Top 10 sự thật lý thú mà bạn không hề hay biết về loài voi

Trong thế giới động vật với hàng triệu giống loài khác nhau thì voi là một phần quan trọng của văn hóa đại chúng và chúng đã xuất hiện một cách vô cùng là phổ biến trên tất cả các phương tiện truyền thông. Hơn thế, chúng trở thành một phần của niềm tin tôn giáo và thường được liên kết với trí tuệ hoặc lòng vị tha. Tuy nhiên, có rất nhiều người, đặc biệt là những con người không có cơ hội tiếp xúc thường xuyên với voi sẽ không biết rất nhiều sự thật thú vị về chúng. Sau đây là top 10 sự thật hay ho về loài voi mà bạn chưa từng nghe tới.

• Các loại voi
• Sinh sản
• Xã hội loài voi
• Trí tuệ của voi
• Loài voi tuyệt chủng
• Chú voi Dumbo
• Răng của voi
• Vòi voi
• Chân voi
• Voi bơi

Các loại voi

Cho tới năm 2010, gần như hầu hết các chi và họ đều bị tuyệt chủng. Chỉ có hai chi, Loxodonta (voi châu Phi) và Elephas (voi châu Á), là tồn tại. Voi châu Phi, Những con voi đực to lớn có thể có khối lượng cơ thể lên tới 7,5 tấn và cao trên 4 m. Nhìn chung với tầm vóc khổng lồ của mình, trên thảo nguyên châu Phi hầu như voi rừng không bị động vật nào gây hấn, kể cả những mãnh thú săn mồi, tuy nhiên voi rừng cũng có thể bị đàn sư tử giết chết nếu đi lạc vào lãnh địa của sư tử. Vòi của chúng có 2 ngón tay chứ không phải 1 như ở Voi châu Á (Elephas maximus). Ngà Voi đồng cỏ châu Phi dài tới 3 m và nặng khoảng 15–20 kg. Cả voi đực và voi cái đều có ngà. Chúng có bốn cái răng hàm lớn, mỗi hàm có hai cái, mỗi cái có đường kính 10 cm và dài 30 cm. Voi có một trí tuệ xếp vào hàng đứng đầu trong số các loài vật. Voi giao tiếp bằng việc phát ra hạ âm. Voi châu Á Chúng nhỏ hơn loài voi châu Phi. Voi châu Á có kích thước chiều cao từ 2 đến 4 mét (7–12 ft) và cân nặng 3.000-5.000 kilôgam (6.500-11.000 pound). Cách dễ nhất để phân biệt hai loài này là tai voi châu Á nhỏ hơn. Voi châu Á cũng khác voi châu Phi ở chỗ lưng chúng còng hơn, đầu của chúng có khối u chứ không thuôn như voi châu Phi, chúng chỉ có một “ngón tay” ở đầu vòi có thể cầm nắm được thay vì hai “ngón” đối với loài voi châu Phi. Ở dưới chân voi châu Á có bốn móng ở chân sau thay vì ba móng và 19 cặp xương sườn thay vì 21 cặp ở voi châu Phi. Ngoài ra, không giống như voi châu Phi, voi cái châu Á không có ngà.

Sinh sản

Tập tính sinh sản của voi cũng rất đặc biệt. Voi không có mùa giao phối riêng, nhưng nếu một con cái giao phối thì chúng sẵn sàng gia nhập đàn mặc dù chúng có thể có mặt không thường xuyên cho lắm. Chu kỳ mang thai của voi là 22 tháng, dài nhất trong số các động vật sống trên mặt đất. Voi con mới sinh cân nặng khoảng 120 kg (265 pao). Vừa mới sinh voi con trông rất lem luốc nên chúng được voi mẹ lau sạch trước khi chúng đứng lên được. Chúng thường sinh vào mùa xuân. Sau khi voi con ra đời, chúng được những voi khác ở bên để bảo vệ cho tới khi nó đủ cứng cáp để có thể đi được. Cũng như các loài thú có tuổi thọ dài khác, voi dành rất nhiều năm để chăm sóc con. Voi trưởng thành quá to lớn nên không có mấy kẻ thù, nhưng voi con có nguy cơ bị tấn công. Voi con bú sữa mẹ trong vòng năm năm và voi đực rời đàn khi đủ mười ba tuổi. Voi lớn lên rất chậm và chúng có thể sống được 60 năm hoặc thậm chí 80 năm.

