Du lịch Hà Giang tháng 10 – rộn ràng mùa lễ hội hoa Tam Giác Mạch

Nằm ở cực Bắc của Việt Nam, Hà Giang thuộc tỉnh vùng cao phía Bắc nước ta, một vùng văn hóa đậm đà bản sắc, có bề dày hình thành và phát triển hàng ngàn năm lịch sử. Ngoài cảnh đẹp đồi núi sông suối, món ăn dân dã và nét văn hóa thú vị của các cộng đồng dân tộc thì nơi đây còn thu hút “con dân mê phượt” bởi mùa lễ hội Tam Giác Mạch vào tháng 10 đến tháng 12 hằng năm. Đó cũng chính là mùa cao điểm của du lịch Hà Giang nên nếu muốn có chuyến đi trọn vẹn bạn cần tìm hiểu cũng như lên lịch trình cho phù hợp.

Hình 1 – Hà Giang mùa Tam Giác Mạch

Tháng 10 Hà Giang rộn ràng với lễ hội Tam Giác Mạch

Sự tích về cái tên Tam Giác Mạch

Tam giác mạch là loài hoa có cái tên kỳ lạ gắn liền với một sự tích cũng lạ kỳ không kém. Sự tích ly kỳ đó được truyền nhau rằng: Xưa kia nàng Tiên Gạo và nàng Tiên Ngô đi gieo hạt nơi hạ giới, mày trấu, mày ngô chẳng biết làm gì bèn đổ vào khe núi. Khi đến mùa vụ cây ngô và lúa bắt đầu cho hạt, người dân lấy hạt về ăn. Và sau vụ mùa lúa và ngô trong nhà bắt đầu cạn kiệt, mà vụ sau vẫn chưa tới, cái đói về u ám cả bản làng.

Trong tình cảnh này dân làng đã tập hợp lại và lập kế hoạch chia nhau đi khắp núi rừng để tìm cái ăn. Nhiều ngày trôi qua, các hang cùng góc núi đều đã được “rà soát” nhưng vẫn không có kết quả. Cho đến một buổi chiều cuối tháng 11, một cơn gió thoáng qua mang theo một mùi hương là lạ, mọi người kéo nhau theo mùi hương ấy và thật bất ngờ với cảnh tượng trước mắt một rừng hoa li ti trải dài suốt từ núi bên này sang núi bên kia. Tiến đến nhìn kỹ họ phát hiện những cái lá có hình tam giác ẩn nấp khá kín ở dưới hoa. Khi hạt của hoa chín mọi người đem về ăn thủ thì thấy nó có vị gần giống ngô và gạo.

Chính vì thế, sau khi thu hoạch lúa nương, người dân vùng cao nguyên Hà Giang sẽ tiến hành gieo hạt tam giác mạch, đến cuối tháng 11, đầu tháng 12 thì bắt đầu thu hoạch. Khi cây còn nhỏ thân mềm người dân thường hái và luộc như một loại rau. Hạt khi thu hoạch có thể xay tam giác mạch thành bột làm lương thực, hoặc nấu với ngô tạo nên một thứ rượu có hương vị thật đặc biệt.

Hình 2 – Tam Giác Mạch loài hoa quý của cao nguyên đá Hà Giang

Do cùng họ với lúa, người ta gọi là mạch và với những chiếc lá có hình dáng tam giác độc đáo nên người dân gộp chung lại gọi là “Tam Giác Mạch”.

Rộn ràng lễ hội Tam Giác Mạch

Hằng năm cứ đến tháng 10 là dân tình khắp nơi đổ xô đến Hà Giang để thưởng thức màn khoe sắc ngoạn mục có một không hai ở vùng Tây Bắc. Đó là những cánh đồng hoa Tam Giác Mạch với màu phớt hồng mơn man trong gió thu giữa khung cảnh cao nguyên đá hùng vĩ.

Đặc biệt bạn còn được dịp tham dự lễ hội hoa Tam Giác Mạch với nhiều tiết mục và sự kiện đặc sắc. Theo đó, năm nay lễ hội hoa tam giác mạch lần thứ III sẽ diễn ra với chủ đề “Bản tình ca từ đá”. Với nhiều hoạt động thú vị như dù bay trên thảm hoa Tam Giác Mạch, chương trình ẩm thực thịt bò bít tết trên Cao nguyên đá,…

Hình 3  – “Bản tình ca từ đá” là chủ đề của lễ hội năm nay

Thời gian và các hoạt động đặc sắc của lễ hội

Năm nay lễ hội hoa Tam Giác Mạch Hà Giang sẽ có chủ đề là “Bản tình ca từ đá” diễn ra từ ngày 4/10/2017 – 31/12/2017. Hầu hết các hoạt động chính sẽ tổ chức tại huyện Đồng Văn, còn những hoạt động phụ trợ sẽ diễn ra ở các điểm dừng nghỉ huyện Yên Minh, Mèo Vạc, Quản Bạ, và thành phố Hà Giang.

