Lễ hội đua ngựa Bắc Hà Lào Cai có gì đáng chú ý?

• Đến Bắc Hà như nào?
• Lễ hội đua ngựa Bắc Hà Lào Cai có lịch sử như nào?
• Ngựa trong hội đua có gì đặc biệt?
• Lễ hội đua ngựa Bắc Hà có hoạt động gì? 
• Tham quan gì ở Bắc Hà ngoài lễ hội đua ngựa?
  • Dinh Hoàng A Tưởng 
• Chợ phiên Bắc Hà 
• Đền Bắc Hà 

Ngày 31/5/2021, Lễ hội đua ngựa Bắc Hà (Lào Cai) vừa chính thức trở thành Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Thế nhưng từ trước khi nhận được danh hiệu này, lễ hội đã thu hút hàng vạn du khách Tour Sapa mỗi năm. Vậy lễ hội này có gì đặc biệt? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu trước khi đi Sapa và ghé đến đây nhé!

VГ i thГґng tin vб»Ѓ lб»… hб»™i Д‘ua ngб»±a BбєЇc HГ

Thời gian tổ chức: tháng 6 hàng năm.

Địa điểm: huyện Bắc Hà, Lào Cai.

Được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia: 31/5/2021.

Điểm đặc sắc: ngựa đua là ngựa thồ hàng hằng ngày; người điều khiên là nông dân các bản làng; ngựa không có yên, không bàn đạp giữ chân.

Đến Bắc Hà như nào?

Lễ hội này được diễn ra ở sân vận động thị trấn Bắc Hà, bởi vậy du khách có thể tự đi bằng ô tô, xe máy cá nhân, đi xe khách hoặc theo tour Sapa Bắc Hà.

Nếu đi bằng ô tô từ Hà Nội thì bạn đi theo tuyến cao tốc Hà Nội – Lào Cai, thoát ở nút giao Xuân Giao (IC17) rồi đi theo QL4E, đến ngã ba Bắc Ngầm thì rẽ vào TL153 tầm 50km nữa là đến Bắc Hà.

Xe khách đi Lào Cai

*Chú ý: tuyến cao tốc Hà Nội Lào Cai được chạy tối đa 100km/h, các tuyến còn lại không có dải phân cách các làn và tốc độ chỉ được đi tối đa 80km/h. Các tuyến đường đều có camera tự động nên bạn lưu ý đừng đi quá tốc độ và phải đi đúng làn đường nhé!

Nếu đi bằng xe máy thì bạn đi dưới cầu Thăng Long rồi rẽ vào Mê Linh đi Vĩnh Phúc. Sau đó cứ đi theo QL2A đến Việt Trì thì tiếp tục đi đường QL2 (AH14). Đến ngã ba Đoan Hùng thì bạn rẽ trái đi QL37, đi tiếp theo tuyến QL70 lên Yên Bái => Lào Cai rồi tới ngã ba Bắc Ngầm, đi tầm 1km nữa có biển rẽ phải TL153 đi Bắc Hà. Từ đó tới trung tâm thị trấn Bắc Hà khoảng 20km.

Phương án thứ 3 là theo xe khách từ Hà Nội đi thẳng tới Bắc Hà, xuất phát ở bến Mỹ Đình. Hoặc bạn đi xe khách/tàu hỏa từ Hà Nội lên Lào Cai rồi tiếp tục từ bến xe Lào Cai bắt chuyến đi Bắc Hà.

Cách khác đơn giản hơn là bạn có thể chọn các tour du lịch có ghé tới Bắc Hà như tour Sapa Bắc Hà hay Tour Hoàng Su Phì – Simacai – Bắc Hà của Kỳ Nghỉ Đông Dương. Như vậy bạn có thể yên tâm được thảnh thơi ngắm trọn cung đường và cảnh sắc Tây Bắc mà không phải lo đi như nào, ở đâu hay ăn chỗ nào.

Lễ hội đua ngựa Bắc Hà Lào Cai có lịch sử như nào?

Trước đây lễ hội thường được tổ chức vào mùa xuân với quy mô trên toàn vùng. Năm 1975, huyện Bắc Hà tổ chức diễu hành với hơn 200 con ngựa, đi khắp vùng trung tâm để chào mừng sự kiện giải phóng miền Nam, thống nhất Việt Nam. Vào mùa xuân năm 1980, Ban chỉ huy quân sự huyện Bắc Hà tổ chức đua ngựa, bắn súng để chọn kỵ sĩ, xạ thủ giỏi tham gia dân binh vận chuyển lương thực trên bộ. Sau đó thì không tổ chức giải nào nữa.