Xã hội loài voi

Trong đàn voi có một nữ chúa, thường là con voi già nhất, đứng đầu, lãnh đạo các con cái trong đàn. Các con đực cho đến tuổi dậy thì sẽ bị đuổi ra khỏi đàn. Mỗi năm một lần, con voi đực sẽ rơi vào trạng thái gọi là musth (hung dữ) khi nồng độ testosterone và gây hấn của nó tăng vọt lên chỉ trong một vài tháng. Trong thời gian này, con đực có thể giành vị trí thống lĩnh của đàn, ngay cả khi nó không phải con voi già nhất. Voi cái có chu kỳ sinh sản quanh năm. Khi một con voi cái đang trong kỳ động dục, nó tiết ra pheromone trong nước tiểu và dịch tiết âm đạo. Con voi đực sẽ đánh hơi nước tiểu và cơ quan sinh dục của con cái để quyết định giao phối. Đôi khi giữa các con voi đực có sự tranh giành giao phối với một con voi cái. Điều này thường xảy ra khi giữa chúng không biết con nào là thống lĩnh.

Trí tuệ của voi

Voi biểu hiện nhiều hành vi phức tạp khác nhau, bao gồm những hành vi liên quan đến sự đau buồn, học hỏi, bắt chước, nô đùa, lòng vị tha, sử dụng công cụ, lòng từ bi, bác ái, sự phối hợp, hợp tác xã hội, khả năng tự nhận thức, có trí nhớ rất tốt và giao tiếp với đồng loại cũng như các động vật khác loài. Hơn nữa, bằng chứng cho thấy voi có thể hiểu được điểm: giao tiếp thông qua nhịp rung động truyền qua chân là khả năng giao tiếp không trung gian một đối tượng bằng cách mở rộng một ngón tay, hoặc tương đương. Người ta cho rằng chúng tương đương với các loài cá voi và cá heo (cetacean) và các loài linh trưởng về mặt thông minh. Voi là một trong số rất ít những loài động vật có thể nhận ra hình phản chiếu của chính mình trong gương, tức là có khả năng tự nhận thức.

Loài voi tuyệt chủng

Voi ma mút lông rậm có lẽ là loài động vật có vú đã tuyệt chủng được biết đến nhiều nhất và chúng đã tồn tại từ rất lâu. Loài voi ma mút lông rậm này là thành viên của họ nhà Elephantidae. Tổ tiên của chúng (cùng chung với những con voi thời hiện đại) sống ở đâu đó của châu Phi khoảng 6 triệu năm trước. Các nhà khoa học nghĩ rằng voi ma mút lông rậm đã tiến hóa từ khoảng 700.000 năm trước từ quần thể voi ma mút sống ở Siberia. Những con voi ma mút lông rậm này vẫn còn tồn tại ở các vĩ độ phía Bắc của Trái đất trong thời gian người Ai Cập xây dựng kim tự tháp Giza vĩ đại. Những con voi ma mút cuối cùng sống trên các hòn đảo ngoài khơi bờ biển Alaska và Siberia và chúng bị săn bắt đến tuyệt chủng bởi con người.

Chú voi Dumbo

Voi cũng đi vào nghệ thuật với nhân vật Dumbo đình đám. Bộ phim hoạt hinh “Dumbo” (1941) kinh điển của Disney – câu chuyện kỳ thú về một chú voi diễn xiếc bị ruồng bỏ mang tên Jumbo, sau này được gọi là Dumbo do đôi tai quá khổ của mình. (Trong tiếng Anh, ‘dumb’ có nghĩa là ngu ngốc, khờ khạo.). Bộ phim được lấy cảm hứng từ cuộc đời thật vô cùng đau lòng của một cá thể voi đực có tên Jumbo, bị ngược đãi phải diễn xiếc cho đến khi chết. Đây là chú voi được mệnh danh là nổi tiếng nhất thế giới. Cuộc đời thực sự của Jumbo đau thương hơn rất nhiều so với bộ phim được xây dựng dựa trên đó.

