Lễ hội Sen Dolta từ lâu được xem là một trong những lễ hội truyền thống mang đậm bản sắc văn hoá của người Khmer Nam Bộ được lưu giữ qua nhiều thế hệ. Vậy lễ hội này có gì đặc biệt và có những nghi thức nào, cùng chúng mình tìm hiểu ngay qua bài viết dưới đây nhé!

Lễ hội Sen Dolta là lễ gì?

Lễ Đôn-ta (còn gọi là lễ Sen Dolta, Campuchia thường gọi là Pchum Ben បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ) là một nghi lễ truyền thống lớn mang đậm văn hóa của người Khmer. Lễ Sen Dolta có ý nghĩa giống với lễ Vu Lan của người Kinh Việt Nam. Lễ hội này được tổ chức nhằm tưởng nhớ đến công ơn ông bà, cha mẹ và người thân; thể hiện thái độ tạ ơn đối với những người đã khuất, cầu mong cho gia đạo được bình an.

Lễ hội Sen Dolta – một nghi lễ truyền thống lớn trong văn hoá của người Khmer

Lễ Đôn-ta tổ chức vào thời gian nào?

Lễ hội Sen Dolta bắt đầu tổ chức vào ngày 29/8 âm lịch hàng năm và kéo dài trong vòng 3 ngày. Theo tiếng của người Khmer, “Sen” có nghĩa là cúng, Dol có nghĩa là “bà”, Ta có nghĩa là “ông”. Ngoài ra từ “Pchum” còn mang ý nghĩa là cuộc gặp gỡ, hội ngộ. Người Khmer tin rằng có sự liên hệ và gắn bó giữa tổ tiên con cháu, người sống và người đã khuất. Thế nên những linh hồn sẽ tìm đến người thân của mình để chuộc lại những lỗi lầm từ kiếp trước của họ qua các nghi thức đặc biệt.

Lễ hội Sen Dolta bắt nguồn từ đâu?

Truyền thuyết kể rằng vào thời Đức Phật còn tại thế, một hôm vào lúc nửa đêm, trong hoàng cung của vua Tần Bà Sa La có tiếng rên la than khóc. Nhà vua sợ hãi ra lệnh cho mời các nhà tiên tri đến để xem quẻ.

Những nhà tiên tri thưa rằng: “Tiếng kêu khóc này là do các Ngạ quỷ chết oan ức, không gia đình người thân, từ lâu không ai cúng cho họ ăn, nay họ đến xin được ăn uống. Nếu Hoàng thượng không cúng cho họ, thần lo e sợ sẽ có chuyện bắt 100 người nam, 100 người nữ và 100 con vật để làm lễ cúng tế”.

Nghe xong, hoàng hậu can gián: “Nếu Hoàng thượng làm như vậy, thì sẽ 200 con người và 100 con vật bị chết oan ức, những thân nhân của họ càng phẫn uất và oán trách Hoàng thượng, sẽ càng tổn hại đến vương quốc.

Đức Phật là thầy của chư thiên và phàm dân, vậy mình đem việc này bạch với Đức Phật xem ngài có dạy bảo gì không?”.

Sau khi nghe Hoàng hậu, vua đến chùa bạch với Đức Phật, Đức Phật nghe xong, dạy rằng: “Đây là Ngạ quỷ thuộc dòng dõi quý tộc, là thân nhân quốc thích của nhà vua khi họ còn tại ở dương gian từ nhiều đời nhiều kiếp, do phạm phải lỗi lầm nên bị đọa xuống âm phủ, hiện họ đang thiếu ăn thiếu mặc đến cầu xin đức vua. Nhưng Ngạ quỷ không ăn trực tiếp được, mà phải dâng cúng đồ ăn cho các vị giới đức rồi nhờ các vị đó tụng kinh hồi hướng, thì các ma quỷ đó mới thọ hưởng được”.

Đêm đầu tiên sau khi thực hành theo lời Phật dạy, nhà vua không nghe ma quỷ rên khóc nữa. Nhưng đến đêm thứ hai nhà vua lại tiếp tục nghe tiếng rên khóc nữa. Sáng sớm hôm sau, nhà vua lại đến chỗ Đức Phật xin chỉ giáo. Đức Phật dạy rằng: “Đêm trước là do đã được ăn no nên họ không rên la nữa. Đêm sau họ khóc là do bị rét lạnh vì không có quần áo để mặc”. Nhà vua nghe xong, về chuẩn bị y áo cùng vật thực làm lễ dâng cúng cho chư tăng và nhờ chư tăng hồi hướng.

Sau khi làm lễ, nhà vua không còn nghe tiếng Ngạ quỷ rên khóc nữa. Từ đó về sau mỗi năm cứ đến ngày này là nhà vua lại thỉnh các vị chư tăng đến cúng dường và hồi hướng cho Ngạ quỷ và những người quá cố.

Từ đó về sau, cứ đến ngày 29/8 đến ngày 01/9 âm lịch hàng năm, người Khmer lại tổ chức làm lễ hồi hướng cho những người thân đã mất và cả những người đã mất mà không phải họ hàng. Đến ngày nay đã trở thành một lễ hội truyền thống của người Khmer.

Các nghi thức quan trọng trong lễ hội Sen Dolta

Theo nghi lễ, lễ Đôn ta được tổ chức trong suốt 3 ngày, trong những ngày tiến hành lễ, người dân thường tuấn theo các nghi thức truyền thống sau

Ngày 1

Đầu tiên, mỗi gia đình đều dọn dẹp nhà của khang trang, lau chùi bàn thờ tổ tiên sạch sẽ. Sau đó, dọn bốn chén cơm ngon trên mỗi bàn, đốt đèn rồi mời mọi người trong gia đình cùng cúng. Mọi người cùng nhau khấn vái và rót trà để mời linh hồn những họ hàng đã quá cố về nhà ăn uống, nghỉ ngơi. Buổi cúng đầu ngày gọi là cúng tiếp đón.

Đến chiều, họ tắm rửa sạch sẽ, cúng linh hồn ông bà và sau đó mời ông bà cùng họ đi vào chùa nghe sư sãi tụng kinh lấy phước. Tại chùa phần lễ sắc thái tôn giáo, tín ngưỡng được tổ chức, hoạt động khác mang tính hội hè như du kê, Lò-khol Bác-sắc, múa Lâm-thol…

Ngày 2

Sau khi đã ở chùa suốt một ngày – đêm, đến chiều mọi người cùng nhau rước linh hồn ông bà từ chùa về nhà để mời cơm và mời ở nhà chơi với con cháu đến khi lễ kết thúc mới trở lại chùa.

Ngày 3

Mỗi gia đình lại chuẩn bị thức ăn, bánh trái như ngày đầu để cúng ông bà tại nhà trước khi tiễn linh hồn người quá cố ra đi. Vì vậy, buổi cúng này gọi là “cúng tiễn đưa”. Khi mọi nghi thức cúng vái hoàn tất thì cũng là lúc lễ Đôn-ta xem như kết thúc.