Khám phá chùa Thầy – Địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng ngay gần Hà Nội

• 1. Chùa Thầy ở đâu?
• 2. Hướng dẫn cách di chuyển từ Hà Nội đến chùa Thầy
• 3. Sự tích chùa Thầy Quốc Oai
• 4. Lễ hội chùa Thầy diễn ra khi nào?
• 5. Khám phá các kiến trúc chùa Thầy
• 6. Hang Cắc Cơ – Sơn Đoòng thu nhỏ ngay gần Hà Nội
• 7. Văn khấn khi đi lễ chùa Thầy
• 8. Những lưu ý khi khám phá chùa Thầy

Từ bao đời nay, chùa Thầy đã trở thành một địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng của người dân Hà Thành. Với phong cảnh non nước hữu tình cùng kiến trúc độc đáo mang giá trị tôn giáo và lịch sử càng khiến địa danh này trở nên cuốn hút. Hôm nay, hãy cùng chúng mình tìm hiểu về lịch sử cũng như kiến trúc độc đáo của chùa Thầy thông qua bài viết dưới đây.

1. Chùa Thầy ở đâu?

Chùa Thầy hay còn có tên gọi khác là chùa Cả, tọa lạc dưới chân núi Sài Sơn, thuộc xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. Chùa Thầy được mệnh danh là một trong “tứ đại danh thắng của xứ Đoài”. Chùa cách trung tâm nội thành khoảng 20km về phía Tây Nam. Được khởi công xây dựng và hoàn thiện dưới thời vua Lý Nhân Tông, là nơi tu hành của vị thiền sư Từ Đạo Hành, người có công lớn trong việc dạy học, chữa bệnh cho nhân dân và sáng lập ra bộ môn múa rối nước.

Những cây hoa gạo nở đỏ rực một khoảng trời tô điểm cho nét đẹp cổ kính của Chùa Thầy

2. Hướng dẫn cách di chuyển từ Hà Nội đến chùa Thầy

Chùa Thầy cách trung tâm nội thành Hà Nội khoảng trên dưới 20km, tùy vị trí điểm xuất phát mà bạn có thể sử dụng phương tiện cá nhân để di chuyển đến chùa Thầy.

Xe máy: Nếu sử dụng phương tiện xe máy, các bạn có thể chạy dọc Đại lộ Thăng Long. Sau khi đến cầu vượt Sài Sơn thì rẽ phải, tiếp tục đi thêm khoảng 1km nữa là tới chùa Thầy.

Ô tô: Nếu di chuyển bằng ô tô các bạn đi theo tuyến đường Đại lộ Thăng Long (CT08), tới nút giao Sài Sơn thì rẽ ra khỏi cao tốc, đi về phía bên phải khoảng 3km sẽ thấy các thông tin chỉ dẫn phân làn phương tiện vào nơi gửi xe.

Nếu muốn đi đến chùa Thầy bằng phương tiện công cộng, bạn có thể sử dụng xe buýt. Bạn chỉ cần đến bến xe Mỹ Đình và bắt tuyến xe buýt số 73. Mức giá xe buýt khoảng 10.000 VND/ lượt/ khách. Trung bình một ngày có 6 – 10 chuyến, thời gian giữa các chuyến từ 10 – 20 phút/chuyến.

Hiện nay, giá vé tham quan chùa Thầy là 10.000 VND/vé. Ngoài ra, phí dịch vụ trông xe máy là 10.000 VNĐ/xe và ô tô là 30.000 VNĐ/xe.

3. Sự tích chùa Thầy Quốc Oai

Chùa Thầy – tên chữ là Thiên Phúc Tự, nằm gối đầu vào núi Phật Tích còn gọi là núi Thầy, là một trong những ngôi chùa linh thiêng và nổi tiếng tại Hà Nội. Nếu như chùa Láng gắn liền với giai đoạn đầu của cuộc đời Thiền sư Từ Đạo Hạnh, thì chùa Thầy lại chứng kiến quãng đời sau cùng cho đến ngày thoát xác của vị sư thế hệ thứ 12 thuộc dòng Thiền Ti-ni-đa-lưu-chi này. Chùa Thầy ban đầu chỉ là một am nhỏ gọi là Hương hải am, nơi Thiền sư Từ Đạo Hạnh trụ trì.

