Cách đây hơn 100 năm, làng được coi là đơn vị không thể thiếu của nhà nước phong kiến, “phép vua còn thua lệ làng”. Những ngôi làng được bao bọc bởi lũy tre xanh, ẩn sâu trong đó là biết bao điều bí ẩn, kỳ diệu. Cùng với thời gian, sự đô thị hóa, phát triển đất nước, nhiều ngôi làng không còn giữ được những nét xưa. Nhưng đâu đó, ngay ngoại ô Hà Nội vẫn tồn tại những giá trị hết sức quý giá. Đó chính là ba ngôi làng cổ: Ước Lễ, Cự Đà và Đông Ngạc.

1. LÀNG ƯỚC LỄ CỔ KÍNH

“Khéo thì kim chỉ vá may

Vụng thì hai tay hai chày”

Tuy không nổi tiếng như Đường Lâm hay những ngôi làng cổ trên cả nước, nhưng cái tên Ước Lễ có lẽ không còn xa lạ với nhiều người bởi lẽ đây là làng nghề làm giò chả rất nổi tiếng, cái tên này đã trở thành thương hiệu bởi hàng trăm năm tồn tại.

du lịch cộng đồng, du lịch hà nội, dạo quanh hà thành tìm nét duyên xưa của những ngôi làng cổ

Cổng làng Ước Lễ – một trong những chiếc cổng đẹp nhất của làng quê Bắc Bộ – Ảnh: Sưu tầm

Có lẽ, đối với mỗi làng quê Việt, cổng làng chính là nét đặc trưng không lẫn vào đâu được, tuy quen mà lạ. Nó lại càng trở nên đặc biệt hơn đối với làng cổ Ước Lễ bởi lẽ ngay đầu làng khi bước vào bạn sẽ thấy chiếc cầu gạch bắc qua con sông – một kiến trúc không dễ thấy ở các làng.

Một công trình kiển trúc cổ của làng Ước Lễ – Ảnh: Nathogic

Và cổng làng rất bề thế với dòng chữ “Ước Lễ thôn” bằng Hán tự. Người xưa có câu: “Cây đa, giếng nước, sân đình”, chính là để nói tới đặc trưng cũng như kết cấu chung của làng cổ, Ước Lễ cũng không nằm ngoài điều đó. Đến đây, bạn có thể bắt gặp cây đa cổ thụ 300-400 năm tuổi tán rợp ngôi miếu nhỏ, điều hiếm hoi mà chúng ta khó có thể bắt gặp hiện nay.

Làng Ước Lễ còn rất nhiều những kiến trúc cổ kinh – Ảnh: Sưu tầm

Đình làng – một trong những độc đáo kiến trúc, được coi là nơi linh thiêng, được đặt ở vị trí đẹp nhất của làng. Đến nay, đình làng- nơi thờ Thành Hoàng Lữ Gia còn giữ nguyên vẹn kiến trúc từ thời Hậu Lê. Các gian đình, đầu kèo, vì kèo trước đây đều được nghệ nhân chạm khắc nổi hết sức sinh động thì nay vẫn lưu giữu được.

Những mái đình cổ kính… – Ảnh: Nathogic

Không những vậy, nếu bạn kiên trì khám phá, phía cuối làng chính là ngôi chùa Sổ còn lưu giữ rất nhiều hiện vật quý từ thời Lý – Trần – thời điểm mà nghệ thuật cũng như văn hóa được coi là đỉnh cao của Việt Nam. Di vật quý nhất còn lại đến nay đó chính là những viên gạch ở chân tường có hình rồng thời Lý, xung quanh là hoa văn đặc trưng của thời kỳ đó: cánh hoa cúc mềm mại. Sở dĩ nó được xem là hiện vật quý hiếm vì cho đến nay, để tìm được hiện vật này, có lẽ phải vô cùng vất vả, khó khăn, số hiện vật chỉ còn đếm trên đầu ngón tay.

Những nét cổ xưa vẫn còn được lưu giữ đến ngày nay – Ảnh: Nguyen Nhat Dung

… Và giò chả là một nghề truyền thống ở nơi đây – Ảnh: Sưu tầm

Không gian làng Bắc Bộ cổ hiện nay không còn nhiều, chính vì thế, giá trị của làng lại càng được nâng cao khi không gian gần như nguyên vẹn với những nét cổ xưa. Qua sân gạch rộng lát gạch vuông là “rặng tre” đã cũ che trước hiên nhà và những mái ngói vẩy cá đã mọc rêu xanh- màu của thời gian.

2. CỰ ĐÀ – NGÔI LÀNG BÊN DÒNG SÔNG NHUỆ

Ngôi làng thứ 2, không kém phần hấp dẫn cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 15 km về phía Tây, nằm bên bờ sông Nhuệ, chính là làng Cự Đà thuộc xã Cự Khê, huyện Thanh Oai.

