Có dịp du lịch đến thành phố Bến Tre, du khách đừng quên ghé thăm ngôi đình cổ Phú Tự nơi có cây bạch mai hơn 300 năm được tôn là “Thần Mai”, “Mai Khê Thần Mộc”, hay “Danh Mộc Bạch Mai”.

Đình Phú Tự nằm ở ấp Phú Hào, xã Phú Hưng, thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre. Đình Phú Tự thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh được phong sắc vào năm 1910 (có tài liệu ghi là 1918).

Được biết cho đến nay, chưa có tư liệu nào xác định được thời gian chính xác xây dựng ngôi đình. Tuy nhiên, theo lời các cao niên thì ngôi đình đã được xây vào trước năm 1904 rất lâu, với tiền thân chỉ là một ngôi miếu nhỏ được những lưu dân mới đến khai cơ lập địa xây dựng để làm nơi thờ cúng các bậc tiền hiền, cầu cho mưa thuận gió hòa. Đình được xây dựng trên gò đất cao nhất vùng, xưa kia cư dân quen gọi là Gò Xài (xoài) – nơi mà có lẽ thuở xưa có rất nhiều cây xoài mọc tự nhiên thành rừng do chim thú ăn trái nhả hạt.

Đình Phú Tự của hiện tại là ngôi đình được xây theo kiểu chữ Tam (三), gồm ba nếp nhà song song nhau: nhà võ ca để hát cúng, nhà thính trưng bày các vật cúng lễ, và nhà chính. Gian chính gồm có: trung đình thờ Quốc tổ Hùng Vương, thần đình Phú Tự và các vị tiền hiền, hậu hiền là những người có công khai khẩn; hậu đình là nơi đặt dãy nhà khách, nhà bếp…. Trước sân đình, ngoài bàn thờ Thần Nông (còn gọi là Đàn xã tắc) và bàn thờ Sơn Quân (ông Hổ) còn có Đài liệt sĩ để tưởng nhớ các liệt sĩ đã hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ và bảo vệ biên giới Tây Nam của đất nước.

Điều đặc biệt nhất trong ngôi đình cổ Phú Tự chính là cây bạch mai, hay còn gọi là mai khê, nhất bạch chi mai, có tuổi đời hơn 300 năm. Không giống như các cây mai vàng mỗi năm được lặt lá một lần và trổ hoa vào dịp Tết Nguyên đán, cây bạch mai này không cần phải lặt lá nhưng cũng trổ hoa một lần trong năm, nhưng là vào dịp Tết Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng), và thường kéo dài đến tháng hai âm lịch. Được biết, xưa kia, cây bạch mai nằm ở vị trí sau lưng đình. Qua nhiều đổi thay của thời gian, ngôi đình mới được xây dựng rộng lớn, khang trang hơn, đã được di dời thành ở vị trí sau lưng cây bạch mai như ngày hôm nay.

Với tuổi đời hơn 300 năm, cùng những đặc điểm lạ kỳ của giống mai khê: được cho là có nguồn gốc từ Trung Quốc; hiện tại ở Việt Nam chỉ có vài cây, một ở đình Phú Tự (Bến Tre), một ở chùa Phụng Sơn (Sài Gòn); cây chỉ sinh sống ở những vùng đất cao ráo, điều kiện phải thích hợp thì mới phát triển; khó gây giống; chỉ trồng được ở những nơi tâm linh thanh vắng như đình chùa, chứ nhà dân thì không thể trồng được; hoa mai khê sau khi rụng được cư dân nhặt đem phơi khô và pha nước sôi uống như trà, giúp tĩnh tâm, thải độc;…, cây mai khê cụ kỵ trong đình Phú Tự này đã được người dân tôn sùng là “Thần Mai”, “Mai Khê Thần Mộc”, hay “Danh Mộc Bạch Mai”.

Cây bạch mai này cũng được Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là cây di sản quốc gia vào năm 2014. Riêng ngôi đình Phú Tự đã được công nhận là di tích Lịch sử – Văn hóa cấp tỉnh từ năm 2008.