Lẩu cá lạp xạp nức tiếng Hạ Long: Từ món dân dã đến đặc sản “vạn người mê”

Lẩu cá lạp xạp là đặc sản mà khi đến Quảng Ninh bất kể ai cũng đều muốn nán lại thưởng thức dù chỉ một lần.

Khi nói về món ăn này, anh Hoàng lại nhớ về câu chuyện thú vị trên hành trình tác nghiệp của mình vài năm trước. Anh Hoàng kể lại: “Chúng tôi đi công tác xã đảo ở Quan Lạn, khởi hành từ cảng Cái Rồng bằng xuồng, dẫn đường đó là cán bộ xã, vốn dĩ là ngư dân xã ở đảo xịn”.

Khi đi được nửa đường, gần đến đảo Quan Lạn thì anh bỗng gặp 2 – 3 chiếc thuyền đang thả phao kéo lưới. Anh bạn đồng hành của anh Hoàng lập tức ra hiệu cho xuồng tấp vào thuyền đánh cá. Không mua cua ghẹ hay những loại cá to, anh bạn này đã mua một mớ cá được gỡ bỏ ra góc thuyền với đủ các loại cua, mực và thậm chí là có vài con ghẹ, con cù kỳ dù nhỏ nhưng rất tươi.

Lẩu cá lạp xạp là đặc sản mà khi đến Quảng Ninh bất kể ai cũng đều muốn nán lại thưởng thức dù chỉ một lần

Anh đã ngỏ ý mời anh Hoàng món ăn dân dã, đặc trưng của ngư dân, đơn giản nhưng lại rất ngon và lạ miệng, đảm bảo ăn một lần là nhớ mãi – đó chính là món cá lạp xạp. Quả thật, vào bữa trưa đó mớ cá thập cẩm được chế biến rất ngon và bắt mắt.

Người dẫn đường bảo rằng, người dân ở các xã đảo trên Vịnh Bái Tử Long gọi món cá này là cá lạp chạp (cũng có những nơi sẽ gọi là cá lạp xạp). Cá lạp chạp (hay lạp xạp) là mớ cá gồm nhiều loại (thập cẩm) được đánh bắt bằng lưới và còn tươi nguyên, chưa phần thành từng loại riêng. Chính vì thế mà ở một số nơi người ta gọi là cá thuyền chài,..

Để có thể làm ra được món lẩu cá lạp xạp, đầu tiên người ta rửa cá sạch, thậm chí là phải xóc đi xóc lại nhiều lần để hết đi chất bẩn

Món cá lạp xạp tức là tất cả các loại cá hay là các mớ cá được ngư dân đánh bắt được mỗi ngày, gom lại theo từng mớ. Đó chính là đủ các loại cá đôi khi còn có cả những con tôm, con sò, con ghẹ, mực được lẫn vào trong lưới.

Cá lạp xạp thường sẽ được ngư dân ở vùng biển Quan Lạn cùng các vùng lân cận đánh bắt bằng các loại lưới kéo, lưới rê mắt nhỏ rồi gom lại trên boong thuyền. Thường thì trước khi đem ra chợ bán cá được phân loại, cá to hẳn sẽ được phân ra bán riêng. Cá nhỏ hoặc là các loại cá nhỡ nhưng lại có số lượng ít sẽ được gom lại thành mớ rồi bán tại chỗ hoặc là đưa ra bến cá và chợ hải sản.

Cách chế biến lẩu cá lạp xạp ngon “đúng điệu”

Bên nồi lẩu cá bốc khói thơm nức, người dẫn đường bảo để có thể chế biến món ăn dân giã nhưng “bắt vị” này chỉ cần có một số ít phụ gia đi kèm.

Nước dùng sẽ được nêm gia vị vừa phải và không thể nào thiếu được quả bứa chua chín vàng (đây chính là một loại quả rất phổ biến ở xã đảo Quan Lạn, Minh Châu, sẽ rộ chín vào tháng 5 – tháng 6 hàng năm). Vị chua thanh tự nhiên và thơm đặc trưng của bứa hòa cùng với vị ngọt béo của cá tươi khiến cho bát canh trở nên thơm ngon, ăn nhiều mà không hề chán.

