Đình Thần Tân An – Một trong những ngôi đình có lịch sử cổ xưa nhất ở Cần Thơ

Đình Thần Tân An được khởi dựng vào năm 1880, là một trong những ngôi đình có lịch sử cổ xưa nhất ở Cần Thơ. Đình được sắc phong Bổn Cảnh Thành Hoàng vào năm Tự Đức thứ 5 (1852). Sau nhiều biến cố, đình cũ không còn và được xây mới vào năm 2015 tại vòng xoay cồn Cái Khế, quận Ninh Kiều.

Cổng tam quan Đình Thần Tân An

Theo nhiều tư liệu cổ và trong trí nhớ của các bậc kỳ lão ở TP Cần Thơ, đình Tân An được vua Tự Đức năm thứ 29 (Bính Tý – 1876) sắc phong “Bổn cảnh Thành Hoàng”.

Theo học giả Huỳnh Minh, sở dĩ năm vua Tự Đức sắc phong Đình Thần Tân An đúng vào năm thực dân Pháp thiết lập tỉnh Cần Thơ là do các vị tiền hiền trong làng “cảm xúc thời thế biến thiên, nước non đổi chủ” nên cực lực xin phong Sắc Thần cho làng.

Đình Thần Tân An được khởi dựng vào năm 1880

Cho nên, mãi đến năm Canh Thìn 1880, đình mới được xây cất bằng cây lá tại Chợ Giữa (nay gần bến đò Chợ Giữa, phường Hưng Lợi), cách thị trấn Cần Thơ xưa gần 3km. Đến năm 1899, đình Tân An được dời về gần cầu Tham Tướng (gần chợ Xuân Khánh ngày nay), cất bằng gạch ngói khang trang với 8 nóc, trên phần đất do ông Nguyễn Văn Nga hiến. Từ đó, đình nổi tiếng linh thiêng, suốt ngày đêm được bà con kính viếng, khói hương nghi ngút.

Đến năm 1945, Pháp chiếm Cần Thơ, ngôi đình bị giặc chiếm giữ làm kho chứa đạn. Một năm sau đó, kho đạn bị nổ, gian thờ của đình phải dời về Nhà Hội Xã Tân An. Sau đó, Nhà Hội Xã bị xuống cấp trầm trọng, Sắc Thần lại phải an vị tạm tại Quan Thánh Đế Quân (dưới dốc cầu Quang Trung ngày nay).

Là một trong những ngôi đình có lịch sử cổ xưa nhất ở Cần Thơ

Đình Thần Tân An không chỉ thăng trầm có vậy. Năm 1971, xuất phát từ nguyện vọng của dân làng, việc tái lập đình Tân An được thực hiện, chủ trương xây dựng trên nền đất cuối đuôi cồn Cái Khế với diện tích 1 mẫu 33 sào (vị trí xây dựng đình Tân An hiện hữu, gần vòng xoay cồn Cái Khế). Chủ trương đã có nhưng mãi đến ngày 19-12-1973, ngôi đình mới bắt đầu được xây dựng. Đến tháng 3-1975 tiến hành thi công nền móng, dựng cột kèo thì phải ngưng lại vì thiếu kinh phí. Việc xây cất đình dang dở đến tận hôm nay…

Trải qua nhiều diễn biến thăng trầm của lịch sử, Đình Thần Tân An được di dời nhiều lần

Trải qua 135 hình thành, Đình Thần Tân An luôn được các vị cao niên và các tài liệu xưa nhắc đến với những huyền thoại về sự linh ứng của Đức Thành Hoàng bổn cảnh. Theo học giả Huỳnh Minh ghi nhận trong cuốn “Cần Thơ xưa”, khi đình Tân An còn ở Chợ Giữa, quay mặt ra mặt sông Cần Thơ có cây đa rất to, lâu ngày nhánh chỉa thẳng vô đình. Tuy mưa gió sợ ngã vào đình nhưng không ai dám đốn hạ cây vì niềm tin “trong cây có thần”. Mọi người đem nỗi niềm ấy kể cho ông Nguyễn Văn Nga vị trưởng lão đã hiến đất cất đình. Ông Nga cười mà nói: “Dễ mà, để tôi liệu cho!”. Sau khi ông Nga khấn vái thần linh, gốc đa tự dưng ngã về hướng khác, không ảnh hưởng đến mái đình.

