Nhà tù Phú Quốc nằm trên đảo Phú Quốc, từng được sử dụng trong các cuộc chiến chống thực dân, đế quốc. Nơi đây giam giữ các tù nhân chính trị và các cá nhân được coi là mối đe dọa đối với chính phủ miền Nam Việt Nam thời bấy giờ.

Nhà tù Phú Quốc – Di tích lịch sử làm sáng mãi tinh thần dân tộc

Nhà tù Phú Quốc. Ảnh: Minh Hưng Trần.

Nhà tù Phú Quốc được biết đến với những điều kiện khắc nghiệt và là nơi xảy ra nhiều vụ vi phạm nhân quyền, bao gồm tra tấn, hành quyết và lao động cưỡng bức về thể xác và cả tâm lý. Vì thế nơi đây được gọi là “địa ngục trần gian”. Sau khi Việt Nam giành độc lập, nhà tù bị bỏ hoang và xuống cấp.

Di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Ba Phu Nguyen.

Ảnh: Pang Khuai May.

Trong những năm gần đây, nhà tù đã trở thành địa điểm nổi tiếng và đã được khôi phục một phần thành bảo tàng để người dân và du khách luôn ghi nhớ những hành động dã man, tàn ác của Mỹ-Ngụy. Du khách có thể nhìn thấy phần còn lại của nhà tù, cũng như các cuộc triển lãm và trưng bày về lịch sử của nhà tù và câu chuyện của những tù nhân.

Ảnh: Bích Nga.

Toàn cảnh trại giam. Ảnh: Phương Đằng.

Trong chưa đầy 6 năm, nhà tù Phú Quốc đã giam giữ 40.000 tù binh, chủ yếu là cán bộ, chiến sĩ thuộc các lực lượng vũ trang, ngoài ra còn có dân thường. Số lượng tù binh trong các phòng giam lúc cao điểm có thể lên đến 120 – 180 người. Trong đó, khoảng 4.000 tù binh bị giết hại, hàng chục nghìn người bị thương tật, tàn phế.

Ảnh: Lim Wai Leong.

Ảnh: JJay.

Diện tích nhà tù 400 hecta, với gần 500 ngôi nhà, chia thành 12 khu, trong đó có 2 khu đôi và 10 khu (mỗi khu có 04 phân khu gọi là khu A, B, C, D), mỗi phân khu cách nhau 100m. Phân khu dài 150m, rộng 50m, gồm 11 ngôi nhà trong đó có 09 phòng giam, kích thước mỗi phòng giam 20m x 5m.

Ảnh: NVL.

Chòi canh. Ảnh: Huy Nguyen.

Mỗi phân khu đều có chuồng cọp, 4 phân khu có nhà biệt giam. Các nhà giam xây dựng bằng tôn thiếc, nền bằng đất tráng xi măng để tránh tù binh đào hầm vượt ngục. Xung quanh mỗi phân khu là 4 vọng gác cố định và 10 vọng gác lưu động.

Ảnh: An Đông Tự.

Ảnh: Duy Tập.

Toàn trại được bao bọc bởi dãy kẽm gai dày chằng chịt; vùng bao quanh trống trải tạo thành vành đai cách ly với bên ngoài. Dù vậy, các tù binh đã tổ chức thành công 45 cuộc vượt ngục dưới nhiều hình thức: vượt rào, đào hầm ngầm, đánh lính áp giải trong thời gian ra ngoài làm việc khổ sai…

Ảnh: Dat Bui Trong.

Phòng giam chật hẹp. Ảnh: Quách Ngọc Như Quỳnh.

Hiện nay di tích nhà tù Phú Quốc chỉ còn một số hạng mục như: cổng tiểu đoàn 8 quân cảnh; nghĩa địa tù binh; phế tích nhà thờ Kiến Văn; nhà trưng bày bổ sung di tích; phân khu B2 được phục dựng với diện tích 17.693 mét vuông; đài tưởng niệm liệt sĩ tại Đồi Sim; cổng tiểu đoàn 7 quân cảnh; cổng và nhà ban chỉ huy trại giam.

Ảnh: Tiến Nguyễn Minh.

Ảnh: Nguyễn Trần Hoàng Khang.

Nhìn chung, nhà tù Phú Quốc là địa chỉ lịch sử không thể bỏ qua khi đến đảo ngọc. Những chứng tích ở đây nhắc nhở mọi người về lịch sử không thể quên của cuộc chiến tranh vệ quốc, về một thời kỳ gian khổ nhưng vẻ vang của dân tộc Việt Nam.