Tu viện Kumbum, Một trong sáu tu viện Gelug vĩ đại nhất Tây Tạng với Tam nghệ thuật

Tu viện Kumbum nằm ở độ cao 4032m thuộc thung lũng sông Nyang Chu. Tu viện còn được gọi là đền Ta’er trong tiếng Trung, là nơi sinh của Tsongkhapa, người sáng lập trường phái Gelug của Phật giáo Tây Tạng (Giáo phái Mũ vàng) và là một trong sáu tu viện Gelug hàng đầu của Phật giáo Tây Tạng ở Trung Quốc(5 tu viện lớn khác là Ganden, Drepung, Sera, Tashillunpo và Labrang). Với lịch sử lâu đời, những bức tượng cao quý và “Tam nghệ” đáng chú ý, ngôi chùa này được vinh danh là “Vườn Lâm Tỳ Ni thứ hai” và là địa danh nổi tiếng mà nhiều du khách muốn đến ghé thăm khi đến Tây Tạng.

​Tu viện KumBum rất rộng lớn với tổng diện tích 600.000 m2, những tòa nhà của tu viện nằm trải dài trên 2 sườn đồi dọc theo con sông nhỏ trên núi Liên Hoa. Những ngôi đền nằm rải rác trên các ngọn đồi nhấp nhô, toàn bộ kiến trúc nguy nga của tu viện tạo nên một quang cảnh hùng vĩ. KumBum gồm 9 tầng, 108 cửa với 77 khám thờ, hầu hết tu viện có khoảng 100.000 hình tượng Phật, Bồ tát, hộ pháp,… nên nó được mệnh danh là “đền thập vạn Phật”. Tu viện này được nghệ nhân người Tây Tạng và Nepal xây dựng, khi nhìn từ xa người ta thấy cặp mắt Phật được vẽ theo kiểu Nepal; sở dĩ KumBum được gọi là “man-đa-la ba chiều” là vì nó thể hiện quan niệm về vũ trụ của Phật Giáo Tây Tạng. Nhìn từ xa du khách sẽ thấy Tu viện Kumbum có hình khối phía dưới với năm tầng sơn trắng, phần hình cầu tượng trưng cho nguyên tố nước được xây bằng hình ống tròn với 4 cửa sổ. Phần trên là mái điện thếp vàng với 4 cặp mắt của Phật nhìn ra 4 phía.

​Trong điện trên của tu viện 2 bức tường với hàng nghìn bức tượng Phật và mỗi vị có một chút khác biệt, các bức tranh tượng lý giải theo trình tự ba thân: Pháp thân, Báo Thân và Ứng Thân; trong Kim cang thừa đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong triết lý về vũ trụ của Phật Giáo Tây Tạng. Ngoài 5 yếu tố đã kể ở trên, đền này còn thể hiện thêm ba hình dạng xuất hiện nữa của Phật tính trong 3 thân; nếu như đi từ dưới lên là đi 1 vòng, từ vòng sinh tử luân hồi tới hồi Niết bàn. Những tầng dưới của điện Kumbum miêu tả hình tướng của các vị Phật và Bồ tát trong dạng ứng thân – đấy là những vị đã sống thật trên trái đất này như Thích Ca mâu ni và những đồ đệ của ngài. Người ta có thể nhận ra điêu đấy qua áo quần, bình bát và cây bồ đề; những bức bích họa thể hiện đời sống của Ngài cách đây 2500 năm, kể cả các tiền kiếp của Phật cũng được xếp vào loại Ứng Thân.

​Trên các tầng cao hơn là dạng Báo Thân của Phật, đấy là các hình tượng thể hiện những vị Giác Ngộ trong một thế giới khác trong các cõi Tịnh độ; đó là hình ảnh Phật trong kinh Hoa Nghiêm, Lăng Nghiêm, Pháp Hoa với một số hào quang và bảo vật. Quan trọng nhất trong hình dạng Báo Thân các vị Phật xuất hiện thông qua các mẩu hình căn bản của vũ trụ, đó là năm dạng căn bản của tâm thức. Vũ trụ quan của Kim cang thừa quan niệm của mọi hiện tượng tâm vật trong trần thế đều được xếp thành năm họ mà đứng đầu năm họ này được xếp thành năm vị Ngũ Phương Phật gồm: Đại Nhật, Bất Động, Bảo Sinh, A di đà, Bất Không Thành Tựu. 5 vị này đại diện cho 5 góc cạnh của Phật Tính, Ngũ phương Phật bởi vậy có 5 màu sắc khác nhau; ngoài 5 màu còn có 5 hướng, 5 trí, 5 yếu tố. Quan điểm về các mẫu hình cơ bản đều là vô cùng sâu sắc và đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong tâm lý học đương đại.

Trong lịch sử những Đạt lai Lạt ma thứ 4, 5, 7 và 13 cùng với những Ban thiền Lạt ma thứ 6, 9 và 10 đều đã sống tại tu viện KumBum này. Tu viện có đủ chỗ ở cho hơn 70 Rinpoche và 3600 tăng sĩ cùng lúc; Rinpoche là danh hiệu có nghĩa “cao quý” và được dùng trong hai trường hợp, trường hợp phổ biến là sử dụng để tôn gọi vị được công nhận là tái sinh của một vị đạo sư đời trước, trường hợp ít thông dụng hơn là các môn đệ muốn tỏ lòng kính trọng nên gọi thầy mình là Rinpoche. Rất nhiều vị Rinpoche và các vị tăng sĩ lỗi lạc của tu viện đã được triều đình Mãn Thanh sắc phong các danh hiệu như Khutukhu, trụ trì chùa Lạt Ma (Vĩnh Hòa Cung tại Bắc Kinh) hay tại Ngũ Đài Sơn, Sơn Tây. Tu viện KumBum có 4 trường đại học dạy về Hiển thừa và Mật thừa, Kalachakra và dạy y học; nhiều vị thầy xuất chúng đã được tập huấn từ nơi này.

Tu viện Kumbum không chỉ là điểm hành hương cho tín đồ Phật giáo mà còn là điểm đến xuất sắc cho những người ngoại đạo muốn có một không gian bình yên và linh thiêng. Nếu có cơ hội đi du lịch tại Tây Tạng, Trung Quốc nhất định bạn nên ghé thăm tu viện Kumbum một lần trong chuyến đi của bạn.

Đăng bởi: Nguyễn Kiên Cường