Chùa Phật Tích – Ngôi chùa cổ kính với truyền thuyết ly kỳ ở Bắc Ninh
Chùa Phật Tích là ngôi chùa cổ xưa với tuổi đời lên đến hàng nghìn, nằm trên núi Lạn Kha, huyện Tiên Du. Ngôi chùa thu hút khách hành hương bởi kiến trúc xưa cũ và những câu chuyện huyền ảo.
Chùa Phật Tích – Ngôi chùa cổ kính với truyền thuyết ly kỳ ở Bắc Ninh
Một ngôi chùa cổ
Theo sử sách, chùa Phật Tích là nơi đầu tiên đạo Phật xuất hiện ở Việt Nam. Từ thế kỷ đầu sau công nguyên, tại nơi chùa ngày nay diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt cổ, sau đó hình thành trung tâm Phật giáo Dâu – Luy Lâu.
Nô nức tham gia lễ hội Khán hoa mẫu đơn. Ảnh: Báo Gia Lai.
Năm 820, nhiều nhà sư đã đến tu hành trên núi Phật Tích. Năm 1041 vua Lý Thánh Tông cho xây dựng ở Phật Tích một Viện Từ Thị Thiên Phúc. Đến năm 1057, xây thêm một ngôi tháp cao 42m, bên trong đặt pho tượng A Di Đà. Cũng trong năm này, vua xây chùa và lấy tên là Vạn Phúc Tự (chính là chùa Phật Tích ngày nay).
Tượng Phật từ thời nhà Lý. Ảnh: VOV.
Chùa Phật Tích không chỉ là trung tâm Phật giáo lớn nhất nước ta thời Lý, Trần mà còn là một trung tâm tín ngưỡng và văn hóa, làm phong phú và đặc sắc hơn trong đời sống tinh thần của người Việt ở trung tâm đồng bằng Bắc Bộ.
Ảnh: Petrotimes.
Tương truyền, chùa Phật Tích xưa rộng rãi khang trang, có đến 300 nhà, chỉ riêng công việc dọn dẹp đã cần đến 70 người. Đặc biệt, ngọn tháp ở chùa cao vời vợi, hòa lẫn trong mây đến nỗi ở tận kinh thành Thăng Long vẫn còn nhìn rõ.
Hàng thú đá. Ảnh: Petrotimes.
Sử cũ chép năm 1129 dưới triều vua Lý Thần Tông đã khánh thành 84.000 bảo tháp đất nung. Số tháp khổng lồ được mang đặt ở nhiều nơi trong nước nhưng theo sử liệu, riêng ở Phật Tích đặt đến 80.000 tháp.
Ảnh: redsvn.net.
Hiện nay trong vườn chùa nằm chen vào đá có ẩn hiện nhấp nhô 35 ngọn tháp lớn nhỏ, cái được dựng bằng đá, cái được xây bằng gạch. Mỗi tháp giữ xá lị của những hòa thượng đã đắc đạo.
Bên trong chùa. Ảnh: redsvn.net.
Khi đến thăm Phật Tích, ấn tượng của du khách là sự yên tĩnh và linh thiêng. Có một giếng nước cổ nằm bên phải cổng chùa. Dưới đáy giếng vẫn còn có một cổ vật là đầu rồng bằng đá. Bước lên cổng chùa là hai hàng thú cổ đối xứng nhau.
Ngôi chùa cổ kính. Ảnh: redsvn.net.
Những sư tử, voi, tê giác, trâu, ngựa có chiều cao trung bình khoảng 1,2m, dài 1,5– 1,8m, tượng trưng cho lòng từ bi, tạo không khí linh thiêng cho cả ngôi chùa. Xưa kia các chùa ở vùng Kinh Bắc đều có hai hàng thú thể hiện cho sự viếng thăm thường xuyên của các bậc vua chúa. Do thời gian, chỉ duy nhất chùa Phật Tích hiện vẫn còn giữ được hai hàng thú.
Ảnh: redsvn.net.
Những truyền thuyết li kỳ
Từ vị trí địa lí đẹp đẽ, chùa Phật Tích trở thành một nơi thu hút các dòng chảy văn hóa, thu nhận các truyện cổ dân gian mang những luồng tư tưởng khác nhau của Phật giáo, Đạo giáo. Các câu chuyện cổ tích và huyền thoại đã góp phần làm cho chùa trở nên gần gũi hơn với văn hóa người Việt.
Ảnh: redsvn.net.
Trên đỉnh núi Phật Tích hiện còn một khối đá vuông, mặt phẳng nhẵn nhuội, người ta bảo với nhau là bàn cờ tiên. Tương truyền, một hôm chàng tiều phu Vương Chất lên núi đốn củi. Đến đỉnh núi chàng thấy hai cô gái đang đánh cờ dưới gốc thông già, liền đứng xem.
Ảnh: @be_bonmat.
Vương Chất say xưa theo dõi đến nỗi sau khi cuộc cờ tan, hai cô gái bảo chàng: “Kìa, rìu mục mất rồi”. Vương Chất ngoảnh lại thì thấy chiếc rìu đã mục thật, vừa hay hai cô gái đã bay về trời. Vương Chất gánh củi về nhà thời gian đã trôi qua bảy đời, chẳng còn ai quen biết nữa.
Sư tử đá. Ảnh: toquoc.vn.
Chùa Phật Tích còn gắn với chuyện Từ Thức gặp tiên Giáng Hương. Xưa kia, trên núi Phật Tích mọc bạt ngàn hoa mẫu đơn. Một ngày đầu xuân có thiếu nữ Giáng Hương đến chùa ngắm hoa. Nàng vô ý đã vịn gãy một cành mẫu đơn nên bị các chú tiểu phạt vạ.
Giếng cổ dưới chân chùa. Ảnh: toquoc.vn.
Vừa lúc đó Từ Thức đi qua trông thấy bèn cởi áo ngoài chuộc cho nàng. Sau, hai người thường gặp nhau ở chùa vào ngày mùng một. Một lần, Giáng Hương mời Từ Thức về nhà chơi.
Hàng cột gỗ trong chùa. Ảnh: Hoài Anh/Báo Lao động.
Nàng dẫn chàng đi qua khu rừng có nhiều hoa mẫu đơn dẫn đến hang đá bên sườn núi. Bước qua cửa hang, Từ Thức nhìn thấy lầu son, gác tía, tường gấm, bậc đá xanh… Lúc này Giáng Hương mới nói mình là tiên và hai người kết thành chồng vợ.
Lễ hội đầu năm. Ảnh: Báo Lao động.
Dựa vào câu chuyện Từ Thức gặp tiên, cứ vào ngày 4 tháng Giêng hàng năm, dân làng lại tổ chức lễ hội, tục gọi “hội Khán hoa mẫu đơn”. Lễ hội khai mạc ngày mùng 3 Tết nhưng năm nào cũng vậy, du khách thập phương đã tấp nập đến dâng hương từ ngày mùng 1.
Ảnh: redsvn.net.
Chùa Phật Tích không chỉ là trung tâm Phật giáo mà còn lưu giữ kho tàng truyền thuyết, sinh hoạt văn hóa – văn nghệ dân gian. Với những giá trị nổi bật, chùa Phật Tích đã được công nhận là di tích Lịch sử và Kiến trúc nghệ thuật Quốc gia đặc biệt vào năm 2014.
Đăng bởi: Phạm Ngọc Anh
