏ nhưng cũng được chạm khắc vô cùng tinh xảo. Từ phía ngoài, du khách sẽ thấy dòng chữ “Phù Đổng danh truyền Thiên Thượng Mẫu” được tạc rất công phu, bên trong đền là tượng mẫu với gương mặt hiền từ, khoan dung, nhân hậu được sơn son thiếp vàng. Bên ngoài đền Mẫu còn có giếng Mẫu với làn nước bốn mùa xanh biếc, hiền hòa.

Đền Thượng

Qua Đền Mẫu trong khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn, đi thêm một đoạn ngắn sẽ tới Đền Thượng, nơi đây thờ đức Thánh Gióng và các chư vị Thánh Thần. Ngôi đền được xây trên thế đất cao, dựa lưng vào núi và trước mặt là hồ nước. Ngay lối vào có 2 Long Mã, mình ngựa đầu rồng. Trong đó, mình Ngựa tượng trưng cho Ngựa của Thánh Gióng và đầu Rồng là thể hiện con rồng cháu tiên.

Đền Thượng thờ thượng đẳng phúc thần Thánh Gióng – Phù Đổng Thiên Vương

Trong đền có nhà Đại Bái và Hậu cung, nhà Đại Bái được trang trí bằng nhiều câu đối, lọng vàng, lọng tía, đôi hạc… Trong Hậu Cung có bức tượng thờ Thánh Gióng khá lớn làm bằng gỗ trầm hương, tượng khoác áo bào đỏ, khuôn mặt phương phi. Bên bức tượng còn có 6 vị công thần đã phò tá giúp đức Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân. So với Đền Trình và Đền Mẫu, Đền Thượng có diện tích rộng hơn và kiến trúc phức tạp hơn mang đậm lối kiến trúc nhà Phật.

Du khách đến Đền Gióng Sóc Sơn

Chùa Đại Bi – Đền Gióng Sóc Sơn

Qua Đền Hạ, mẹ theo con đường lát gạch men đỏ, du khách sẽ đến chùa Đại Bi. Ngôi chùa tuy có diện tích nhỏ nhưng kiến trúc vô cùng độc đáo. Cửa được sơn màu đỏ thắm, mái vòm uốn cong vút lên trời xanh. Bên trong chùa Đại Bi có thể thấy những câu hoành phi, câu đối được sơn son thiếp vàng lộng lẫy, qua đó ngôi chùa hiện lên với vẻ uy nghiêm và đầy trang trọng.

Chùa Đại Bi nằm trong quần thể di tích Đền Gióng Sóc Sơn

Nhà Bia

Nếu khám phá khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn theo thứ tự từ cổng vào đến các khu đền thì bạn sẽ đi qua khu Nhà Bia. Các bia trong Nhà Bia hoàn toàn khác với các bia thường thấy ở trong các đình, chùa Việt Nam.

Cụ thể, bia ở đây được hoàn toàn bằng đá phiến. Người dân tại đây cho biết, Nhà Bia đã tồn tại hàng trăm năm, phần thân nhà vững chãi gắn liền với đỉnh hình chóp nón. Từ xa nhìn lại, Nhà Bia trông như một chiếc mũ sắt của Thánh Gióng đội khi giết giặc năm xưa.

Nhà Bia nhìn từ xa trông như một chiếc mũ sắt của Thánh Gióng đội khi giết giặc năm xưa

Tượng đài Thánh Gióng

Tọa lạc trên đỉnh núi Đá Chồng, tượng đài Thánh Gióng của Đền Gióng Sóc Sơn có kích thước “khủng”: cao 11,07m, vươn rộng 16m, nặng 85 tấn. Từ chân núi Vệ Linh nhìn lên, tượng đài Thánh Gióng vô cùng sừng sững và hiên ngang, biểu tượng cho khí thế ngút trời của đức Thánh Gióng.

Bức tượng được khởi công xây dựng vào năm 2008 và khánh thành năm 2010, đây là công trình tiêu biểu được lựa chọn để chào mừng đại lễ 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.

Tượng đài Thánh Gióng – Thể hiện sự hiên ngang, tinh thần bất khuất, anh dũng trước giặc ngoại xâm

Tượng đài Thánh Gióng được đúc bằng đồng nguyên chất, mô phỏng theo hình ảnh Thánh Gióng cưỡi ngựa bay về trời. Để đến tượng đài Thánh Gióng uy nghiêm, sừng sững, du khách có thể di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô theo đường mòn từ chân núi lên đỉnh núi.

