Câu chuyện về Xá Lợi Phật - tín ngưỡng thờ cúng linh thiêng

• 1. Xá Lợi là gì?
• 2. Câu chuyện về Xá Lợi Phật
• 3. Địa điểm cất giữ Xá Lợi Phật thật tại Ấn Độ
• 3.1. Bảo tàng Quốc gia thủ đô Delhi
• 4. Giá trị của Xá Lợi Phật cho đến ngày nay

Truyền thống phụng thờ Xá Lợi Phật đã hình thành và phổ biến rộng rãi từ rất sớm, nếu không nói là ngay sau khi Đức Phật nhập Niết-bàn. Ngày nay, Xá Lợi Phật được coi như một tín ngưỡng thờ cúng linh thiêng của các tầng lớp tăng ni, phật tử trên khắp thế giới. Vậy câu chuyện về Xá Lợi Phật có gì thú vị, cùng chúng mình tìm hiểu ngay nhé.

Hiện nay, tín ngưỡng thờ Xá Lợi Phật đã trở thành mọt nét tín ngưỡng linh thiêng tại nhiều quốc gia trên thế giới. Những không phải ai cũng hiểu Xá Lợi Phật có ý nghĩa quan trọng như thế nào đối với Phật giáo. Cùng chúng mình tìm hiểu kỹ hơn câu chuyện về Xá Lợi Phật nhé.

1. Xá Lợi là gì?

Xá Lợi là phiên âm của từ śarīra trong tiếng Phạn. Theo sự khảo cứu của Schopen, một giáo sư chuyên về các thể loại minh văn Phật giáo, từ này xuất hiện trong ngữ cảnh Phật giáo khi ở hình thức số ít có nghĩa là ‘thân thể’ (cả sống cũng như đã chết); ở hình thức số nhiều nghĩa là ‘di cốt’ (phần xương còn sót lại sau khi thiêu). Từ Xá Lợi mà chúng ta đề cập đến ở đây mang nghĩa thứ hai này. Ngoài ra, trong Phạn ngữ, dhātu cũng thường được dùng để chỉ cho xá-lợi với ý nghĩa cái chết kèm theo hỏa thiêu sẽ trả một cơ thể trở về các thành phần của nó.

Xá Lợi là phần di cốt còn lại của Đức Phật (Ảnh: sưu tầm)

Theo đó, nói đến Xá Lợi Phật là nói đến truyền thống phụng thờ phần tinh thể còn lưu lại sau khi trà-tỳ của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni nói riêng, của các Bậc Giác ngộ, trong đó có các bậc cao tăng đắc đạo, nói chung. Truyền thống phụng thờ Xá Lợi Phật của Phật đã hình thành và phổ biến rộng rãi từ rất sớm, nếu không nói là ngay sau khi Đức Phật nhập Niết-bàn. Sự kiện Đức Phật nhập Niết-bàn được ghi lại trong nhiều kinh điển trong đó có đoạn mô tả cuộc đối thoại giữa Đức Phật và Tôn giả A-nan về vấn đề hậu sự của Ngài.

(Ảnh: sưu tầm)

Cũng cần nói thêm, tín ngưỡng thờ Xá Lợi Phật còn có nguồn gốc xa hơn, mặc dù chưa chính thức, đó là khi Đức Phật tặng tám sợi tóc cho hai thương nhân Trapuṣa và Bhallika sau khi mới thành đạo chưa lâu để làm vật kỷ niệm. Hai thương nhân này đã trở thành hai vị đệ tử tại gia đầu tiên của Đức Phật.

2. Câu chuyện về Xá Lợi Phật

Ban đầu, theo như lời Đức Phật dạy, tháp xá-lợi được xây dựng nơi công cộng cho dân chúng lễ bái. Người xuất gia hầu như ít có mối liên hệ với việc tín phụng tháp xá-lợi bởi điều này đã được Đức Phật nhắc nhở trong lời di huấn cuối cùng rằng không nên quan tâm đến việc thờ cúng Xá Lợi Phật mà hãy chuyên tâm cho việc tu tập 3. Về sau, vì vấn đề chăm sóc bảo vệ nền tháp Xá Lợi được tích hợp vào khuôn viên các tự viện. Do lượng Xá Lợi có hạn, những nơi muốn dựng tháp mà không có Xá Lợi, người ta dùng các bài kệ tụng như một loại Xá Lợi pháp thân thay cho Xá Lợi sinh thân để tôn trí trong tháp.

Câu chuyện về Xá Lợi Phật là một câu chuyện linh thiêng, đầy ý nghĩa (Ảnh: sưu tầm)

Sự thay đổi về nơi dựng tháp cũng nói lên rằng tín ngưỡng thờ xá-lợi dần dần đi từ dân gian vào tự viện, được tích hợp vào đời sống của giới xuất gia chứ không còn là hoạt động riêng rẽ của giới tại gia nữa. Kết quả, ngày nay, phần lớn các tự viện Phật giáo, Nam truyền cũng như Bắc truyền, đều có tháp trong khuôn viên dùng cho việc thờ cúng Xá Lợi Phật, kinh tượng, hoặc mộ phần.

3. Địa điểm cất giữ Xá Lợi Phật thật tại Ấn Độ

3.1. Bảo tàng Quốc gia thủ đô Delhi

Viện bảo tàng Quốc gia New Delhi hiện trưng bày 200.000 hiện vật Ấn Độ và ngoại quốc, trải dài 5.000 năm di sản văn hoá Ấn Độ. Các bộ sưu tập trong viện bảo tàng gồm Phật Giáo, Ấn Độ giáo và Kỳ-na-giáo, rất đa dạng và phong phú gồm các cổ vật được khai quật trên toàn nước Ấn Độ cũng như các đồ vật đã được tạo tác bởi các nghệ nhân.