Video trải nghiệm lễ hội đua ngựa Bắc Hà (Nguồn: Nếm TV)

Tới năm 2007, giải đua này mới chính thức được khôi phục và trở thành lễ hội thường niên đến ngày nay, tổ chức mỗi năm 1 lần, đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần của nhân dân và để bảo tồn văn hóa thể thao truyền thống đặc sắc của đồng bào ở Bắc Hà. Ngoài ra, lễ hội còn để quảng bá hình ảnh dân tộc, du lịch Bắc Hà tới du khách, trở thành điểm thu hút đối với khách du lịch Sapa trong và ngoài nước.

Cùng với lễ hội đua ngựa Bắc Hà, trong đợt được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia lần này thì tỉnh Lào Cai còn có 2 di sản khác là Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Nùng Dín ở huyện Mường Khương và Nghệ thuật trang trí trên trang phục người Mông Hoa ở huyện Bắc Hà.

Ngựa trong hội đua có gì đặc biệt?

Ngựa đua ở Bắc Hà không phải là ngựa của vận động viên chuyên nghiệp, ngay cả chính nài ngựa (người điều khiển ngựa) cũng vậy. Ngựa ở đây đều chỉ là ngựa thồ hằng ngày và nài ngựa đều là nông dân. Đặc biệt hơn, họ cưỡi trên lưng ngựa mà không có yên cương, không cần bàn đạp giữ chân mà chỉ có đai buộc ngựa, dùng 2 móc sắt buộc vào dây hai bên hàm ngựa để điều khiển mà thôi.

Khi điều khiển ngựa, cần tăng tốc hay hãm “phanh” họ cũng không cần cầm roi quất ngựa mà chỉ dùng hai tay giữ hoặc thả cương khi cần và hai chân kẹp chặt vào bụng ngựa.

Cũng vì hầu như ngựa đua đều không phải ngựa chuyên nghiệp mà là ngựa nhà, ngựa thồ, lên nương lên rẫy… được sử dụng trong đời sống hàng ngày nên sau mỗi ngày “làm việc”, ngựa và nài ngựa lại phải luyện tập kỹ lưỡng cho ngựa thuần tính, quen với cuộc đua. Thế nhưng luyện tập không có nghĩa là phá sức ngựa, phải để ngựa được thoải mái vì trong đời sống hàng ngày của người dân Bắc Hà cũng như Tây Bắc, ngựa là loài vật nuôi trung thành, phục vụ đắc lực cho gia chủ nên được coi như tài sản quý giá của gia đình.

Khách tour du lịch Sapa tham gia lễ hội sẽ thấy ngựa để đua phải là những con ngựa đực, thân hình cao lớn, vó dài và thẳng, lông mượt, mắt tinh nhanh. Ngoài ra còn phải có vồng ngực nở rộng, bụng thon gọn, bước chạy dài và đều. Không chỉ người dân Bắc Hà mà các nài ngựa từ Yên Bái, Hà Giang, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La… cũng tham gia với mong muốn giành giải vô địch.

Lễ hội đua ngựa Bắc Hà có hoạt động gì? 

Trước đây, hội đua ngựa được diễn ra ở xung quanh các cánh đồng, đồi núi và đích đến là bãi đất trung tâm thị trấn Bắc Hà. Khi gần tới đích, những “kỵ mã” nhảy xuống khỏi ngựa thật nhanh, rút súng kíp trên vai nhắm vào bia bắn 5 phát súng, cướp quả cầu đỏ rồi nhảy lên ngựa, nhanh chóng quay về điểm xuất phát. Ai càng nhanh, càng trúng nhiều đích hơn thì chiến thắng. Tuy nhiên ngày nay hoạt động thi bắn súng đã không còn, cuộc thi cũng được tổ chức ở sân thi đấu riêng, chuyên nghiệp và hấp dẫn hơn.

Tham quan gì ở Bắc Hà ngoài lễ hội đua ngựa?

Dinh Hoàng A Tưởng 

Dinh thự Hoàng A Tưởng còn gọi là lâu đài Hoàng Yến Chao. Đây là dinh thự của địa chủ khét tiếng vùng Bắc Hà thế kỷ 20. Dinh được xây từ năm 1914 đến năm 1921.

