Bạn thường nghe hoặc đọc được thông tin Vịnh Hạ Long, Phong Nha – Kẻ Bàng, ca trù,… được UNESCO công nhận. Cái tên UNESCO đã trở nên quá quen thuộc và phổ biến trong đời sống. Tuy nhiên, thực chất không phải ai cũng hiểu rõ UNESCO là gì, đây là viết tắt của từ nào. Tổ chức này hoạt động ra sao và có bao nhiêu thành viên?

UNESCO nổi tiếng với biểu tượng Đền Thờ Parthenon

UNESCO là gì?

UNESCO là một cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc, có trụ sở chính đặt tại thủ đô Paris (Pháp). UNESCO là tên viết tắt của cụm từ tiếng Anh: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.

Tên tiếng việt được dịch ra là: Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp Quốc. Ước tính, UNESCO có hơn 50 văn phòng và các trung tâm trực thuộc ở khắp nơi trên thế giới. Trang web chính thức của tổ chức là: unesco.org

Được thành lập vào ngày 16/11/1945, UNESCO hoạt động với mục đích “thắt chặt sự hợp tác giữa các quốc gia về giáo dục, khoa học và văn hóa để đảm bảo sự tôn trọng công lý, luật pháp, nhân quyền, tự do cơ bản cho tất cả mọi người không phân biệt chủng tộc, nam nữ, ngôn ngữ, tôn giáo mà Hiến chương Liên Hợp Quốc đã công nhận đối với tất cả các dân tộc”. Điều này được ghi rõ trong Công ước thành lập UNESCO.

UNESCO nổi tiếng với biểu tượng Đền Thờ Parthenon – công trình kiến thức văn hóa Hy Lạp cổ đại. Đền thờ được làm bằng đá cẩm thạch trắng, thiết kế theo trường phái Doric. Là một trong bảy kỳ quan văn hóa thế giới, Đền thờ Parthenon là biểu tượng cho vẻ đẹp lý tưởng, sức mạnh trí tuệ và khả năng sáng tạo của con người.

UNESCO là một cơ quan chuyên môn của Liên Hợp Quốc thành lập vào ngày 16/11/1945

Lịch sử ra đời

Đầu năm 1942, khi Thế chiến thứ II đang diễn ra khốc liệt thì chính phủ các nước châu Âu trong khối liên minh chống phát xít tổ chức một hội nghị tại Vương quốc Anh. Mục đích là nhằm bàn bạc và chuẩn bị cho các vấn đề sau chiến tranh. Khi Thế chiến II kết thúc, các nước đồng minh đã tính tới việc xây dựng một hệ thống giáo dục cho thời bình. Một hội nghị được triệu tập trong khuôn khổ Liên Hợp Quốc tại London. Hội nghị này thu hút sự tham gia của đại diện 44 quốc gia.

Căn cứ theo đề nghị của Anh và Pháp (hai quốc gia chịu thiệt hại nặng nề trong chiến tranh), các đại biểu nhất trí về việc thành lập một tổ chức quốc tế tiêu biểu xứng đáng với một nền văn hóa vì hòa bình. Tổ chức này hướng tới việc thiết lập “một tình đoàn kết về trí tuệ và lương tri của toàn nhân loại”. Đồng thời, tổ chức cũng hành động nhằm loại bỏ nguy cơ chiến tranh. Vương quốc Anh, Ai Cập, Canada, Hoa Kỳ, Pháp, Ấn Độ,… nằm trong số 20 thành viên ban đầu của UNESCO.

Chức năng, nhiệm vụ của UNESCO là gì?

Tổ chức UNESCO hoạt động với nhiều chức năng, nhiệm vụ. Trong đó, 3 chức năng chính gồm:

Khuyến khích sự hiểu biết và thông cảm lẫn nhau giữa các dân tộc thông qua những phương tiện thông tin rộng rãi. Khuyến nghị những hiệp định quốc tế cần thiết để khuyến khích tự do giao lưu tư tưởng bằng ngôn ngữ và hình ảnh.
Thúc đẩy mạnh mẽ việc giáo dục quần chúng và truyền bá văn hóa bằng cách:
- Hợp tác với các nước thành viên trong việc phát triển các hoạt động giáo dục theo yêu cầu của từng nước.
- Hợp tác giữa các quốc gia nhằm thực hiện từng bước lý tưởng bình đẳng về giáo dục cho mọi người, không phân biệt chủng tộc, nam nữ hoặc bất cứ sự khác biệt nào khác về kinh tế hay xã hội.
- Đề xuất những phương pháp giáo dục thích hợp để luyện tập thiếu nhi toàn thế giới về trách nhiệm của con người tự do.