Chùa Thầy nhìn từ trên cao

Đến thời vua Lý Nhân Tông đã cho xây dựng lại bao gồm hai cụm chùa: chùa Cao (trên núi) và chùa Dưới (tức chùa Cả, tên chữ là Thiên Phúc Tự). Đầu thế kỷ 17, Dĩnh Quận Công cùng hoàng tộc đã cho trùng tu xây dựng thêm điện Phật, điện Thánh, nhà hậu, nhà bia và gác chuông.

Theo phong thủy, chùa Thầy được xây dựng trên thế đất hình con rồng, phía trước, bên trái chùa là ngọn Long Đẩu, lưng chùa và bên phải dựa vào núi Sài Sơn. Mặt chùa hướng về phía Nam, nằm giữa Sài Sơn và Long Đẩu là một hồ nước rộng có tên là Long Chiểu hay Long Trì (ao Rồng). Sân chùa giống như hàm rồng, thủy đình như viên ngọc rồng ngậm. Hai cây cầu Nguyệt Tiên Kiều và Nhật Tiên Kiều giống như hai chiếc râu rồng.

4. Lễ hội chùa Thầy diễn ra khi nào?

Lễ hội chùa Thầy diễn ra từ ngày mùng 5 đến ngày mùng 7 tháng 3 ( Âm lịch) hàng năm, trong đó chính hội là ngày 7 tháng 3.

Lễ hội chùa Thầy cũng giống như nhiều ngôi chùa lớn khác bao gồm có hai phần: Phần lễ và phần hội. Các nghi lễ chính hiện còn lưu giữ như: Nghi lễ mộc dục, lễ phục nghinh bài vị – lễ cúng yên vị; Lễ tế và lễ rước. Các diễn xướng, trò chơi dân gian gồm: đấu vật, múa rối nước và hội leo núi chơi xuân.

Sáng ngày mùng 5, nhà chùa cùng dân làng chuẩn bị nước thơm, khăn mới để làm lễ Mộc dục. Nếu như lễ Mộc dục ở các nơi khác chỉ được thực hiện trong cung cấm do chủ tế đảm nhiệm thì ở chùa Thầy, nghi lễ diễn ra trong sự chứng kiến của dân làng và du khách.

Tham gia lễ mộc dục cùng với nhà sư trụ trì là 12 vị bô lão được tuyển chọn trong dân làng. Khi tham gia nghi lễ, các cụ phải mặc trang phục chỉnh tề: áo the, khăn xếp, quàng khăn bịt khẩu. Nghi lễ Mộc dục bắt đầu bằng bài đọc kinh của nhà sư trụ trì, khi bài kinh kết thúc, cụ chủ tế cùng các vị bô lão làm lễ xin phép. Sau đó, cửa khám thờ nơi đặt tượng Thiền sư Từ Đạo Hạnh được mở ra để nhà sư vào hai vị bô lão vào trong làm nghi lễ tắm tượng thánh, sau đó khám được đóng lại.

Trong khi đó, bên ngoài khám thờ, trong khuôn viên tòa điện thánh, lần lượt các tượng Từ Đạo Hạnh ở 2 kiếp: Vua và Phật cùng 2 tượng phỗng cũng được tiến hành lau rửa cẩn thận bằng nước thơm và được thay những chiếc áo mới. Mọi hoạt động diễn ra từ tốn, tỉ mỉ, cẩn thận và trang trọng trong sự kính cẩn trang nghiêm của tăng ni và phật tử.

Sau lễ Mộc dục là lễ rước bài vị Đức Thánh Từ Đạo Hạnh từ tòa điện Thánh xuống tòa chùa Trung để đức Thánh “chứng kiến tận mắt” các nghi lễ rước, cúng và các trò diễn trong sân chùa. Lễ rước được diễn ra nhanh chóng và trang trọng.

Sau khi chủ tế xin phép chiếc ngai thờ bên trong có bài vị của đức thánh Từ được khiêng lên cẩn thận. Dọc hai bên lối đi từ điện Thánh xuống chùa Trung là 2 hàng vãi già đeo tràng hạt, cầm phướn, lần lượt xếp hàng đổ xuống theo ngai. Tiếp theo là cờ ngũ phương, trong tiếng trong trống rộn rã thúc dục. Tổng cờ đi đầu như người chỉ huy để đám rước trật tự, ăn nhịp rước ngai thờ, bài vị yên ổn xuống toàn chùa Trung.

Tiếp đến là lễ cúng yên vị do các sư tiến hành. Nghi lễ là một diễn xướng mang tính chất tôn giáo, phối hợp với các nhạc cụ trong không gian trang trọng linh thiêng.