Chùa Non Nước

Tọa lạc ở độ cao 110m so với chân núi, chùa Non Nước của khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn nằm trong một không gian vô cùng thoáng đãng và yên tĩnh. Theo phong thủy học, chùa Non Nước có thể “Long Chầu Hổ Phục”. Ngôi chùa tựa lưng vào 9 ngọn núi.

Trong chùa Non Nước thờ pho tượng Phật Tổ Như Lai được đúc hoàn toàn bằng đồng. Đây cũng là bức tượng Phật tổ Như Lai đúc liền khối lớn nhất khu vực Đông Nam Á với chiều cao hơn 8m và nặng khoảng 30 tấn.

Chùa Non Nước

4. Lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn diễn ra khi nào?

Đến với khu di tích này, du khách sẽ được hòa mình vào bầu không khí yên bình, tâm hồn được thư giãn sau chuỗi ngày làm việc mệt mỏi. Tuy nhiên, nếu muốn được trải nghiệm những điều thú vị thì bạn nên đến đây vào thời điểm diễn ra lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn.

Lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn

Lễ hội đền Gióng Sóc Sơn diễn vào mùng 6 đến mùng 8 tháng Giêng (Âm lịch) hàng năm. Đây là thời điểm được nhiều du khách lựa chọn để đến đây nhất. Trong những ngày này du khách sẽ được hòa vào không khí lễ hội đầu năm nhộn nhịp, linh thiêng. Lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn diễn ra trong 3 ngày với rất nhiều nghi thức truyền thống.

Đặc biệt, vào đêm mùng 5 (trước ngày diễn ra lễ hội), 7 thôn làng sẽ dâng lễ vật để mời thần Gióng về với các lễ vật được chuẩn bị vô cùng chu đáo.

Trong ngày chính hội Đền Gióng Sóc Sơn sẽ diễn ra lễ dâng hoa tre ở đền Sóc và chém tướng giặc. Những thanh tre dài được vót thành xơ, nhuộm màu tạo ra hoa tre. Sư lễ dâng hoa, tre sẽ được tung ra trước sân để cho du khách thập phương lấy lộc cầu may cho năm mới. Nghi lễ chém tướng giặc được thực hiện bằng cách chém vào pho tượng, đây là cách để diễn tả lại truyền thuyết Thánh Gióng dùng tre ngà quật chết tướng cầm đầu của giặc Ân.

Lễ rước ngựa sắt của người dân thôn Phù Mã, xã Phù Linh

Vào ngày khai hội, dân làng và du khách dự hội sẽ dâng hương thần Gióng. Đến giữa đêm sẽ diễn ra lễ Khai quang. Mùng 7 là ngày chính hội, theo truyền thuyết đâu là ngày Thánh gióng bay về trời. Trong ngày chính hội, khu di tích này trở nên đông đúc, sôi động hơn bao giờ hết bởi và có nhiều trò chơi dân gian thú vị được tổ chức.

Chính vì ý nghĩa tượng trưng độc đáo, mang đệm giá trị văn hóa, bản sắc dân tộc Việt nên Lễ hội Đền Gióng Sóc Sơn đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại vào năm 2010.

5. Người lần đầu đến Đền Gióng Sóc Sơn cần lưu ý gì?

• Nếu di chuyển bằng phương tiện cá nhân bạn cần chuẩn bị đầy đủ giấy tờ và tuân thủ đúng luật giao thông.
• Quanh khu di tích Đền Gióng Sóc Sơn có không gian thoáng mát, yên bình dễ chịu nên bạn cũng có thể đem theo chút đồ ăn nhẹ để picnic cùng bạn bè. Tuy nhiên sau khi vui chơi hãy nhớ dọn dẹp thật kỹ để đảm bảo khu di tích luôn được sạch đẹp cho những người sau đếm khám phá nhé!

6. Văn khấn Đền Gióng Sóc Sơn

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con xin kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.

Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.

Hưởng tử con là…

Ngụ tại…

Hôm nay là ngày… tháng…năm.

Hương tử con đến nơi…….. thành tâm kính nghĩa: Đức Đại Vương nhận mệnh Thiên đình giáng lâm ở nước Việt Nam làm Bản cảnh Thành Hoàng chủ tể một phương bấy nay ban phúc lành che chở cho dân. Nay hương tử chúng con thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản…

Cầu mong đức Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương chứng giảm, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khoẻ dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.

Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Với những thông tin về Đền Gióng Sóc Sơn và kinh nghiệm đi mà chúng mình vừa chia sẻ, hy vọng bạn sẽ có một chuyến tham quan vui vẻ bên gia đình và bạn bè của mình.

Đăng bởi: Hiệu Trần