[Review] Ngọ Môn

NGò Môn không chỉ là một cổng đơn thuần mà còn là một kiến ​​trúc phức tạp: trên nền cổng còn có lầu Ngũ Phụng làm chức lễ, dùng để tổ chức một số lễ tế hàng năm. của triều đình như lễ diễu binh duyệt binh, lễ đọc tên các sĩ tử, lễ Ban Sóc (xuất lịch) … Và đây cũng là nơi diễn ra lễ thoái vị của vua Bảo Đại – vị vua cuối cùng. của Việt Nam đã diễn ra. vào ngày 30 tháng 8 năm 1945.

Ngọ Môn

Về mặt kiến ​​trúc, có thể chia Ngọ Môn thành hai hệ thống: hệ thống nền tảng bên dưới và hệ thống lầu Ngũ Phụng phía trên, mặc dù cả hai đều được thiết kế ăn khớp với nhau một cách chặt chẽ và hài hòa. từ tổng thể đến chi tiết. Nền cao gần 5m, chân đế dài 57,77, gần như là sự tiếp nối của thành lũy, nhưng bề ngang được bố trí lớn hơn một chút, đặc biệt là hai cánh ngoài nhô ra tạo mặt bằng hình chữ U. Cánh dài 27,06m. Phần nhô ra vừa tạo nên sự bề thế, vóc dáng đồ sộ cho toàn bộ công trình, đồng thời giúp người gác có thể kiểm soát ngoại cảnh dễ dàng.

Sân ga dày và cao, kết cấu theo kiểu “thượng thu hạ thách” với độ dốc gần như thẳng đứng tạo thế đứng rất vững chãi, hơi chân nhưng vẫn có cảm giác choáng ngợp. Chính giữa lễ đài có ba cửa song song: Ngọ Môn dành cho vua, Tả Giáp Môn (cửa trái) và Hữu Giáp Môn (cửa phải) dành cho các quan văn, võ tướng trong đoàn Ngự sử. tôn giáo. Trong thôn, mỗi cánh hình chữ U vẫn có một con đường như khúc chuột chạy từ trong ra ngoài, rồi uốn cong đi thẳng vào hướng Đường Dũng Đạo. Hai lối này gọi là Tả dịch Môn và Hữu Dịch Môn, dành cho binh lính và voi đi theo hầu cận trong đội Ngũ Đạo. Ở phần trên của 5 cửa này được cuốn thành vòm cao, nhưng riêng ở hai đầu của 3 cửa giữa có hệ thống xà ngang, xà dọc bằng đồng. Các thanh xà này được phủ một lớp lá đồng mỏng để tạo thêm tính thẩm mỹ.

Vật liệu chính để xây dựng nền giàn giáo là gạch vồ và đá phiến. Gạch ở đây mỏng và có độ nung cao, được xây bằng mạch vữa rất mỏng để láng tạo phẳng cho tường. Các tảng đá xanh cũng được chế tác vuông vắn, lắp ghép thành các đường viền xung quanh cổng và các điểm chân để tăng vẻ đẹp và độ bền cho công trình. Bên trong chân đài, hai bên là bậc tam cấp xây bằng đá thanh, thoáng nhưng rất kín đáo. Xung quanh chân đài là hệ thống lan can, trang trí bằng nhiều loại gạch hoa đúc rỗng ngũ sắc.

Ngọ Môn cũ (1937)

Lầu Ngũ Phụng có hai tầng trên nền, tầng dưới lớn, tầng trên nhỏ, có 13 gian tạo thành khung theo hình chữ U giống với lễ đài. Tuy cùng một khung làm bằng gỗ lim, nhưng phần trên được ngăn thành 9 bộ mái riêng biệt, có kích thước, kích thước, chiều cao khác nhau, tạo nên những hình thù nhấp nhô trong không gian như những cánh chim. phượng hoàng đang bay. Vì vậy, nó được gọi là lầu Ngũ Phụng. Tầng mái lợp ngói tráng men xanh vàng, gọi là ngói hoàng lưu ly, ngói thanh lưu ly. Mái lợp ngói kiểu âm dương.

Lầu Ngũ Phụng có tới 100 cột, trong đó có 48 cột dài ngang cả hai tầng. Xung quanh các tầng dưới đều để trống, trừ tòa giữa có hệ thống cửa gương ở mặt trước, là nơi vua thường ngồi hành lễ. Tầng trên, phía trước nhà có cửa lam, xung quanh treo các ô cửa sổ với nhiều hình dáng khác nhau như hình tròn, hình nan quạt, hình khánh …

Do có lan can xung quanh đỉnh đài và phía dưới lầu Ngũ Phụng trống, mái hiên ngắn nên người ta đã xây lâu đài lồi cao 1,11m để vừa nâng cao lầu vừa tránh. mưa gió thổi lồng lộng …

Việc trang trí Ngọ Môn rất quan trọng. Ngói ống được tráng men và có hoa văn in trên mép mái. Đáng chú ý là các hình trang trí dơi, bướm và rồng cách điệu, được ghép bằng các mảnh sứ màu. Các nghệ nhân lúc bấy giờ đã cố gắng gọt giũa, lựa chọn màu sắc sao cho phù hợp, hòa nhập lại vào tổng thể khung cảnh, công việc được tiến hành một cách công phu, tỉ mỉ và có chủ đích, do đó những đồ trang trí này hiện ra rất đẹp mắt.

Một số đồ trang trí bằng gỗ trên lan can cũng được các nghệ nhân đặc biệt quan tâm. Bát bửu hoa lá là chủ đề được đề cập ở đây. Chúng được làm vách đơn giản, không cầu kỳ, rối rắm nhưng trang nhã, đẹp mắt, đảm bảo tính thẩm mỹ cao.

Trưa hôm nay

Ngọ Môn là một quần thể kiến ​​trúc có tầm vóc đồ sộ, nguy nga và thuộc loại kiến ​​trúc cao nhất của Hoàng thành (cả 3 tầng cao tới 14,80m). Dáng cao, dáng đẹp của nó tạo nên sự đột biến trong không gian, thu hút sự chú ý của mọi người khi đến thăm cố đô Huế. Tuy bề ngoài ít nhiều mô phỏng hình dáng của Thiên An Môn (Trung Quốc) nhưng vì trước khi thiết kế xây dựng, vua Minh Mạng đã cho phép người dân đến thăm Thiên An Môn; Nhưng khi tiếp cận, chúng ta có thể thấy các kiến ​​trúc sư thời Minh Mạng có tinh thần sáng tạo và tay nghề cao trong thiết kế và trang trí. Chính vì vậy, Ngọ Môn trở thành một công trình kiến ​​trúc xinh xắn, dễ thương, gần gũi với cảnh sắc thiên nhiên và tâm hồn nghĩa tình của người Việt Nam nói chung và xứ Huế nói riêng.

Đăng bởi: Lâm Mạnh Trường