Lễ hội chùa Thầy

Lúc này, dưới tòa chùa Hạ, đội nhạc tế gồm trống, chiêng, gõ trong trang phục chỉnh tề. Du khách thập phương và dân làng ngồi theo thứ tự trước ban thờ chờ xem cúng Phật. Khi nhà sư trong bộ áo cà sa, mũ tì lư trang trọng xuống chùa Hạ, tất cả mọi người đứng dậy làm lễ tạ của nhà của nhà sư và các vãi, tiếng trống, chiêng, tiếng mõ… nổi lên rộn rã cùng bài múa cúng Phật vô cùng lôi cuốn, đưa người xem vào thế giới vừa tâm linh vừa trần thế.

Tương truyền ngày 7 tháng 3 (Âm lịch) là ngày hoá của Thiền sư Từ Đạo Hạnh nên được người dân lấy làm ngày lễ chính. Vào ngày này sẽ có mặt đầy đủ 4 thôn Đa Phúc, Thuỵ Khuê, Sài Khê và Khánh Tân với 4 cỗ kiệu đặt bài vị thành hoàng làng cùng lễ vật của 4 làng đến yết kiến Đức thánh Từ.

Sau hai giờ đi ra tới Quán Thánh, các thôn rước lễ vào quán để nhà sư và ông thống trông coi quán làm lễ Thánh. Trong khi đó, áo vàng của Thánh sẽ được thay bằng áo cà sa nhà phật. Hình thức này được gọi là “đi Thần về Phật”, diễn tả lại quá trình tu luyện của Đức Thánh Từ ban đầu là luyện pháp tu tiên, đắc đạo rồi mới tu phật.

Sau khoảng 1 giờ đồng hồ, khi đám rước quay về theo quy định chặt chẽ, cụ thể: Đi đầu đầu tiên là bài vị và ngựa “Xích Thố” của thôn “anh cả” Thụy Khuê; sau là bài vị và ngựa “Bạch Vân” của “anh hai” Đa Phúc, rồi đến bài vị của Từ Đạo Hạnh được đại diện bốn thôn tham gia để rước đi rước về. Khi rước về thì bài vị và ngựa “Bạch Vân” lại đi trước ngựa “Xích Thố”.

Đám rước đi đến địa phần làng nào thì làng đó phải làm lễ nghênh đón kiệu thánh với ý nghĩa chúc mừng và cầu mong Thánh che chở, ban phước cho dân làng.

Trong các ngày lễ hội chùa Thầy, ngoài các nghi thức diễn ra trong chùa thì tại tòa thủy đình và bãi cỏ rộng trước chùa còn diễn ra rất nhiều trò chơi dân gian như đấu vật, đá cầu nhưng đặc biệt là múa rối nước cùng thú chơi cuốn hút nam thanh nữ tú là leo núi, ngắm cảnh và vào hang Cắc Cớ.

Tiếng trống kèn rộn rã hòa cùng không khí xuân tưng bừng tạo nên một bầu không gian tươi vui và cuốn hút của lễ hội chùa Thầy.

5. Khám phá các kiến trúc chùa Thầy

Về kiến trúc chùa Thầy là ngôi chùa được xây dựng theo kiểu “tiền Phật, hậu Thánh”, đánh dấu sự kết hợp cả vương quyền, thần quyền (cả Phật giáo và Đạo giáo) và các tín ngưỡng dân gian. Các hạng mục của chùa bao gồm:

Thủy đình

Được xây dựng vào thời Hậu Lê (1533 – 1788). Thủy đình nằm giữa hồ Long Trì gồm 1 gian, 2 dĩ theo kiểu phương đình, chồng diêm hai tầng và 8 mái với góc đao cong. Thủy đình chia thành 2 cấp, hai bên cao trên mặt nước, ở giữa ngập nước. Nơi đây được sử dụng để biểu diễn loại hình nghệ thuật rối nước.

Thủy đình

Cầu Nhật Tiên, Nguyệt Tiên

Cây cầu được xây dựng theo kiểu “thượng gia hạ kiều”. Cầu Nguyệt Tiên nằm ở bên phải chùa Thầy, nối với bờ hồ lên núi. Còn cầu Nhật Tiên ở bên trái, dẫn ra đảo nơi có đền thờ Tam phủ. Tương truyền rằng, hai cây cầu này được xây dựng bởi Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan vào những năm đầu của thế kỷ XVII.