Răng của voi

Voi thường có 26 răng: răng cửa, còn gọi là ngà, 12 răng tiền hàm, và 12 răng hàm, mỗi cái nặng khoảng 5kg và dài khoảng 30cm.
Không giống như hầu hết các động vật có vú, đầu tiên mọc răng sữa và sau đó thay thế bằng một bộ răng vĩnh viễn duy nhất khi trưởng thành, voi là động vật nhiều hệ răng (polyphyodonts), tức là động vật thay răng liên tục trong suốt cuộc đời của chúng. Thông thường hàm răng nhai sẽ được thay thế sáu lần trong cuộc đời một con voi. Răng không được thay thế bằng những cái khác mọc lên từ hàm bên dưới theo chiều dọc như hầu hết các động vật có vú. Thay vào đó, những chiếc răng mới mọc ở phía sau của miệng và di chuyển về phía trước để đẩy những răng cũ rơi ra. Các răng nhai đầu tiên trên mỗi bên của hàm rơi ra khi voi khoảng 2-3 tuổi. Bộ răng rơi ra ngoài lần thứ hai khi con voi khoảng 4-6 tuổi. Lần thứ ba bị mất khi 9-15 tuổi, và bộ răng thứ tư kéo dài cho đến khi 18-28 tuổi. Bộ răng thứ 5 kéo dài cho đến khi voi ở độ tuổi 40. Bộ thứ sáu (và thường là cuối cùng) tồn tại đến khi kết thúc cuộc sống của nó. Khi mất hàm răng cuối cùng, voi có khả năng sẽ chết vì đói, và đó cũng là nguyên nhân phổ biến của cái chết.

Vòi voi

Chiếc vòi là sự kết hợp độc đáo giữa mũi và môi trên, tạo thành một bộ phận phụ rất linh hoạt và quan trọng nhất của loài voi. Chiếc vòi voi vừa đủ khéo léo để nhặt một cọng cỏ lại vừa mạnh mẽ để bẻ gãy cành cây. Chiếc vòi thường được voi sử dụng để uống nước. Voi sẽ hút nước vào vòi (khoảng 14 lít nước/ lần) sau đó phun nước vào miệng để uống. Nó cũng có công dụng như một chiếc vòi hoa sen khi voi tắm rửa. Vào những ngày nắng nóng, voi lại dùng vòi phủ thân mình bằng bụi và bùn khô để tạo thành một lớp bảo vệ có tác dụng như kem chống nắng mà chúng ta hay sử dụng vậy. Còn khi bơi, chiếc vòi đóng vai trò là một ống thở tuyệt vời vô cùng hữu hiệu.

Chân voi

Mỗi chân voi có 5 ngón chân, nhưng không phải ngón chân nào cũng có móng. Một cách dễ dàng để phân biệt hai loài voi châu Phi là đếm móng chân. Cả voi rừng châu Phi và voi châu Á đều có 5 móng chân ở bàn chân trước và 4 chân sau. Con voi rừng châu Phi lớn hơn có 4 hoặc đôi khi 5 ở chân trước và 3 ở phía sau.Bàn chân của chúng bằng phẳng vì một miếng đệm lớn dưới mỗi gót chân hoạt động như một bộ giảm xóc và giúp nó đi lại êm ả. Chân của chúng cứng hơn nhiều so với những con vật khác và việc đỡ trọng lượng của chúng tốt đến mức voi ngủ khi đứng. Voi dành phần lớn cuộc đời của chúng để đi bộ khoảng cách lớn, và đôi chân của chúng thích nghi thích hợp với lối sống như vậy.

Voi bơi

Rajan, chú voi biết bơi dưới biển duy nhất và cuối cùng trên thế giới, đang tiến khá gần tới thời điểm nghỉ hưu. Được ca ngợi trên khắp thế giới, chú voi đực nặng 3 tấn này đã gần kiếm được 37.000 bảng Anh – số tiền mà các chủ nhân của Rajan đã phải vay mượn để mua lại sự tự do cho nó. Khi hoàn trả hết nợ, Rajan sẽ nghỉ hưu. Với nguồn tiền kiếm được, Rajan, 61 tuổi, và quản tượng riêng, ông Nazrool, 59 tuổi, đang mong đợi những ngày yên bình đi dạo trên khu rừng nhiệt đới ở hòn đảo Havelock, hay bơi lội dưới dòng nước xanh mát của Ấn Độ Dương.

Đăng bởi: Nguyễn Thị Hương Giang