Tây Bắc quyến rũ trái tim khách du lịch không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên đẹp mê hồn, mà còn bởi rất nhiều món ăn ngon đậm chất núi rừng hiếm nơi nào có được. Đặc sản nơi đây vừa mộc mạc, vừa đậm đà, nhưng cũng không kém phần cầu kỳ trong các khâu chế biến. Các tay mê phượt không bị gò bó về thời gian có thể thư thả thưởng thức món ngon của người bản địa và lắng nghe quy trình chế biến thú vị đằng sau mỗi món ăn.

1. SÂU TRE

Tên món ăn nghe có vẻ lạnh sống lưng nhưng đây lại là đặc sản nổi tiếng của dân tộc Thái. Người Thái đi rừng sẽ chọn những cây tre đang lớn bị tù đầu không thể cao, phần thân dưới to hơn những cây tre khác nghĩa là trong đó đang có sâu làm tổ. Mỗi tổ có thể cho ra hàng cân sâu. Loài sâu này chỉ sống trong thân cây tre nên rất sạch. Sau khi bắt được và sơ chế, sâu tre có thể chế biến bằng cách hấp hoặc chao trên dầu nóng. Do món ăn này giàu đạm nên có vị rất ngậy, khi ăn cần nước chấm đặc trưng ăn kèm là nước măng chua.

ẩm thực tây bắc, du lịch tây bắc, món ngon tây bắc, du lịch tây bắc thưởng thức 10 món đặc sản ngon nức lòng

Sâu tre – Ảnh: Ngọc Thành

2. CÁ NƯỚNG (PA PỈNH TỘP)

Sống gần sông suối, ao hồ, nên cá tôm là nguồn đánh bắt chính của đồng bào người Thái. Họ có thể chế biến hải sản thành nhiều món khác nhau, đặc biệt là món cá nướng có vị thơm, ngậy, thịt ngọt dai và vị đượm. Cách chế món ăn này cần qua nhiều giai đoạn, chọn loại cá tươi sống nhất, mổ làm sạch ướp nhiều loại gia vị, sau đó kẹp nhân thịt, gấp đôi lạo nướng trên than hồng.

Cá nướng – Ảnh: Ngọc Thành

3. GỎI CÁ

Cá trắm, cá mè còn tươi sống, lột bỏ xương và da lấy phần thịt trộn đều với rau rừng và rau thơm, cuối cùng cho thêm nước măng chua. Đặc trưng của món ăn này là không bị tanh, nước măng làm chín thịt cá, hương hạt tiêu và hoa chuối rừng sẽ bật lên vị chát nhẹ và chua dịu.

Gỏi cá – Ảnh: sưu tầm

4. NỘM DA TRÂU

Vì món ăn này tốn khá nhiều thời gian để chế biến, nên thường chỉ được làm khi gia đình có hiếu hỷ, hoặc nhà có khách quý. Dâu trâu sau khi làm sạch và thái mỏng, thì đập giập ướp với nhiều gia vị. Khi dùng ăn kèm với rau thơm và hạt tiêu rừng, cảm giác dòn, dai vị đậm đà sẽ khiến những khách khó tính không để đôi đũa nghỉ.

Nộm da trâu – Ảnh: Ngọc Thành

5. RÊU ĐÁ

Vì rêu chỉ phát triển theo mùa từ tháng 9, 10 âm lịch đến hết tháng 3, nên quy trình chế biến món ăn này rất công phu, tốn nhiều thời gian và công sức. Rêu sau khi lấy về làm sạch chỉ để được sau hơn 2 tiếng là hỏng nên phải chế biến ngay. Rêu đá có thể làm canh, nộm, nướng.. Gia vị để tạo nên món ăn này là gừng, mùi, hạt tiêu rừng, có thể thêm ớt nướng giã nhỏ. Khi ăn có vị dẻo thơm, dậy mùi gia vị cay cay, tê tê ở đầu lưỡi.

Rêu đá – Ảnh: sưu tầm

6. NỘM HOA BAN

Hoa ban chỉ nở đúng tháng 3 đến tháng 5, nên muốn thưởng thức món ăn này du khách phải tìm về Tây Bắc đúng dịp. Nụ và hoa của cây ban vừa hái được làm sạch và luộc qua, sau đó ướp gia vị. Nộm hoa ban với vị chua chát nhẹ thường được ăn kèm với các món nướng để đỡ ngấy.

Nộm hoa ban – Ảnh: Ngọc Thành

7. CƠM LAM

Trong những cuộc đi rừng dài ngày thì cơm lam là trợ thủ đắc lực của người Thái, vừa tiện mang theo, vừa thơm ngon dễ dùng. Cách chế biến món ăn này cũng khá công phu. Gạo sau khi vo sạch được đưa vào ống tre nữa, sau đó tiếp thêm nước mó (loại nước ngầm chảy từ trong núi ra), rồi nướng vùi trong lửa than 20 đến 30 phút. Cơm sau hi bóc ra khỏi ống sẽ có màng bám bên ngoài, thơm phưng phức hương của gạo nếp nương.

Cơm lam – Ảnh: sưu tầm

8. CÁ KHÔ MỘT NẮNG

Thường người Thái sẽ bắt cá suối loại nhỏ, vì thịt chắc dai và thơm ngon, phù hợp chế biến trên bếp nướng. Cá sau khi bắt lên bờ sẽ ướp muối, ớt, hạt tiêu rừng rồi phơi nắng. Khi ăn chỉ cần kẹp vỉ nướng than hồng.

Cá khô một nắng – Ảnh: Ngọc Thành

9. LẠP SƯỜN HUN KHÓI

Nguyên liệu chính cho món ăn này là thịt lợn ba chỉ, lòng lợn và gia vị. Chế biến thịt xong, người Thái ướp đầy đủ gia vị rồi nhồi vào lòng, treo lên gác bếp. Khói bếp sẽ từ từ làm chín thịt, tạo nên hương thơm đặc trưng và độ ngậu vừa phải cho món ăn.

Lạp sườn hun khói – Ảnh: Ngọc Thành

10. THỊT BĂM GÓI NƯỚNG (NHỨA PHO)

Thịt trâu, bò hoặc lợn đều có thể làm món này. Thịt băm nhỏ độn thêm rau để ăn đỡ ngấy, cùng gia vị trộn đều. Gói thịt kỹ bằng lá dong hay lá cây giềng, lá chuối rồi nướng trên bếp lửa. Các lớp lá bên ngoài bị cháy xém, tỏa ra mùi thơm thấm đẫm vào thịt, tạo nên hương vị rất riêng.