Chùa Nhất Trụ – Ngôi chùa cổ gắn với kinh thành Hoa Lư xưa

Chùa Nhất Trụ là ngôi chùa cổ nằm trong quần thể khu di tích cố đô Hoa Lư, chùa lưu giữ nhiều cổ vật gắn với lịch sử kinh đô xưa, trong đó nổi bật nhất là cột kinh Phật bằng đá vô cùng độc đáo.

Chùa Nhất Trụ – Ngôi chùa cổ gắn với kinh thành Hoa Lư xưa

“Tràng An thắng cảnh hoàng đô thủy

Nhất Trụ danh lam Phật tích linh”.

Chùa Nhất Trụ. Ảnh: Duy Huan Do.

Chùa Nhất Trụ thuộc xã Trường Yên, huyện Hoa Lư là ngôi chùa cổ có kiến trúc độc đáo, nằm cách đền thờ vua Lê Đại Hành khoảng 100m. Với những giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt, chùa đã được công nhận là di tích cấp quốc gia.

Cột kinh. Ảnh: Natalia Kudashkina.

Chữ Hán trên cột. Ảnh: phatgiao.org.vn.

Chùa được dựng năm 995, vua Lê Đại Hành đã cho dựng chùa theo kiểu chữ Đinh gồm có cột kinh, chính điện, nhà tổ, phòng khách, nhà ăn, tháp… Có tên “Nhất Trụ” vì trước chùa có cột đá cao hơn 3m, trên có khắc lạc khoản, kệ, kinh, các chữ “Đệ tử Thăng Bình Hoàng đế tả đạo” (“Hoàng đế Thăng Bình” tức vua Lê Hoàn).

Ảnh: Báo ảnh Việt Nam.

Chùa Nhất Trụ là nơi tu hành và họp bàn việc nước của các nhà sư như Pháp Thuận, Khuông Việt và Vạn Hạnh. Trải qua các thời kì lịch sử, trước thử thách của thiên nhiên, bom đạn chiến tranh, chùa ngày nay vẫn còn tồn tại với thời gian.

Ban thờ Mẫu. Ảnh: Báo ảnh Việt Nam.

Trong thời kì chống Pháp, chùa là nơi đón nhận, bảo vệ cán bộ và là nơi cất giấu tài liệu, vũ khí, đạn dược của quân ta. Chùa cũng là nơi đặt trụ sở hành chính của UBND xã Gia Tường (tên gọi trước đây của xã Trường Yên) và là nơi chứa lương thực, địa điểm hội họp trong thời kì chống Mỹ.

Tháp cổ. Ảnh: Báo ảnh Việt Nam.

Chùa nằm trên khoảng đất rộng hơn 3000 mét vuông. Sau khi trùng tu, tôn tạo, đến nay chùa Nhất Trụ có không gian nghệ thuật độc đáo với kiến trúc thiên về kiến trúc gỗ. Trong chùa thờ Mẫu, Thánh Hiền, Đức Ông, và 3 pho tượng Tam Thế, tượng A Di Đà…

Tượng Quan Âm tạc bằng đá trắng. Ảnh: Báo ảnh Việt Nam.

Trải qua hơn nghìn năm, cột kinh Phật trước chùa vẫn còn nguyên vẹn như xưa. Cột kinh bằng đá, cao 4,16m; nặng 4,5 tấn, có thân bát giác và trên cùng là hình búp sen chớm nở, 8 mặt thân cột có chức năng như một cuốn kinh. Cột kinh gồm 6 bộ phận: tảng đá vuông, đế tròn, thân bát giác, thớt bát giác, đấu 8 cánh và đỉnh hồ lô 6 bộ phận lắp ghép vào nhau bằng lỗ mộng và ngõng tròn.

Khuôn viên chùa. Ảnh: Cong Nguyen Dinh.

Không chỉ có giá trị về kiến trúc, cột kinh Phật còn là hiện vật độc bản có giá trị văn hóa, lịch sử to lớn. Ước tính có khoảng 2.500 chữ trên cột kinh. Hiện nay những chữ Hán trên nửa thân dưới của cột không còn nguyên vẹn. Phần chữ phía trên cột cũng không còn đầy đủ, có chỗ rõ chỗ mờ.

Ảnh: Cong Nguyen Dinh.

Đến năm 973, Nam Việt Vương Đinh Liễn, con trai vua Đinh Tiên Hoàng đã cho dựng ở Hoa Lư 100 cột kinh Phật bằng đá, khắc kinh Đà-la-ni. Từ đây về sau tạo thành một dòng chảy cột kinh trong văn hóa Việt Nam. Kinh tràng Hoa Lư là biểu tượng của Pháp trong tam bảo nhà Phật. Từ đây về sau người Việt Nam có truyền thống dựng cột kinh trước điện thờ Phật.

Đế cột kinh. Ảnh: phatgiao.org.vn.

Hàng năm, vào ngày 15 tháng Giêng âm lịch, chùa thường diễn ra lễ khao tống thuyền rồng, là lễ cúng Phật cầu quốc thái dân an. Ngày 8 tháng 4 âm lịch lại có lễ lập hạ tại chùa, cầu thời tiết thuận hoà, mùa màng tốt tươi.

Đài sen cột kinh. Ảnh: phatgiao.org.vn.

Ngày nay, chùa là nơi sinh hoạt văn hoá, tinh thần, tín ngưỡng của du khách thập phương. Năm 1992, di tích đã được đầu tư kinh phí để trùng tu, quy hoạch toàn bộ nhằm bảo vệ gìn giữ cho muôn đời sau.

Đăng bởi: Hà Cường