Hoàng Yến Chao là thổ ty người Tày nhưng cai quản một vùng có 70% là người H’Mông. Một trong những người con của ông là Hoàng A Tưởng. Tầm 50 năm đầu thế kỷ 20, Hoàng Yến Chao đã chiếm được những vùng đất màu mỡ, kinh doanh độc quyền muối, gạo, *** mà nhiều nhu yếu phẩm khác. Có thêm sự chống lưng của thực dân Pháp nên “ông vua” này càng ngày càng bành trướng quyền uy, bóc lột người dân. Sau khi đã có tiềm lực kinh tế vững mạnh, Hoàng Yến Chao đã mời thầy địa lý về xem thế đất và dinh thự được đồng kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc thiết kế. Người dân Bắc Hà khi ấy cũng rất vất vả, khổ cực vì cha con họ Hoàng bắt phục dịch, đóng các loại thuế vô lý.

Nếu xét về lịch sử thì dinh thự từng là nỗi đau của người dân nơi đây nhưng nếu xét về kiến trúc thì đây lại là công trình tráng lệ bậc nhất xứ Bắc Hà ngày đó. Dinh Hoàng A Tưởng nằm vào thế “tựa núi nhìn sông” vô cùng đẹp. Tổng thể công trình mang hơi hướng những tòa nhà Pháp ở Hà Nội xưa kia cùng màu vàng trầm đặc trưng.

Đến đây, khách tour Sapa 2 ngày 1 đêm sẽ được nghe kể về những giai đoạn không thể nào quên đối với người dân Bắc Hà về dinh thự, cũng như dẫn đi tham quan chi tiết tuyệt tác kiến trúc này.

Chợ phiên Bắc Hà 

Cũng nằm trong thị trấn Bắc Hà, cách dinh Hoàng A Tưởng chỉ khoảng 1km thôi là bạn đến chợ phiên Bắc Hà rồi. Phiên chợ này được họp vào mỗi sớm Chủ Nhật cho đến khoảng 14h là bắt đầu tàn chợ. Tuy nhiên đêm thứ 7 trước đó có chợ đêm phục vụ khách du lịch Sapa và phục vụ ca múa nhạc nên bạn có thể nghỉ đêm tại Bắc Hà để trải nghiệm nhé.

Cũng như khá nhiều khu chợ phiên miền núi phía Bắc nước ta, chợ Bắc Hà cũng là nơi để bày bán, trao đổi thực phẩm, những món đặc sản, sản phẩm dệt,…thậm chí cả gia súc. Ngoài ra, chợ cũng là nơi giao lưu văn hóa của đồng bào các dân tộc ở đây. Vậy nên nếu bạn muốn mua đặc sản Tây Bắc về làm quà sau chuyến đi hay trải nghiệm văn hóa vùng cao thì hãy đến phiên chợ Bắc Hà một lần nhé!

Đền Bắc Hà 

Sau khi tham quan chợ phiên, bạn hãy ghé thử Đền Bắc Hà nhé! Đây là điểm du lịch văn hóa tâm linh nổi tiếng ở địa phương, thờ những vị anh hùng dân tộc Vũ Văn Mật và Vũ Văn Uyên. 2 ông là người gốc Hải Dương nhưng lên miền biên viễn này xây căn cứ quân sự, ổn định đời sống dân cư cả vùng này. Đền thờ được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc Gia năm 2003. Hàng năm có tổ chức lễ đền Bắc Hà vào 10/2 Âm lịch và chính lễ (ngày giỗ Gia Quốc Công Vũ Văn Mật) vào 7/7 Âm lịch. Nếu khách đi tour Sapa 3 ngày 2 đêm muốn trải nghiệm lễ đền thì có thể đi vào thời gian này nhé!

Vậy là trên đây Kỳ Nghỉ Đông Dương đã hướng dẫn một số thông tin cơ bản để bạn có nhiều trải nghiệm hơn ở vùng đất Bắc Hà xinh đẹp. Đặc biệt, lễ hội đua ngựa Bắc Hà là ngày hội cực kỳ hấp dẫn, là nơi để du khách thấy lòng gan dạ, sự nhanh nhẹn của những “kỵ sĩ” miền Tây Bắc cũng như nét đẹp văn hóa vùng cao. Chúc bạn có một chuyến đi vui vẻ, nhiều kỷ niệm!

Ngọc Thúy
(Nguồn ảnh: Kỳ Nghỉ Đông Dương và các nguồn sưu tầm khác. Nếu bạn là tác giả ảnh, vui lòng liên hệ với website chúng tôi. Xin cảm ơn!)

Đăng bởi: Bích Chăm