Cầu Nguyệt Tiên dẫn lên núi

Đền Tam Phủ

Đền Tam Phủ được xây dựng vào đầu thời nhà Nguyễn,  nằm trên một gò đất cao nổi giữa hồ Long Trì. Đền rộng 5m, dài 7m bao gồm 3 gian 2 dĩ nhỏ và được xây dựng bằng đá ong đỏ sẫm, 4 lá mái, lợp ngói mũi hài. Kết cấu của đền Tam phủ theo kiểu “chồng rường bẩy hiên”.

Đền Tam phủ

Chùa Hạ

Hay còn gọi là tiền đường với chiều dài 20m, cao 5.2m, rộng 5m gồm 3 gian 2 chái. Chùa Hạ được xây trên nền với độ cao khoảng 1m so với sân chùa. Phần mái được lợp ngói mũi hài, 4 đầu bao cong vươn lên. Trên bộ mái được trang trí lân, makara, rồng.

Chùa Hạ

Nhà cầu

Nhà cầu hay ống muống của chùa thầy có vai trò nối tiền đường với thượng điện. Thiết kế của nhà cầu gồm 1 gian, 2 mái chạy dọc, rộng 4.5m, dài 4.1m với kết cấu 2 bộ vì 4 hàng kẻ góc đỡ đẩu máu và 4 hàng chân cột. Bộ vì kèo được thiết kế theo kiểu “kẻ truyền giá chiêng” với các trụ ngắn. Trên vách ngăn gỗ và 2 hàng lan can được trang trí chấn song con tiện với nhiều họa tiết trang trí vô cùng độc đáo.

Nhà cầu

Chùa Trung

Chùa Trung hay còn gọi là thượng điện gồm 3 gian 2 chái, rộng 9.5m, dài 20m, cao 5.5m. Nơi đây có khám thờ bên trong. Kết cấu bộ vì theo kiểu “chồng rường – giá chiêng”. Nhờ hệ thống cửa bức bàn gỗ bao hai bên bồi và phía sau giúp thượng điện có kết cấu rất thông thoáng.

Chùa Trung

Chùa Thượng

Chùa Thượng hay điện Thánh với 1 gian 2 chái lớn với chiều rộng 11.7m, dài 14.7m và cao 6m. Bộ khung của điện gồm 16 cột quần và 4 cột cái. Vì nóc theo kiểu “chồng rường con nhị – giá chiêng”. Phía bên trong điện Thánh có rất ít họa tiết trang trí. Nhưng bên ngoài ở 3 mặt ván gỗ bưng lại được chạm trổ tinh tế, cầu kỳ với các đề tài phượng, lân, rồng,… Phía sau điện là hệ thống bậc đá với đôi sấu đá đầu nghê mang đậm phong cách kiến trúc và điêu khắc thời Trần.

Điện Thánh mang đậm phong cách kiến trúc thời Trần

6. Hang Cắc Cơ – Sơn Đoòng thu nhỏ ngay gần Hà Nội

“Hỡi ai chưa có người yêu

Vào hang Cắc Cớ chiều về có ngay

Ai mà chưa có con trai

Vào hang Cắc Cớ ngày mai có liền…”

Hang Cắc Cớ chùa Thầy là hang động tự nhiên được ví như Sơn Đoòng thu nhỏ gần Thủ đô. Hang Cắc Cớ vô cùng huyền bí và linh thiêng, nơi đây không chỉ nổi tiếng với cảnh quan độc đáo mà còn ẩn chứa các giá trị tâm linh.

Hành trình đi vào hang Cắc Cớ du khách phải men theo con đường nhỏ đầy đá nhọn, càng lên đỉnh càng khó đi hơn. Người dân truyền tai nhau rằng, đường lên hang Cắc Cớ hiểm trở như vậy là để thử thách những cặp đôi, hay khách đến đây cầu nguyện những điều tốt lành chủ yếu là cho đường tình duyên của mình.

Tương truyền rằng hang có 9 tầng, tương ứng với 9 tầng địa ngục. Khu vực này như một ma trận với rất nhiều ngóc ngách, sâu thẳm, tối om, phải dùng đèn pin và đi dò dẫm từng bước mới có thể xuống được.

Đi sâu vào bên trong hang động này dường như vẫn còn nguyên vẻ hoang sơ của thiên nhiên kiến tạo nên. Ở gần cửa hang có một “bức tượng” đá khá đặc biệt hình một cậu bé. Nó không được đục đẽo hay tạo hình bởi bàn tay con người mà bởi thiên nhiên tạo ra.

