Di Tích Khám Lớn Cần Thơ – Nhà tù lớn nhất Miền Tây

Du lịch Cần Thơ, ngoài việc thưởng lãm nét phồn hoa đô hội của thành phố lớn nhất Miền Tây Nam Bộ, du khách đừng quên đến di tích lịch sử Khám Lớn để tìm hiểu về tội ác năm xưa của thực dân – đế quốc và thấy được tinh thần yêu nước bất khuất của các chiến sĩ cách mạng.

Khám lớn Cần Thơ – Nhà tù lớn nhất Miền Tây

Di tích lịch sử Khám Lớn tọa lạc tại số 8, đường Ngô Gia Tự, phường Tân An, quận Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ. Khám Lớn Cần Thơ được thực dân Pháp xây dựng vào những năm 1878-1886 như một công cụ cai trị của chính quyền thực dân thời bấy giờ. Tồn tại qua hơn trăm năm, nơi đây chính là bằng chứng tội ác của thực dân và đế quốc cũng như minh chứng hùng hồn cho tinh thần bất khuất của dân tộc Việt. Nhằm nêu cao và giáo dục tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ noi theo, ngày 28/6/1996 Bộ Văn Hoá thông tin ra quyết định công nhận di tích lịch sử Khám Lớn Cần Thơ là di tích lịch sử cấp quốc gia.

Khám Lớn Cần Thơ được thực dân Pháp xây dựng vào những năm 1878-1886

Theo các tư liệu cũ, sau khi chiếm trọn Nam Kỳ vào năm 1867, thực dân Pháp thành lập hạc Cần Thơ, cho đầu tư xây dựng nhiều công trình quân sự và kinh tế. Bên cạnh sự quy mô hào nhoáng của các công trình đó, thực dân Pháp không quên xây dựng nhà tù với quy mô lớn , kiên cố, liền kề Dinh Tham Biện, ngang cơ quan tòa bố tỉnh Cần Thơ với tên gọi Prison Provinciale (nhà tù tỉnh) nhằm tăng cường bộ máy cai trị. Gọi là Khám Lớn vì đây là nhà tù lớn nhất các tỉnh miệt Hậu Giang, tập trung giam giữ các nhà tù nhân yêu nước bị án nặng, gây nguy hiểm tới chế độ cai trị, hoặc vẫn thường phạm các tội nặng. Đến thời Mỹ nguỵ đổi tên thành “Trung Tâm cải huấn”, sau ngày hòa bình nhân dân vẫn quen gọi là “Khám Lớn Cần Thơ”.

Khám Lớn Cần Thơ được xây dựng biệt lập ngăn cách với khu dân cư và công sở bằng các lộ giới lớn có tường cao bao bọc, có cốt gác để kiểm soát tù nhân. Nằm cạnh Dinh Tỉnh Trưởng, đối diện qua một con đường lớn là Tòa Bố (Toà Hành Chính) cặp bên trái khám cũng có một con đường rộng.

Khám Lớn có tường cao bao bọc, có cốt gác để quan sát

Qua thời kỳ chống Mỹ, Khám Lớn tiếp tục được gia cố, mở rộng không gian. Với 21 phòng giam lớn nhỏ, được chia là hai dãy giam tù nhân nữ và tù nhân nam, các cột xà lim, có những căn phòng dùng để biệt giam các tù nhân nguy hiểm. Bốn phía có dãy tường cao khoảng 3 đến 5 mét, phía trên có gắn hàng kẽm gai, bốn phía được xây các đài quan sát cao khoảng 6 mét, có tầm quan sát rộng, để lính luân phiên canh giữ các dãy nhà tù, ban đêm có đèn pha sáng để dễ kiểm soát tù nhân.

Dãy tù nhân nữ

Mô phỏng cảnh tù nhân nữ bị giam

Dãy tù nhân nam

Mô phỏng cảnh tù nhân nam bị giam

Phòng biệt giam

Đây là nơi giam những tù nhân bị coi là đặc biệt nguy hiểm bị tra tấn dã man

Giữa hai dãy nhà giam có nhà chùa và khoảng sân lớn để tù nhân đi lễ, hối lỗi, ăn năn, chính sách mị dân để dễ cai trị. Phía sau nhà chùa là khu nhà 2 tầng, có phòng thẩm vấn để chúng điều tra tù nhân. Phía sau dãy nhà thẩm vấn là nhà bếp được xây vuông góc với gạch ngói kiên cố.

Nhà chùa trong Khám Lớn

Khu nhà bếp được phục dựng

Suốt thời gian cai trị của thực dân Pháp, rồi đến đế quốc Mỹ và tay sai, hình ảnh khám lớn nhìn từ xa là nỗi ám ảnh đối với người dân Cần Thơ. Bởi bất cứ ai, bất cứ lúc nào cũng có thể bị bắt và tống giam vào đây. Trong quá trình đấu tranh cách mạng giành độc lập tự do cho dân tộc, nhiều cán bộ, chiến sĩ cộng sản và đồng bào yêu nước ở Cần Thơ và các tỉnh lân cận bị bắt và giam cầm trong nhà tù này.

Các tù nhân bị tra tấn dã man

Tại đây, bọn chúng thường xuyên tra tấn tù nhân với các phương tiện, dụng cụ hình thức rất dã man như thời trung cổ, đã có rất nhiều chiến sỹ cách mạng đã hy sinh tại đây, trong đó có đồng chí Lê Văn Nhung ( Bí thư tỉnh uỷ Cần Thơ); đồng chí Ngô Hữu Hạnh ( Uỷ viên thường vụ tỉnh uỷ Cần Thơ) và các chiến sỹ khác.

Ngoài việc bi tra tấn, hỏi cung, khẩu phần ăn tất cả tù nhân rất kham khổ, hà khắc như ăn gạo bị mốc, mắm đắng, khô mục…mỗi ngày mỗi tù nhân chỉ được cấp 1 đến 2 ca nước để uống và tắm dẫn đến sự suy kiệt sức khỏe rất trầm trọng. Bất chấp các biện pháp tra tấn cũng như mua chuộc, các tù nhân đã không ngừng đấu tranh kiên cường, không ít người tù nhân yêu nước đã dũng cảm hy sinh.

Bất chấp các biện pháp tra tấn cũng như mua chuộc, các tù nhân đã không ngừng đấu tranh

Sau ngày thống nhất đất nước, khu vực khám lớn được giữ lại, trùng tu thành khu bảo tàng di tích lịch sử Hậu Giang – Cần Thơ, nhiều hạng mục được bảo tồn, phục dựng lại. Phòng trưng bày còn lưu giữ nhiều hiện vật, hình ảnh phục vụ khách tham quan như: áo gối, áo len, khăn tay, trang sức… mà các nữ tù nhân đã mang hoặc làm trong khi bị giam giữ.

Phòng trưng bày còn lưu giữ nhiều hiện vật, hình ảnh phục vụ khách tham quan

Đến thăm Khám Lớn Cần Thơ, du khách sẽ có dịp nghe lại những câu chuyện về quá khứ, khi những chiến sĩ cách mạng phải nếm trải “địa ngục trần gian” ở khám này. Qua những câu chuyện kể ấy, những hiện vật còn lưu giữ ở đây, bất cứ ai cũng không khỏi bồi hồi xúc động. Từ đó thêm lòng kính phục biết ơn và hiểu hơn những hy sinh chịu đựng của các thế hệ trước, để đổi lấy hòa bình độc lập tự do như ngày hôm nay.

Đăng bởi: Hoàng Mị