Trong lễ hội năm nay sẽ có nhiều hoạt động và sự kiện đặc sắc như: Tổ chức hoạt động dù bay trên mùa hoa Tam Giác Mạch; Hòa nhạc dưới chân cột cờ Lũng Cú với chủ đề “Âm vang Lũng Cú”; Hội chợ Công viên địa chất Quốc tế; Chương trình ẩm thực thịt bò bít tết trên cao nguyên đá và nhiều hoạt động du lịch trải nghiệm giao lưu văn nghệ, các trò chơi dân gian truyền thống của đồng bào các dân tộc,…

Hình 4  –  Nhiều hoạt động và sự kiện đặc sắc diễn ra trong lễ hội

Phương tiện và cách thức di chuyển đến Hà Giang

Nếu bạn ở miền Nam và miền Trung có thể di chuyển ra Hà Nội bằng máy bay hoặc tàu hỏa. Vé máy bay TP.HCM – Hà Nội chỉ từ 833.000 đồng; Đà Nẵng – Hà Nội chỉ từ 503.000 đồng (đây là giá vé một chiều đã gồm thuế và phí). Còn nếu bạn có nhiều thời gian cũng như muốn ngắm cảnh thì có thể di chuyển bằng tàu hỏa hay xe khách với giá dao động từ 430.000 – 890.000 đồng (TP.HCM – Hà Nội) và 385.000 – 855.000 đồng (Đà Nẵng – Hà Nội).

Sau đó từ Hà Nội, bạn nên đi xe khách đêm Hà Nội – Hà Giang xuất phát từ bến xe Mỹ Đình lúc 9 giờ tối thì tới 5 giờ sáng sẽ đến Hà Giang. Một số nhà xe uy tín là: Bằng Phấn, Hưng Thành, Hải Vân,… Giá vé từ 260.000 – 300.000 đồng/người. Sau khi đến Hà Giang, bắt xe khách nội tỉnh để di chuyển giữa các địa danh hoặc thuê xe máy để di chuyển.

Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng xe máy để làm phương tiện di chuyển đến Hà Giang. Có 2 cung đường cho bạn lựa chọn:

– Cung đường thứ 1: Khởi hành từ Hà Nội – Sơn Tây (đi đường 21 ở Cổ Nhuế) – cầu Trung Hà – Cổ Tiết – cầu Phong Châu (vừa qua cầu Phong Châu rẽ trái) –  chạy dọc sông Thao tới thị xã Phú Thọ – Đoan Hùng rồi rẽ hướng Tuyên Quang – theo quốc lộ 2 tới Hà Giang (chiều dài khoảng 300 km).

– Cung đường thứ 2: Khởi hành từ Hà Nội – Vĩnh Phúc – Việt Trì – Phú Thọ – Tuyên Quang – Hà Giang (hay tới quốc lộ 2C và quốc lộ 2, dài khoảng 280 km).

Hình 5  –  Cung đường phượt Hà Giang rất đẹp nên nếu có điều kiện sức khỏe bạn hãy chọn cách di chuyển bằng xe máy

Lịch trình gợi ý cho những ai muốn phượt Hà Giang

– Ngày 1: Bắt đầu xuất phát từ Hà Nội vào buổi sáng sớm, chiều tối là đến Hà Giang. Bạn có thể nghỉ buổi tối ngay tại thành phố, hoặc nếu đủ sức bạn có thể đi tiếp tới Quản Bạ (cách thành phố khoảng 40 km nữa). Nhưng theo chia sẻ của nhiều người thì tốt hơn hết bạn nên nghỉ lại ở Hà Giang để đảm bảo sức khỏe, sau quãng đường phượt hơn 300 km. Sau khi chọn khách sạn, bạn nên đi tham quan một vòng thành phố để ngắm cảnh đêm sau đó chọn một quán ăn có vị trí đẹp để thưởng thức bữa tối.

– Ngày 2: Sau khi ăn sáng khởi hành đến Quản Bạ, Yên Minh và cao nguyên đá Đồng Văn Hà Giang. Dọc đường đi bạn có thể ghé vào Phó Bảng Hà Giang, một thị trấn cổ mộc mạc với các ngôi nhà cổ với kiến trúc độc đáo, tha hồ cho bạn check in. Đặc biệt nhất là đoạn đường vào Phó Bảng còn sở hữu thung lũng hoa hồng và một cánh đồng tam giác mạch khổng lồ, nên nơi đây luôn nằm trong lịch trình của phượt thủ khi đến Hà Giang.