Hang Cắc Cớ

Những nhũ đá trong hang có hình thù thiên tạo gắn với nhiều sự tích huyền bí như có bàn tay con người tạo tác, Đi sâu hơn đến cổng trời, nơi thông thiên giữa trời và đất, sương mù từ dưới bay lên gặp ánh sáng trở nên vô cùng huyền ảo.

Theo những bậc đá trơn trượt là đến bàn thờ Lữ gia, nơi đây thờ những nghĩa quân tương truyền chống Hán xưa kia thất trận chết tại đây. Không khí ẩm thấp cùng mùi nhang khói khiến mọi người cảm thấy lạnh sống lưng.

Điểm đáng chú ý nhất của hang Cắc Cớ cũng là điểm cuối cùng du khách được phép tới là Bể xương nằm ở cuối tầng 2 của “hang Địa ngục”. Qua tấm kính mỏng, du khách có thể thấy rất rõ ràng hàng ngàn mẩu xương.

Hang Cắc Cớ không chỉ thu hút những bạn trẻ ưa thích mạo hiểm đến đây khám phá mà còn cả những vị khách nước ngoài cũng không khỏi tò mò.

7. Văn khấn khi đi lễ chùa Thầy

Chùa Thầy cầu gì? Chùa Thầy là ngôi chùa nổi tiếng khi du khách thập phương ghé nơi đây cầu bình an, sức khỏe. Ngoài ra chùa cũng rất linh thiêng với những ai tình duyên trắc trở muốn có mối duyên lành thì thường sắm lễ vật đến đây cầu xin, ước nguyện.

Dưới đây là văn khấn chùa Thầy cụ thể và đơn giản để bạn có thể tụng niệm khi ghé đây:

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Hôm nay là ngày…….. tháng…….. năm

Tín chủ con là …………………

Ngụ tại………………………

Cùng toàn thể gia đình thành tâm trước Đại Hùng Bảo Điện, nơi Chùa …….. dâng nén tâm hương, dốc lòng kính lạy:

Đức Phật Thích Ca, Đức Phật Di Đà, Mười phương chư Phật, Vô thượng Phật pháp, Quan âm Đại sỹ, và Thánh hiền Tăng.

Đệ tử lâu đời lâu kiếp, nghiệp chướng nặng nề, si mê lầm lạc.

Ngày nay đến trước Phật đài, thành tâm sám hối, không làm điều dữ, nguyện làm việc lành, ngửa trông ơn Phật, Quan âm Đại sỹ chư Thánh hiền Tăng, Thiên Long bát bộ, Hộ pháp Thiên thần, từ bi gia hộ. Khiến cho chúng con và cả gia đình tâm không phiền não, thân không bệnh tật, hàng ngày an quy làm việc theo pháp Phật nhiệm màu, để cho vận đảo hanh thông, muôn thuở nhuần ơn Phật pháp.

Đặng mà cứu độ cho các bậc Tôn trưởng Cha mẹ, anh em, thân bằng quyến thuộc, cùng cả chúng sinh đều thành Phật đạo.

Tâm nguyện lòng thành kính bái thỉnh cúi xin chứng giám.

Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần).

8. Những lưu ý khi khám phá chùa Thầy

• Chùa Thầy là nơi trang nghiêm thanh tịnh, vì thế khi đến đây du khách cần lưu ý một số điều dưới đây:
• Lựa chọn trang phục kín đáo, trang nhã khi đến lễ chùa. Nếu mặc váy thì nên chọn váy dài qua đầu gối.
• Chú ý đến lời ăn tiếng nói, đi nhẹ nói khẽ, tránh nô đùa cãi nhau to tiếng làm mất đi sự thanh tịnh của ngôi chùa.
• Nếu mua lễ tại các hàng quán xung quanh chùa bạn nên hỏi trước giá và thương lượng để tránh bị “chặt chém” giá cao.
• Không ngắt hoa bẻ cành trong khuôn viên chùa, không được tự ý chạm vào tượng thờ khi không được cho phép.
• Chú ý không xả rác bừa bãi làm mất cảnh quan chùa.
• Nếu muốn khám phá hang Cắc Cớ bạn nên thuê đèn pin với giá khoảng 5.000 VNĐ/lần.

Nếu bạn đang muốn tìm về chốn thanh tịnh, xua tan mệt mỏi, lo toan của cuộc sống và khám phá những nét đẹp văn hóa truyền thống thì còn chần chờ gì nữa hãy đến với chùa Thầy ngay thôi!

Đăng bởi: Trịnh Vân