Tham quan khu đền Sambor Prei Kuk ở Campuchia

Isanapura là thủ đô của Vương quốc cổ Chân Lạp (Chenla), được thành lập vào thời vua Isanavarman I (trị vì trong khoảng năm 616-637). Kinh đô cổ Isanapura nằm tại tỉnh Kampong Thom hiện tại, cách 30 km về phía Bắc của thành phố Kampong Thom, thủ phủ của tỉnh; cách 176 km về phía Đông của quần thể Angkor và cách thủ đô Phnom Penh 206 km. Vào thế kỷ VII, Isanapura có hơn 20.000 hộ dân sinh sống.

Trung tâm của kinh đô là khu phức hợp Sambor Prei Kuk, nằm trên bờ Đông của hồ Tonle Sap, gần sông Sen. Ngày nay, khu vực này còn chứa tàn tích của 150 ngôi đền và tòa nhà với niên đại trước vài thế kỷ so với các công trình tại quần thể Angkor Wat, được xây dựng vào thời Đế chế Khmer tiếp sau.

Sambor Prei Kuk theo tiếng Khmer có nghĩa là “những ngôi đền trong rừng thiêng”. Quần thể Sambor Prei Kuk được chia thành 3 nhóm chính. Mỗi nhóm có một khu vực với mặt bằng hình vuông, được giới hạn bởi bức tường gạch, giữa là một đền thờ với nhiều đền tháp nhỏ bao quanh. Các nhóm công trình được xây dựng vào các thời điểm khác nhau. Nhóm phía Nam và Bắc được xây dựng vào thế kỷ thứ 7, là thành phần đầu tiên của quần thể.

Các công trình tại quần thể Sambor Prei Kuk mang đặc điểm của thời kỳ Tiền Angkor (Pre-Angkorean) với hình thức bên ngoài đơn giản. Vật liệu xây dựng chính là gạch. Đá sa thạch cũng được sử dụng cho một số cầu trúc nhất định. Đặc trưng kiến trúc của tổ hợp là một tập hợp bao gồm rất nhiều lâu đài, cung điện, hoặc đền thờ (Prasats), tháp bát giác, biểu tượng sinh sản (lingams shiva và yonis), ao hồ và các tác phẩm điêu khắc hình sư tử, các bản khắc đá tiếng Phạn và tiếng Khmer.

Khu đền đài Sambor Prei Kuk tại Khu di tích Kinh đô cổ Ishanapura thể hiện sự giao lưu quan trọng về các giá trị kiến trúc và văn hóa giữa các quốc gia tại khu vực Đông Nam Á và gia lân cận, được phát triển mạnh vào cuối thế kỷ 6 và đầu thể kỷ 20. Các di tích của kinh đô cổ chiếm một diện tích 2.500 hecta, bao gồm một quần thể trung tâm với rất nhiều công trình, trong đó có 10 ngôi đền hình bát giác, một mô hình độc đáo tại Đông Nam Á. Các chi tiết trang trí bằng đá sa thạch tại đây là trang trí đặc trưng của loai hình kiến trúc tiền Angkor, được gọi là phong cách kiến trúc Sambor Prei Kuk. Một số chi tiết kiến trúc như các xà ngang (lintels), các đầu hồi nhà (pediments), hàng cột (colonnades) là các kiệt tác kiến trúc thực sự. Nghệ thuật tạo hình và kiến trúc được phát triển tại đây đã trở thành hình mẫu cho các khu vực khác và đặt nền móng cho phong cách kiến trúc Khmer độc đáo của thời kỳ Angkor.

Khu đền đài Sambor Prei Kuk là một bằng chứng độc đáo, đại diện về một nền văn minh của Vương quốc Chân Lạp đã hình thành và phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn khoảng 300 năm từ năm 550-802.

Khu đền đài Sambor Prei Kuk gắn bó trực tiếp với việc lan truyền và hòa hợp các yếu tố tôn giáo bên ngoài, đạo Hindu (Hinduism), Phật giáo với tôn giáo bản địa.

Hiện nay, khu di tích còn 7 cụm đền tương đối nguyên vẹn, trong đó có 3 cụm đền gồm Prasat Tao, Prasat Sambor và Prasat Yeah Puon được mở cửa cho du khách tham quan sau khi đã được dọn sạch bom mìn. Đến với 3 cụm đền này, du khách sẽ ngỡ ngàng khi chiêm ngưỡng những nét hoa văn được những người dân Khmer cổ tạo nên.

Nhóm đền Prasat Tao (còn có tên gọi là Prasat Boram) nằm tại giữa quần thể Sambor Prei Kuk. Khu vực trung tâm có mặt bằng hình vuông, trục chính theo hướng Đông – Tây, bao gồm 2 bậc thềm. Tháp trung tâm mang tên Prasat Tao (Đền Sư tủ), là một trong những ngọn tháp lớn nhất trong quần thể, cao đến 19m. Tại lối vào chính giữa của tháp có 2 sư tử đá (ban đầu có 4 con, nhưng 2 con đã bị đánh cắp).

Đền Prasat Tao là một trong 7 ngồi đền hầu như còn nguyên vẹn. Đền có 4 cửa, song chỉ có cửa quay về hướng Đông là mở, các cửa khác được bịt kín.

Nhóm đền Prasat Sambor nằm tại phía Bắc quần thể Sambor Prei Kuk, là khu vực đền đài chính, được xây dựng từ thế kỷ thứ 7, trong thời kỳ trị vì của vua Isanavarman I. Đây là nơi thờ thần Shiva, còn được gọi là Gambhireshvara.

Khu vực trung tâm có mặt bằng hình vuông, trục chính theo hướng Đông – Tây, bao gồm 3 bậc thềm. Trong khu vực trung tâm có chín đền thờ và một tháp lớn, Prasat Sambor.

Tại đây có ngôi đền mang tên Trapeang Ropeak, là nơi thờ thần Indra (vị thần Sấm Sét, là một trong những vị thần tối cao của đạo Hindu). Công trình là một trong 7 ngôi đền còn nguyên vẹn của quần thể cố đô Sambor Prei Kuk. Công trình được xây dựng bằng gạch không dùng vữa. Đỉnh tháp đã bị sụp đổ, lộ ra ánh sáng trên đỉnh tháp. Trên vách đền có nhiều lỗ thũng, được cho là nơi người xưa đính kim cương và ngọc quý.

Phía Bắc và Nam của khu vực trung tâm có một số đền thờ nằm rải rác, nằm lẫn với các tàn tích bệ thờ biểu tượng Linga và các bức tượng thần Shiva.

Nhóm đền Prasat Yeah Puon nằm tại phía Nam quần thể Sambor Prei Kuk, bao gồm 22 cụm công trình đền thờ thần Shiva, được xây dựng từ năm 600 – 635, trong thời kỳ trị vì của vua Isanavarman I. Khu vực trung tâm có mặt bằng hình vuông, trục chính theo hướng Đông – Tây, bao gồm 2 bậc thềm. Hiện tại, ở khu vực này một số tháp bát giác và cổng vẫn đứng vững. Bên ngoài của tháp vẫn còn các tàn tích của các bức tường bằng gạch, cao đến 2m. Ngôi đền chính trong nhóm là đền Prasat Yeah Poan, hiện được tôn tạo.

Đăng bởi: Lê Hồng Nhung