Nếu như thưởng thức đúng điệu món lẩu cá lạp xạp như cách của thuyền chài thì lúc cá tươi phải được chế biến ngay, có khi không cần phải mổ bụng mà chỉ đánh vẩy, rửa sạch rồi cho ngay vào nồi nước chua đang sôi sùng sục

Để có thể làm ra được món này, đầu tiên người ta rửa cá sạch, thậm chí là phải xóc đi xóc lại nhiều lần để hết đi chất bẩn. Nếu như thưởng thức đúng điệu món cá lạp xạp như cách của thuyền chài thì lúc cá tươi phải được chế biến ngay, có khi không cần phải mổ bụng mà chỉ đánh vẩy, rửa sạch rồi cho ngay vào nồi nước chua đang sôi sùng sục.

Khi ăn đến đâu sẽ chan nước và vớt cá đến đó. Khi ăn thì ai kỹ tính có thể bỏ phần bụng và ruột cá. Để thêm hương vị đậm đà cho món ăn thì sẽ vắt thêm chút chanh làm dậy vị cho bát cá.

Cá lạp xạp thường sẽ được ngư dân ở vùng biển Quan Lạn cùng các vùng lân cận đánh bắt bằng các loại lưới kéo, lưới rê mắt nhỏ rồi gom lại trên boong thuyền

Mặc dù gọi là cá lạp xạp nhưng theo kinh nghiệm của bà con ngư dân thì nên lựa chọn một số cá như là cá dìa, cá ót, ca trê biển, cá ong,… vẫn là ngon và đúng vị nhất. Nồi cá sở dĩ ngon đúng điệu bởi vì hầu hết vẫn là cá tươi được đánh lên nhảy tanh tách và mắt vẫn còn trong. Mỗi loại cá sẽ thơm một vị, nồi nước đun cũng vì thế mà vô cùng ngọt.

Món ăn dân giãn này hiện đã được các nhà hàng và quán nhậu ở Thành phố Hạ Long chuyển thể thành món lẩu cá. Anh Hà Văn Đoàn là đầu bếp ở nhà hàng ven đường bao biển của TP. Hạ Long chia sẻ: “Chúng tôi chế biến món ăn này đúng với nguyên mẫu truyền thống của bà con ngư dân với cá tươi cùng với nước chua. Và để có thể giữ được hương vị của món ăn, chúng tôi đã dùng quả bứa khô, còn cá sẽ được đặt mua từ các ngư dân đánh lưới hàng ngày để có được nguyên liệu mới. Bên cạnh đó, chúng tôi còn thêm một số gia vị và các loại rau ăn hợp với món lẩu như là rau sam, rau muống,…”.

Mặc dù gọi là cá lạp xạp nhưng theo kinh nghiệm của bà con ngư dân thì nên lựa chọn một số cá như là cá dìa, cá ót, ca trê biển, cá ong,… vẫn là ngon và đúng vị nhất

Món lẩu cá lạp xạp bứa chua ăn nóng, cá được bỏ vào nấu theo từng đợt cho chín đều và mắt cá nổ ra (theo cách gọi của các ngư dân vùng biển) là chính và vớt ra ăn ngay. Hết lượt này thì lại cho mớ cá mới vào, không nên để cá đun kỹ, lúc này cá sẽ nát và mất đi độ ngọt. Nồi lẩu cá lạp xạp rất đặc biệt vô cùng ngọt.

Cá lạp xạp nấu càng ngon, càng ngọt bởi vì mỗi loại cá tươi đều cho nước lẩu vị ngon –  ngọt khác nhau. Bứa chua càng đun thì càng chua và có vị thanh, nhẹ. Nhúng thêm các loại như rau sam, rau muống thì càng ngon.

Đăng bởi: Vương Vĩnh