Elon Musk không sai khi nói: đại học là chỗ chỉ để cho vui chứ không để học?

Trong bài báo Elon Musk đã chỉ ra những yếu kém lạc hậu và cả sự suy đồi của nền công nghiệp giáo dục. Tôi không nghĩ ông ta phản giáo dục.

Mỗi người sẽ có những cảm xúc khác nhau khi nghe một thông điệp trái với các lề lối thông thường. Có người bảo ngạo mạn, có khi là tinh tướng, có khi là nông cạn, đắc chí, phản giáo dục.

Từ góc nhìn giáo dục, tôi học được đôi điều từ các quan điểm khác nhau.

(Photo by BRITTA PEDERSEN/POOL/AFP via Getty Images)

1. Không có con bò nào thành công như một nhà kinh doanh, nhà lãnh đạo được ngưỡng mộ.

Họ đều là kết quả của giáo dục, họ học hỏi và rèn luyện tốt hơn những người khác. Không có ai bỏ học mà thành tỷ phú, họ chỉ từ bỏ những ngôi trường, những phương pháp dạy không phù hợp, để tự học hay tìm cách học chất lượng cao hơn.

Một người mỗi ngày trung bình tự đọc 2 cuốn sách, tự làm chủ rất nhiều các kiến thức khoa học kỹ thuật khác nhau. Tự tạo ra sự liên kiến thức trong tổ chức kinh doanh. Bề dày kiến thức của Musk không kém vài cái bằng cấp cao nhất trong giáo dục truyền thống.

Vậy nên, ông ấy chính là thành quả của giáo dục, có đầy đủ thẩm quyền nói về giáo dục.

2. Musk nói đại học là nơi chỉ có giá trị giao lưu xã hội, cho vui, không phải để học.

Câu này có sai trái không. Có thể có với một vài % những người học tạm gọi là tinh hoa, sau đó theo đường học vấn khoa học. Họ nỗ lực kỷ luật cao. Còn thì đa số sau này làm kinh doanh hay hoạt động xã hội, thì chính những anh chịu khó giao lưu kết bạn rộng trong trường đại học thì ra trường thường thành công hơn. Tức là Musk cũng đúng khi cho rằng giá trị của môi trường đại học chính là không gian giao lưu thuận lợi cho người học. Trường càng nổi tiếng thì không gian giao lưu này càng nhiều tinh hoa.

Một số nghiên cứu trong lĩnh vực HRM dựa trên dữ liệu HR từ các tập đoàn, thậm chí ngay cả với học viên Harvard cho thấy, không có mối liên hệ giữa kết quả học tập và năng lực làm việc hay năng lực quản lý. Có lẽ vì kiến thức để dùng trực tiếp không nhiều, chủ yếu là khả năng học hỏi thích ứng, nỗ lực cá nhân trong công việc.

Elon Musk cho rằng hầu hết các kiến thức đại học cung cấp ngày nay không đắt đến thế, không cần ngồi 4 năm với học phí khổng lồ để được dạy. Hầu hết đã sẵn sàng trên Internet, mà người học có thể tự học, mà không cần chạy theo những bài tập dông dài chán ngắt.

Có thể đó cũng là lý do tỷ lệ không nhỏ nhân viên các tập đoàn công nghệ hay cả các nghị sĩ đương nhiệm ở HK, chưa có bằng đại học. Nhưng không thể vì thế mà nói họ không có kiến thức hay không có giáo dục. Họ có đầy đủ các thầy ạ.

Có một thày có tuổi đã nói với tôi rằng chỉ 15% kiến thức giảng dạy là hữu ích, còn ứng dụng có khi chỉ vài phần trăm.

Con người chỉ có thể lớn lên qua giáo dục. Không có con bò nào thành tỷ phú hay không học mà thành tỷ phú; nhưng giáo dục lạc hậu suy đồi có thể biến người ta thành bò.

Sự phát triển của khoa học công nghệ đã làm phẳng giáo dục, với khối lượng kiến thức khổng lồ, và liên tục được tạo ra. Xu thế này làm cho các thể chế trong đó có cả đại học bị lạc hậu so với xã hội. Hơn nữa các kiến thức cấp thiết nhất lại nảy sinh tại các điểm nóng thực tiễn, nơi sử dụng nhiều tri thức và tạo ra tri thức cho chính nó. Giống như một GS y khoa bảo, ngày nay dùng thuốc gì như thế nào, chúng tôi cũng bị phụ thuộc vào các công ty dược lớn.

Vấn đề chốt lại là không thể và không ai quay lưng lại với giáo dục. Vấn đề là giáo dục phải làm rõ để phân định được, đâu là vai trò tự học, các kiến thức kỹ năng công việc căn bản không cần 4 năm ĐH, mà thực chất là DN vừa làm vừa học có khi chỉ 3-6 tháng là nhân viên làm được, có khi tốt hơn ĐH 4 năm.

Con người, doanh nghiệp, đại học, trong sống giữa môi trường tri thức và thông tin. Nếu các thày, các trường ĐH không mạnh dạn nhìn lại thì số phận các trường sẽ giống với vai trò hình ảnh đình làng hôm nay. Đây là ý kiến tôi đã trao đổi với một thày hiệu trưởng từ 15 năm trước.

Đăng bởi: Hằng Nguyễn