Dinh Hoàng A Tưởng
Dinh Hoàng A Tưởng nằm ở trung tâm huyện lỵ Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Kiến trúc Dinh Hoàng A Tưởng theo phong cách Á – Âu kết hợp, tạo sự hài hoà, bố cục hình chữ nhật liên hoàn khép kín.
Dinh Hoàng A Tưởng được xây dựng từ năm 1914 và hoàn thành năm 1921, chủ nhân là Hoàng Yến Chao dân tộc Tày, bố đẻ của Hoàng A Tưởng. Trải qua hơn 80 năm tồn tại cùng thời gian, phủ bao lớp rêu phong cổ kính vẫn đứng uy nghi nổi trội giữa một nơi dân cư đông đúc, phố xá tấp nập.
Dinh Hoàng A Tưởng
Dinh Hoàng A Tưởng sau khi trùng tu Trước năm 1945, Bắc Hà là xã hội thuộc địa nửa phong kiến, có giai cấp thống trị và bị trị, người bóc lột và kẻ bị bóc lột, trong đó tầng lớp bóc lột là các thổ ti mà điển hình là cha con Hoàng Yến Chao – Hoàng A Tưởng. Trong suốt thời gian trị vì, được thực dân Pháp ủng hộ, cha con Hoàng Yến Chao – Hoàng A Tưởng đã ra sức bóc lột nhân dân, chiếm giữ các vùng đất màu mỡ, bắt dân bản phục dịch hầu hạ nộp các hiện vật có giá trị, đồng thời độc quyền bán muối, hàng tiêu dùng, khai thác lâm thổ sản, *** và lương thực, thực phẩm cho các đồn binh Pháp và bọn tay sai.
Dựa vào tiềm lực kinh tế, thổ ti Hoàng Yến Chao cho xây dựng một dinh thự bề thế và mời thầy địa lý chọn đất, hướng nhà với hai kiến trúc sư người Pháp và Trung Quốc thiết kế và trực tiếp thi công. Địa điểm được chọn theo thuyết phong thuỷ trên một quả đồi rộng hướng đông nam, đằng sau và hai bên phải trái có núi, phía trước có suối và núi “mẹ bồng con”. Địa hình tổng thể có thế “sơn thuỷ hữu tình” đẹp, hợp với cảnh quan khí hậu Châu Á nhiệt đới.
Một góc Dinh Hoàng A Tưởng
Ở giữa sâu vào trong là nhà chính. Hai bên tả, hữu là nhà phụ, trước là bức bình phong, giữa là sân trời. Vào dinh phải bước lên mấy bậc cầu thang từ hai bên lại, rồi tới phòng chờ, sau đó mới bước vào khoảng sân rộng để hành lễ và múa xòe. Nhà chính hai tầng có diện tích 420m². Các cửa nhà hình vòm. Tuy các cửa cao thấp không đều, nhưng cân đối, hành lang có lan can. Trước các cửa đều đắp pháo nổi. Cả hai tầng nhà chính đều có ba gian. Bốn gian hai bên phải trái của cả hai tầng là nơi sinh hoạt gia đình. Gian giữa cả hai tầng dùng làm nơi hội họp. Mặt chính trang trí bằng nhiều hoạ tiết công phu. Hai bên phải và trái có đắp nổi hai câu đối với nội dung chúc gia đình dòng họ hiển vinh… Hai bên tả hữu là hai dãy nhà ngang có bố cục và kiến trúc giống nhau. Mỗi dãy đều hai tầng nhưng thấp hơn nhà chính, mỗi tầng cũng có ba gian với tổng diện tích 300m² mỗi gian đều có chức năng sử dụng riêng. Tiếp giáp với hai dãy nhà còn có hai nhà phụ cũng gồm hai tầng nhưng kiến trúc đơn giản và dùng làm nhà kho, cho lính và phu ở, tổng diện tích mỗi nhà 160m².
Đứng giữa lan can trên tầng 2 của dinh thự, bạn sẽ nhìn thấy bốn bề núi rừng vùng cao Bắc Hà.