Hình 6 – Phó Bảng nơi sở hữu nhiều ngôi nhà cổ với kiến trúc độc

Sau khi ra khỏi Phó Bảng bạn có thể rẽ vào thôn Lũng Cẩm, nơi nổi tiếng với ngôi nhà trong phim “Chuyện của Pao” và những thửa ruộng Tam Giác Mạch trắng “mê hoặc”. Ở đó bạn còn được gặp gỡ những người bạn H’Mông thân thiện cũng như khám phá về nếp sống của họ.

Chia tay Lũng Cẩm, địa điểm tiếp theo bạn nên đến đó là Sà Phìn, dinh thự nhà họ Vương hay còn gọi là nhà vua Mèo Hà Giang. Được biết đây chính là một trong những dinh thự cổ còn sót lại của những gia đình giàu có nhờ buôn *** ở Hà Giang. Sau khi đã tham quan và chụp ảnh “các kiểu” bạn hãy quay trở lại ngã 3 rẽ đi cột cờ Lũng Cú.

Hình 7 –  Dinh thự nhà họ Vương hay còn gọi là nhà vua Mèo

Để đến được Lũng Cú bạn sẽ đi qua Phố Là, Ma Lé. Tuy nhiên khi đi qua Ma Lé bạn sẽ không thể nào rời mắt trước cánh đồng Tam Giác Mạch lớn trên sườn đồi. Tính đến thời điểm hiện tại thì đây là nơi trồng nhiều tam giác mạch nhất ở Việt Nam. Sau khi ngắm hoa Tam Giác Mạch cũng là lúc trời chập choạng tối bạn nên di chuyển thẳng đến phố cổ Đồng Văn nghỉ ngơi và ăn tối tại đây.

Hình 8  – Mã Pì Lèng một trong những cung đường đèo nguy hiểm nhất Việt Nam

– Ngày 3: Nếu ngày cuối cùng ở Đồng Văn này rơi đúng vào chủ nhật thì bạn nên dậy sớm đi chợ phiên Đồng Văn. Bởi đây được xem là trung tâm giao lưu kinh tế, trao đổi hàng hoá và văn hoá lớn nhất ở vùng cao nguyên đá Đồng Văn – Mèo Vạc. Chợ chỉ nhóm vào mỗi ngày chủ nhật. Bước chân vào chợ bạn sẽ phải choáng ngợp với sắc áo rực rỡ của các cộng đồng dân tộc người Dao, Mông, Tày, Nùng, Giáy, Lô Lô,… Ở đây bạn có thể ăn sáng và mua sắm nhiều món đồ lưu niệm thậm chí là những món đặc sản với mức giá rất rẻ.

Hình 9 – Chợ phiên một trong những nét văn hóa đặc sản của cộng đồng dân tộc miền núi

Từ Đồng Văn bạn xuất phát đến Mèo Vạc để chinh phục Mã Pì Lèng Hà Giang. Đó là cung đường đèo hiểm trở có độ dài khoảng 20 km. Cung đường này còn được mệnh danh là “tứ đại đỉnh đèo” ở vùng núi phía Bắc Việt Nam. Hành trình tiếp theo sẽ là Bắc Mê rồi về lại Hà Giang ăn trưa. Sau đó quay về Hà Nội là lúc phố xá lên đèn. Ghé thủ đô rồi thì bạn cũng nên thử 1 trong 10 món ăn Hà Thành khiến du khách phải “thổn thức” mà người Việt ai ai cũng biết.

Hình 10  – Khung cảnh yên bình ở Bắc Mê

Những món ngon không thể bỏ qua ở Hà Giang mùa tam giác mạch

Nếu đã đến xứ hoa Tam Giác Mạch một phen vào đúng dịp mùa hoa nở thì bạn đừng chớ bỏ qua những món ăn hấp dẫn Hà Giang sau đây nhé!

Bánh tam giác mạch

Bắt đầu từ giữa tháng 10, cao nguyên đá Hà Giang tràn ngập sắc tím hồng của tam giác mạch. Không chỉ để ngắm người dân địa phương còn tận dụng chúng để chế biến nhiều món ăn hấp dẫn. Một trong những món ăn được nhiều người yêu thích từ loài hoa quý này đó là bánh Tam Giác Mạch. Một món bánh dân dã vừa có giá trị dinh dưỡng lại vừa tốt cho sức khỏe. Bánh được làm từ các hạt Tam Giác Mạch xay nhuyễn thành bột và nhào cùng với nước tạo thành một hỗn hợp sền sệt. Chúng sẽ được cho vào khuôn và hấp trên những bếp than hồng. Bạn có thể thưởng thức những chiếc bánh Tam Giác Mạch Hà Giang ngay khi vừa mới ra lò ở các phiên chợ với giá chỉ 15.000 đồng.