Cổng làng Cự Đà –vẫn còn nguyên chiếc đồng hồ dấu ấn của thời sung túc – Ảnh: Sưu tầm

Bên cạnh những cánh cổng, ngôi chùa, ngôi đình được xếp hạng, vẫn còn nhiều ngôi nhà cổ trong làng vẫn vẹn nguyên lối kiến trúc của đồng bằng Bắc Bộ và kiến trúc kiểu Pháp cách đây hơn 100 năm. Đây chính là đặc trưng lớn nhất của làng bởi lẽ nó chính là một thông điệp văn hóa, một sự hòa quyện giữa văn hóa Việt – Pháp. Chính vì vậy mà ngay từ thế kỷ 19, nhà ở đây đã được đánh số nhà, ghi biển tên ngõ, xóm như ở phố.

Nhiều ngôi nhà với kiến trúc cổ vẫn còn nguyên vẹn – Ảnh: Sưu tầm

Làng còn có một đặc sản đã được đi vào thơ ca: Tương.

“Tương Cự Đà – cà làng Đám”

Tương Cự Đà nổi tiếng đã được đi vào thơ ca – Ảnh: Sưu tầm

Những chum tương đã tồn tại biết bao đời nay – Ảnh: Sưu tầm

Người dân Cự Đà làm tương từ các nguyên liệu như gạo nếp, đỗ tương, nước mưa và muối trắng. Cổng ngõ nào cũng chạy ra đến bờ sông với những thềm gạch vươn tận mép nước. Quy hoạch tự nhiên của làng theo đúng mô hình “nhất cận thị, nhị cận giang” điển hình cho một làng Việt cổ vừa nông nghiệp vừa thương mại.

Làng Cự Đà còn nổi tiếng với nghề làm miến – Ảnh: hainguyentuan

Mỗi làng một đặc trưng, mang một ý nghĩa văn hóa. Và có lẽ, ngôi làng Đông Ngạc sẽ là gạch nối tiếp theo trong hành trình dạo quanh ngoại ô, ngắm 3 làng cổ của chúng ta.

3. ĐÔNG NGẠC – LÀNG CỔ BÌNH YÊN GIỮA ĐẤT KINH KỲ

Làng Đông Ngạc có tên nôm là làng Vẽ hay Kẻ Vẽ, nằm ở bên bờ sông Hồng, sát chân cầu Thăng Long.

Đông Ngạc – ngôi làng cổ bên bờ sông Hồng – Ảnh: Sưu tầm

Nơi đây có vẻ đẹp cổ kính của các ngõ xóm lát gạch nghiêng. Nhiều du khách hết sức ngỡ ngàng khi đến đây vì chỉ cách trung tâm thủ đô chừng 10 km mà làng vẫn giữ được những nét đẹp truyền thống của làng quê Việt.

Nét cổ kính của cổng làng Đông Ngạc – Ảnh: Sưu tầm

Đến thăm Đông Ngạc, du khách cũng sẽ được giới thiệu đến các ngôi nhà thờ tổ của dòng họ Phan, Phạm, Hoàng, Đỗ, Nguyễn vẫn được con cháu giữ gìn những di vật có giá trị. Đông Ngạc là một trong những làng cổ nhất của Hà Nội. Nhiều người còn gọi đây là “làng tiến sĩ” do có các vị tiến sĩ Hán học và Tây học.

Những ngôi nhà thờ cổ ở làng Đông Ngạc – Ảnh : Sưu tầm

Đình làng được xây dựng từ thế kỷ 17 trên thế đất cao ráo, với lối kiến trúc cổ kính và còn giữ được nhiều hiện vật quý giá như bia đá, bộ tranh sơn mài từ thời Lê. Chùa của làng được xây dựng theo phong cách nghệ thuật từ thế kỷ 18-19, còn lưu giữ được quả chuông đồng đúc năm Diên Hưu thứ 2, bia đá niên hiệu thời Thịnh Đức. Hiện nay, làng còn giữ được nhiều ngôi nhà cổ có thời gian xây dựng trên 100 năm. Nhiều dự án phát triển du lịch, góp phần giữ gìn, phát huy văn hóa của làng đã và đang được diễn ra.

Nhiều hiện vật quý được lưu giữ ở làng Đông Ngạc – Ảnh: Sưu tầm

Có lẽ, đối với du khách nước ngoài, đến với Việt Nam không còn gì quý giá hơn được sống trong không gian văn hóa cách đây hàng trăm năm. Và đối với người Việt, được cảm quan giá trị của cha ông lại càng quý giá và ý nghĩa hơn tất thảy.

Những kiến trúc cổ tồn tại cùng thời gian – Ảnh: Sưu tầm

Cảnh đẹp Hà Nội

Nếu bạn có dịp đến Hà Nội, thì đừng quên ghé qua ba ngôi làng cổ Ước Lễ, Cự Đà, Đông Ngạc ở ngoại thành thủ đô Hà Nội. Bất cứ du khách nào khi tới đây, cũng sẽ có những khoảng khắc thật đẹp và đáng giá. Không gian cổ nơi đây không chỉ giúp du khách dễ hình dung về vẻ đẹp của những kiến trúc văn hóa cổ xưa của làng quê Bắc Bộ mà còn được ngắm bức tranh bình dị của làng quê Bắc Bộ ngày nay, trong thời hiện đại nhưng vẫn đậm nét truyền thống đáng quý.

Heo Lười – Mytuor.vn

Đăng bởi: Nguyễn Huyền My