Vật liệu xây dựng gạch ngói sản xuất tại chỗ bằng cách mời chuyên gia Trung Quốc. Sắt, thép và xi măng được mua từ dưới xuôi chở bằng máy bay. Xung quanh có tường xây bao gồm ba cồng (một chính, hai phụ) trổ nhiều lỗ châu mai và có lính gác với số lượng hai trung đội. Tổng diện tích toàn khu nhà lên tới 4.000m². Khu biệt thự này đang được gìn giữ, bảo quản và tôn tạo để khách tham quan có thể tìm hiểu về lịch sử xã hội vùng dân tộc miền núi một thời đã qua.
Dinh Hoàng A Tưởng được xây dựng từ năm 1914 và hoàn thành năm 1921, người có công xây dựng là ông Hoàng Yến Chao dân tộc Tày, bố đẻ của ông Hoàng A Tưởng. Toàn bộ khu dinh thự rộng tới 1000m2 với tường thành bao quanh rất kiên cố.
Trong suốt những năm 1905-1950, thổ ty Hoàng Yến Chao chiếm nhiều vùng đất màu mỡ, độc quyền kinh doanh. Dựa vào tiềm lực kinh tế, Hoàng Yến Chao đã xây dựng một dinh thự bề thế để thể hiện sự giàu có và uy quyền của mình. Sau này, ông Hoàng A Tưởng lớn lên, sống cùng các bà vợ trong dinh thự, và người ta gọi đây là dinh thự của Vua Mèo hoặc dinh thự Hoàng A Tưởng.
Khoảng những năm 1950, toàn bộ gia quyến của ông Hoàng A Tưởng vào Lâm Đồng sinh sống, để lại dinh thự tại thị trấn Bắc Hà. Từ đó, chính quyền Bắc Hà đã tiếp quản và biến nơi này thành địa điểm du lịch.
Dinh thự Vua Mèo vì thế được một thầy phong thủy người Trung Quốc chọn địa thế. Dinh nằm trên một quả đồi ở trung tâm thị trấn Bắc Hà, phía sau, hai bên đều có núi, phía trước là một dòng suối uốn lượn và một quả núi hình mẹ bồng con – một khung cảnh rất “sơn thủy hữu tình”.
Hai bên tả hữu là hai dãy nhà có bố cục giống nhau. Mỗi dãy đều hai tầng và thấp hơn gian nhà chính, mỗi tầng gồm 3 gian với tổng diện tích 300m2. Đây là nơi sinh hoạt của 3 bà vợ ông Hoàng Yến Chao và 2 bà vợ của ông Hoàng A Tưởng.
Tương truyền, dù có tới 2 vợ nhưng ông Hoàng A Tưởng không có con. Sau này, ông nhận nuôi 4 người con, và mới đây, một người con nuôi cùng cháu của ông đã trở về thăm dinh thự.
Những năm trước, khu dinh thự đã được tu sửa lại, tuy nhiên, vì thế mà sắc màu không còn vẻ đẹp nguyên thủy.
Người dân ở đây cũng bày tỏ sự tiếc rẻ về nội thất bên trong cũng như khuôn viên xung quanh tòa nhà. Đó là giờ đây, các căn phòng đều trống, những món đồ quý giá còn sót lại chỉ là 4 chiếc trường kỷ được chạm khắc rất công phu. Trong khi đó, vườn lê từng được tương truyền là tuyệt đẹp nhất vùng Bắc Hà nay cũng không còn nữa, thay vào đó là các thảm cỏ xanh và một vài cây cảnh.
Tuy vậy, nếu đã đặt chân đến Bắc Hà, bước vào tòa dinh thự, rồi đứng bên cột cờ ở lan can tầng 2, bạn sẽ có cảm giác như bước vào một thế giới xa xưa của vùng Đông Bắc, với đất trời mênh mông, với dòng xe cộ chầm chậm và tiếng gió vi vút.
Đăng bởi: Lê Thị Thắm