Duy trì, tăng cường và truyền bá kiến thức bằng cách:
- Bảo tồn và bảo vệ di sản thế giới về sách báo, tác phẩm nghệ thuật và các công trình lịch sử hay khoa học. Khuyến nghị với các nước hữu quan về các Công ước quốc tế cần thiết.
- Khuyến khích hợp tác giữa các quốc gia về tất cả các ngành hoạt động trí óc. Trao đổi quốc tế những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục, khoa học và văn hóa kể cả trao đổi sách báo, tác phẩm nghệ thuật, dụng cụ thí nghiệm và mọi tư liệu có ích.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho các dân tộc tiếp xúc với các xuất bản phẩm của mỗi nước thông qua các phương pháp hợp tác quốc tế thích hợp.

Unesco hướng tới việc thiết lập “một tình đoàn kết về trí tuệ và lương tri của toàn nhân loại”

UNESCO có bao nhiêu thành viên?

Các cơ quan trong tổ chức UNESCO gồm:

Bạn đọc quan tâm

Đại hội đồng: Quyền lực cao nhất, gồm đại biểu của các nước thành viên. Đại hội đồng quyết định đường lối, chính sách của UNESCO là gì, kết nạp thành viên nào,…
Hội đồng chấp hành: Cơ quan thay mặt Đại hội đồng trong thời gian giữa hai kỳ họp của Đại hội đồng. Chức năng là giám sát thực hiện chương trình, quản lý ngân sách, tham khảo ý kiến Liên Hợp Quốc,…
Ban Thư ký: Cơ quan thực hiện, bảo đảm hoạt động thường xuyên của UNESCO, thi hành nghị quyết,… Ban Thư ký do Tổng Giám đốc lãnh đạo – viên chức cao nhất của UNESCO do Đại hội đồng bầu ra.

Thành viên của UNESCO

Tính đến nay, UNESCO có 193 quốc gia là thành viên và 11 thành viên liên kết. Các quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc có quyền gia nhập UNESCO. Còn các quốc gia khác, nếu được Hội đồng chấp hành giới thiệu và được Đại hội đồng biểu quyết với đa số hai phần ba thành viên có mặt tán thành thì mới được gia nhập.

Quốc gia thành viên nào bị khai trừ khỏi Liên Hợp Quốc sẽ không còn là thành viên của UNESCO. Tùy theo điều kiện, bất cứ nước thành viên hoặc thành viên liên kết nào cũng có thể xin ra khỏi tổ chức. Mỹ từng xin ra khỏi UNESCO vào năm 1984, sau đó xin gia nhập lại vào năm 2003. Tương tự, Anh từng xin ra khỏi tổ chức vào năm 1985 và xin quay lại vào năm 1997. Singapore xin rút khỏi tổ chức vào năm 1985.

Các nước thành viên cử Phái đoàn thường trực của nước mình bên cạnh tổ chức UNESCO tại Pháp để đảm bảo quan hệ, liên lạc. Mỗi nước thành viên có một Uỷ ban quốc gia (UBQG) gồm đại diện Chính phủ, Bộ/ngành liên quan. UBQG còn gồm nhân vật có khả năng hoạt động về giáo dục, khoa học, văn hóa thông tin. UBQG tư vấn, liên lạc, thông tin và thực hiện các nhiệm vụ – tùy theo Chính phủ đề ra.

Di sản thế giới tại Việt Nam được UNESCO công nhận

UNESCO là gì, cơ cấu tổ chức, thành viên,… đã được giải đáp. Bây giờ, hãy cùng điểm qua một số di sản thế giới tại Việt Nam được tổ chức này công nhận nhé.

* 8 di sản thế giới và các năm được công nhận gồm:

Di sản thiên nhiên thế giới:

Vịnh Hạ Long (1994)
Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng (2003)

Di sản văn hóa thế giới

Quần thể di tích Cố đô Huế (1993)
Phố cổ Hội An (1999)
Thánh địa Mỹ Sơn (1999)
Khu di thích trung tâm Hoàng thành Thăng Long (2010)
Thành nhà Hồ (2011)

Quần thể di tích Cố đô Huế là di sản đầu tiên tại Việt Nam được Unesco công nhận

Di sản thế giới hỗn hợp

Quần thể danh thằng Tràng An (2014)

* Ngoài ra, rất nhiều di sản văn hóa phi vật thể ở Việt Nam được UNESCO công nhận:

Nhã nhạc Cung đình Huế (2003)
Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên (2008)
Dân ca Quan họ (2009)
Ca trù (2009)
Hội Gióng tại đền Sóc và đèn Phù Đổng, Hà Nội (2010)
Hát xoan Phú Thọ (2011)
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương (2012)
Đờn ca tài tử Nam Bộ (2013)
Dân ca ví giặm Nghệ Tĩnh (2014)
Nghi lễ Kéo co (2015)
Tín ngưỡng thờ Mẫu (2016)
Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ (2017)

Qua bài viết trên đây, hy vọng các bạn đã hiểu được khái niệm tổng quát UNESCO là gì, cùng những chức năng, nhiệm vụ quan trọng của tổ chức này. Qua đó, có thể tìm hiểu thêm thông tin, và trang bị những kiến thức cần thiết cho cuộc sống!

Đăng bởi: Ngọc Chỉnh