Xá Lợi Phật tại Bảo tàng quốc gia Thủ đô Delhi là xá lợi thật đầu tiên tại Ấn Độ (Ảnh: sưu tầm)

Đối với cộng đồng thế giới chiêm bái Phật Tích thì khu vực quan trọng nhất của Viện bảo tàng Quốc gia New Delhi là phòng trưng bày Xá Lợi thật của Đức Phật được khai quật tại làng Piprahwa, huyện Siddharth Nagar, tiểu bang Uttar Pradesh. Nó không chỉ là quốc bảo mà còn là một bảo vật quý giá của nhân loại, được các phái đoàn quốc tế đến chiêm bái, thiền hành, niệm Phật hoặc tĩnh tâm.

Xá Lợi Phật tại bảo tàng được cất giữ và trông coi rất kỹ (Ảnh: sưu tầm)

Lối dẫn vào nơi Xá Lợi Phật là phòng trưng bày các hiện vật thời đại Kushan (thế kỷ I – thế kỷ III) với hai trường phái nghệ thuật chính yếu là phái Gandhara và phái Mathura.

3.2. Vesali

Ngôi chùa cất giữ Xá Lợi Phật tại Vasali (Ảnh: sưu tầm)

Vesali thuộc quận Vaishali, mạn Đông tiểu bang Bihar, phía Bắc giáp với những ngọn đồi vùng Nepal, phía Tây là dòng sông Gandar. Vesali hiện tại được xác định là ngôi làng Basrah. Vào thời Đức Phật, Vesali là một thành phố lớn, dân chúng đông đúc, rất thịnh vượng và phát triển. Kinh thành như được mô tả là gồm có ba vòng, được bố trí tháp canh tại những lối vào rất kiên cố. Bấy giờ Vesali là vùng đất có sự hiện diện của nhiều tôn giáo, đặc biệt trong đó có Bà-la-môn và Kỳ-na giáo. Đức Phật sau khi xuất gia, đã gặp hai vị đạo sư Alara Kalama và Udraka Ramputra ở đây và đã tu học theo pháp môn của hai vị này, nhưng sau đó nhận thấy pháp môn của họ không đưa đến giải thoát thực sự nên đã từ bỏ ra đi.

Nền tháp cất giữ Xá Lợi Phật bên trong Vasali (Ảnh: sưu tầm)

Sau khi Đức Phật diệt độ, những người Licchavi ở Vesali đã đến vương quốc của dòng tộc Malla để thỉnh một phần Xá Lợi của Ngài. Họ cho dựng tháp để tôn thờ xá-lợi, và ngôi tháp này đã được ngài Huyền Trang nhắc đến trong ký sự của mình khi đến chiêm bái nơi đây.

(Ảnh: sưu tầm)

Vesali cũng là nơi đã cất giữ y bát của Đức Phật. Khi Đức Phật rời nơi này để đến nhập diệt ở Kusinagar, những người Licchavi và dân chúng sụt sùi rơi lệ đi theo Ngài. Đức Phật vì không muốn họ đi theo nên đã trao bình bát và khuyên họ hãy trở lại Vesali. Thần dân Vesali đã mang lấy y bát của Thế Tôn và quay trở lại kinh thành. Và Xá Lợi Phật đã được lưu giữ tại Vaishali đến tận bây giờ.

4. Giá trị của Xá Lợi Phật cho đến ngày nay

Xá Lợi Phật xưa ít khi được phổ biến vì là gia bảo hay quốc bảo nên được giữ gìn rất cẩn trọng. Tuy nhiên, hiện nay qua nhiều cuộc binh biến thay thiên đổi địa của các nhân chủ, thiên chủ nên Xá Lợi Phật gần như đã bị mai một một cách có hệ thống. Ngoài Xá Lợi Phật thật trên đất Ấn Độ, còn lại các quốc gia khác như Srilanka, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia… đều là “Xá Lợi niềm tin”.

Xá Lợi Phật được coi như quốc bảo và được giữ gìn rất cẩn thận (Ảnh: sưu tầm)

Dù chúng ta có nhận định Xá Lợi thật hay Xá Lợi niềm tin cũng là Xá Lợi Phật hay của các vị Cao tăng, cũng đem lại sự tín ngưỡng đầy tâm huyết của những người con Phật. Hiện nay, họ quyết tâm dựng xây một nền văn hóa Phật giáo trong đó tôn thờ Xá Lợi Phật khắp năm châu bốn biển, thờ Xá Lợi Phật khắp nơi… Đó là sự tín ngưỡng Đức Phật vì Đạo pháp của Ngài đã từng được đem đến khắp trong nhân gian để cứu khổ muôn loài.

(Ảnh: sưu tầm)

Khắp nguyện những người tin Phật, tín ngưỡng Xá Lợi sẽ được thành tựu sự nghiệp Phật pháp, sự nghiệp thế gian, khi thác sanh thiên, an ổn không còn tái sanh trong thế giới khổ đau, hưởng cảnh niết bàn tịch diệt.

Bạn là một người tôn sùng tín ngưỡng Phật giáo và mong muốn một lần đến thăm Xá Lợi Phật thích ca thật tại Ấn Độ thì hãy tham khảo một số tour du lịch hành hương Ấn Độ của chúng mình ngay sau đây nhé.

Đăng bởi: Kiến Thành