Hình 11 – Bánh Tam Giác Mạch món đặc sản không thể bỏ qua ở Hà Giang

Thắng cố

Khi được hỏi món ăn nào mang đậm nét văn hóa vùng cao nguyên đá Hà Giang thì chắc câu trả lời là thắng cố. Một món ăn được nhiều du khách tìm kiếm nhất khi đến Hà Giang du lịch. Đó là một món ăn được chế biến từ nội tạng ngựa hoặc bò, món ăn luôn trong tình trạng “nóng hôi hổi” nên thực khách phải “vừa thổi vừa ăn”. Món ăn hấp dẫn nhờ vào hương thơm đặc biệt của các loại thảo quả, hòa cùng vị béo ngậy của thịt làm ấm lại không gian giữa tiết trời se lạnh. Thắng cố Hà Giang giá rất bình dân, chỉ khoảng 20.000 đồng là bạn đã có một bát to no bụng đến cả buổi.

Hình 12 – Thắng cố món mang đậm nét văn hóa vùng cao nguyên đá Hà Giang

Cháo ấu tẩu

Cháo ấu tẩu được làm từ nguyên liệu là củ ấu, một loại củ có chất độc cực mạnh thường mọc nhiều ở trên các vách đá thuộc vùng đồi núi phía bắc. Để loại bỏ hết chất độc từ ấu, người ta phải ngâm chúng trong nước vo gạo cả một đêm, sau đó hầm ít nhất 4 tiếng cho củ ấu tơi ra thành thứ bột sền sệt. Sau đó trộn chung với gạo nếp cái hoa vàng, gạo tẻ thơm, nấu nhuyễn trong nước hầm xương chân giò. Khi hoàn tất bát cháo sẽ tổng hòa mùi thơm của nếp, vị ngọt của chân giò, tí béo ngậy của trứng, và một chút chua chua của măng cùng vị bùi hơi đắng của ấu tẩu,… Một bát cháo ấu tẩu Hà Giang có giá từ 20.000 đồng, được bán ở gần Quảng trường TP Hà Giang, chợ Đồng Văn…

Hình 13 – Cháo ấu tẩu được chế biến từ một loại củ có chất độc cực mạnh

Lợn cắp nách

Khi nghe đến tên lợn cắp nách hẳn ai cũng sẽ phải bật cười, và tò mò về nó. Lợn ở đây thuộc giống lợn ri có kích thước nhỏ chỉ chừng chục kí đổ lại. Chúng được nuôi thả trong môi trường tự nhiên và thường được người dân tộc vùng cao cắp vào nách đem bán trong các phiên chợ, nên từ đấy loài lợn này có cái tên là lợn cắp nách. Thịt lợn cắp nách Hà Giang sẽ được chế biến thành nhiều món, như nướng xiên, luộc, nhưng ngon nhất vẫn là món lòng dồi và thịt bụng còn lẫn cả xương sườn hấp cách thủy.

Hình 14 – Nhiều món ngon được chế biến từ lợn cắp nách

Xôi ngũ sắc

Xôi ngũ sắc Hà Giang là một món ăn quan trọng của bà con dân tộc Tày nơi cao nguyên Hà Giang. Theo người dân nơi đây món ăn này tượng trưng cho âm dương ngũ hành, cho tình đoàn kết của các dân tộc anh em. Tuy nhiên khi đứng riêng lẽ mỗi màu sắc vẫn mang một ý nghĩa riêng gắn với từng dân tộc. 5 màu của xôi đó là trắng, đỏ, xanh, tím, vàng, đại diện cho ngũ hành: kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ. Ngoại trừ màu trắng ra thì tất cả các màu còn lại đều được tạo nên bằng cách ngâm gạo với nước của các loại lá và củ cây rừng chứ không dùng chất tạo màu. Những gói xôi nghi ngút hương khó cưỡng này ở các chợ phiên chỉ có giá 5.000 đồng.

Hình 15 – Xôi ngũ sắc thứ đặc sản dân dã ở vùng cao nguyên Tây Bắc

Có ai ngờ được trên vùng đất cao nguyên cằn cỗi, toàn sỏi và đá ấy lại mọc lên loài hoa dịu dàng đến thế. Nó không chỉ tô điểm cho bức tranh đồng quê trên cao nguyên thêm sống động mà còn giúp cuộc sống đồng bào dân tộc miền núi thêm sung túc và no đủ. Nhìn bề ngoài có vẻ Tam Giác Mạch mong manh hoang dại nhưng không hề tầm thường, nếu không tin bạn hãy cùng đám bạn lập kế hoạch lên cao nguyên ngăm hoa Tam Giác Mạch vào tháng 10 này!

Kim Chi

Đăng bởi: Kiều Vân Nhi