Ngày 4-4-2015, Đình Thần Tân An khởi công xây dựng

Lại có một truyền thuyết đáng ghi nhận là vào năm 1944, một chiếc tàu Pháp mang tên Albert Sarraut chạy trên sông Cần Thơ, ngang qua Đình Thần, bỗng dưng bị chìm, bọn giặc chạy tán loạn. Điều đó nói lên niềm tin của nhân dân về việc linh thần, bổn cảnh đồng hành cùng bà con trong việc giữ gìn chủ quyền đất nước. Còn rất nhiều câu chuyện về sự linh thiêng của ngôi đình này như dân làng “cầu gì được nấy”, làm ăn thạnh vượng, phát đạt nhờ sự che chở, phù hộ của linh thần. Những ai phạm thượng, xúc phạm đấng tôn nghiêm đều bị quở phạt thích đáng.

Đình Thần Tân An có kiến trúc đình Nam bộ

Đến năm 1946, một năm sau khi Đình Thần Tân An bị Pháp dùng làm kho đạn, bỗng ngày 16-11 (âm lịch) kho đạn nổ tan tành. Mái đình tan hoang, đổ nát trong sự nghẹn lòng của dân làng. Nhưng kỳ lạ thay, Thần chủ sơn son thếp vàng thờ Thần Hoàng bổn cảnh văng xa hơn cây số nhưng vẫn còn nguyên vẹn. Bà con kháo nhau rằng Bổn cảnh Thành Hoàng hiển linh nên rước về Nhà Hội Tân An thờ phượng.

Khuôn viên rộng rãi nhiều cây xanh

Một điều ngạc nhiên khác là sau bao cuộc dâu bể, Sắc Phong “Thần Hoàng Bổn cảnh” của đình vẫn còn nguyên vẹn, hiện được gửi ở đình Thới Bình (dưới dốc cầu Cái Khế). Nhiều năm qua, đình Thới Bình được bà con quen gọi là đình Thới Bình – Tân An là bởi đình thờ 2 Sắc Thần.

Ngày 4-4-2015, Ban Quản lý Đình Thần Tân An khởi công xây dựng đình ngay trên nền đất đã xây dựng dang dở vào thời điểm trước tháng 3-1975, trong niềm vui của bà con. Đình Thần Tân An là chứng tích sinh động gắn liền với sự hình thành và phát triển của TP Cần Thơ. Việc tái lập Đình thần Tân An là nguyện vọng thiết tha của cán bộ và nhân dân địa phương với mục đích bảo lưu, giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử – văn hóa của một di sản quý báu cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Đền chính

Sau 4 tháng thi công, vào ngày 10/8 đã khánh thành Đình Thần Tân An với tổng diện tích khu đất trên 6.000m2, công trình Đình Thần Tân An được bố trí hài hòa giữa kiến trúc đình miếu và không gian xanh, tạo tổng thể hài hòa cho mái đình truyền thống giữa lòng thành phố.

Bàn thờ chính

Đình Thần Tân An được xây dựng theo kiến trúc đình Nam bộ với 7 hạng mục chính. Trong đó, tiêu biểu nhất là Đền chính với thiết kế hai nóc giao nhau, mái lợp ngói âm dương tráng men. Đỉnh mái được đắp phù điêu hình tượng “Lưỡng long chầu nguyệt”; góc mái, đầu hồi đều được đắp nổi hoa văn truyền thống. Ngoài ra, một số hạng mục khác đáng chú ý như nhà Võ ca, Cổng Tam quan, Nhà Soạn lễ, Miếu Thần, Nhà Ấp… Tất cả các bài vị, hệ thống cửa đi, bao lam, hoành phi, liễn đối trong đình đều được làm bằng danh mộc, chạm trổ hoa văn thuần Việt: Mai – Lan – Cúc – Trúc, linh vật: Rồng, Giao… Bộ liễn đối giữa các cột của chánh điện cũng được chạm khắc bằng gỗ với đôi câu đối: “Mưa thuận gió hòa – Quốc thái dân an”.

Trong đình còn thờ chủ tịch Hồ Chí Minh

Các anh hùng liệt sĩ

Ngoài ra, trong đình thần Tân An còn có các hạng mục khác như: Nhà Võ Ca; Cổng Tam Quan và Cổng Phụ; Miếu Thần; Nhà chuẩn bị lễ và lưu niệm và nhà vệ sinh.

Đình Thần Tân An được khánh thành đưa vào sử dụng góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đáp ứng nhu cầu văn hóa tâm linh của người dân địa phương. Đồng thời thành phố Cần Thơ có thêm một công trình văn hóa lịch sử khang trang trên địa bàn thu hút khách du lịch Cần Thơ trong và ngoài nước.

Đăng bởi: Quốc Xờ đờ