[Review] Chi Lăng – con đường di sản của Huế

Chùa Trường Xuân cổ kính.

Đường Chi Lăng nằm ở phía đông thành phố Huế, nay thuộc ba phường Phú Cát, Phú Hiệp, Phú Hậu, Thành phố Huế. Bắt đầu từ đường Trần Hưng Đạo (giáp đầu cầu Gia Hội), đường chạy qua ngã ba đường Tô Hiến Thành, Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương rồi qua chợ Đình, qua đường Nguyễn Gia Thiều dài 1850m. Phần mở rộng của nó chạy sâu vào đất thôn An Quán cũ đến bờ sông Hương về phía nhà thờ Bãi Dâu với chiều dài gần 860m.“Chất Huế” rất riêng
Nếu kinh thành Huế và các lăng tẩm triều Nguyễn là dấu tích của một triều đại đã lùi xa vào dĩ vãng thì con đường Chi Lăng chính là “dấu ấn” chưa phai trong đời sống cư dân. Đất thần kinh cổ. Đến nay, trên đường Chi Lăng, nhiều di tích lịch sử có giá trị đối với dòng chảy văn hóa Huế vẫn được lưu giữ và bảo tồn.

Đầu tiên là “Chinatown”. Đầu thế kỷ 19, khi Huế trở thành kinh đô của nước Việt Nam thống nhất dưới triều Nguyễn, Hoa kiều tập trung về phố Đông Kinh sinh sống rất nhiều. Đường Chi Lăng trở thành nơi có cộng đồng người Hoa sinh sống nhiều nhất ở Huế từ trước đến nay. Những công trình kiến ​​trúc Trung Hoa trên con đường ở đây đẹp chẳng kém gì ở phố cổ Hội An. Ngay cả cảnh quan và nội thất vẫn còn nguyên vẹn như lần đầu xây dựng mới. Từ miếu Chiêu Ứng, miếu Bà, hội quán Quảng Đông đến hội quán Triều Châu, hội quán Phúc Kiến (và những năm gần đây là hội quán Quảng Triệu) đều được xây dựng công phu, bề thế, hoành tráng. Nhà thuốc Bắc Hoa Thanh Đường và những người Hoa xung quanh các di tích tâm linh trên đã tạo nên một khu phố Tàu rất “riêng” cho con phố Chi Lăng xưa và nay.

Dưới khu phố Tàu là chợ Đình. So với “Chợ Đông Ba mang ra”, chợ Đình ngày nay nhỏ hơn, khiêm tốn hơn. Nhưng nơi đây lại gắn liền với một nhân vật lịch sử quan trọng của triều Nguyễn là Trần Tiên Thành, một trong ba vị vua đầu triều Nguyễn khi thực dân Pháp xâm lược nước ta. Theo một số người cao tuổi trên đường Chi Lăng, Trần Tiễn Thành rất được người dân kính trọng nên xưa kia khu phố Chi Lăng được gọi là phố chợ Đình.

Tuy nhiên, có một cách hiểu khác là do phố Chi Lăng có nhiều cung đình, quan lại nên được gọi là phố chợ Đình. Trên đường Chi Lăng vẫn còn một số phủ như Phủ Thọ Xuân, Phủ Thoại Thái Vương, Phủ Hoa Thành Vương, Phủ Quang Biên, Quận Công.

Đặc biệt hơn, đường Chi Lăng còn là tuyến đường tập trung nhiều công trình kiến ​​trúc tâm linh của người Việt như Thanh Bình Tự Đường, Thiên Tiên Thánh Giáo trụ sở của Việt Nam, nhà thờ Trần Hưng Đạo, chùa cổ Trường Xuân.Thanh Bình Từ Đường, nhà thờ tổ nghề Sân khấu lớn nhất cả nước, lần đầu tiên được Nhà nước công nhận là Di tích Văn hóa cấp Quốc gia. Các gánh hát trong cả nước hàng năm thường về cúng đình tại đây. Trước đây, xung quanh từ đường là Thủ Thanh Bình, cơ quan quản lý việc múa cung đình. Đây là đại bản doanh của các đội võ – một tổ chức công văn chuyên nghiệp của triều đình và các lớp học Đồng Tử, trường đào tạo các vũ công.Trụ sở Thiên Tiên giáo Việt Nam cũng là một di tích tâm linh vô cùng đặc biệt. Đặc biệt vì đây là cơ quan đầu não của đất nước và là địa điểm “hành lễ” đầu tiên tổ chức lễ chính thức tại điện Hòn Chén.
Nhà thờ Trần Hưng Đạo được xây dựng khá khang trang bên cạnh dòng họ Phạm, trên một đoạn từ dòng họ Nguyễn Từ. Chùa Trường Xuân cổ kính được thành lập vào thời Võ Vương Nguyễn Phúc Khoát và được gọi là Xuân An Tự dưới triều Nguyễn. Mỗi dịp Tết đến, người dân Huế lại đến chùa để cầu tài lộc, cầu sức khỏe, vận mệnh.

Nhà cổ Chi Lăng Huế

Ngoài ra, đường Chi Lăng hiện còn lưu giữ nhiều ngôi nhà cổ. Một số ngôi nhà được Nhà nước hỗ trợ kinh phí trùng tu nên vẫn giữ được dáng vẻ kiên cố của ngôi nhà cổ ba gian, hai chái.Nếu các di tích là “di sản mời gọi” thì đặc sản ẩm thực phố phường Chi Lăng lại hấp dẫn du khách. Du khách đến Huế thường ghé cửa hàng Thiên Hương để mua mè xửng về làm quà hoặc thưởng thức vào ban đêm. Các quán bún bò Huế (ngon nhất là quán Ô Liễu, gần cầu Gia Hội), quán Bến Đò Cồn (bánh canh giò ngon), Quán Tranh (bèo luộc), Bánh canh ngọt (gần chợ Cồn Phù Cát), Chợ Dinh (cháo trai và bún mắm nêm) đã trở thành thương hiệu ẩm thực tin cậy của du khách khi đến Huế. Đối với những thực khách mê ăn “rong” thì các quán cháo hến, bún thịt nướng, bánh nậm … cũng sẵn sàng phục vụ với giá cả rất bình dân mà lại khá ngon.Bên cạnh những món ăn nổi tiếng nhất ở Huế, đường Chi Lăng còn nổi tiếng với những món đồ chơi cổ, hai nhà hàng tiệc cưới, tiệm vàng Hoàng Đức, rạp hát Hoàn Mỹ cũ và chùa làng. Hai cha con ông Nguyễn Văn Cường và bác sĩ Nguyễn An Huy – những tay ăn chơi có tiếng của Việt Nam hiện đang sinh sống tại 166 Chi Lăng. Hai nhà hàng tiệc cưới được xây dựng theo lối kiến ​​trúc cổ (Gia Hội và Cung Hỷ) cũng khiến đường Chi Lăng thêm lộng lẫy. Tiệm vàng Hoàng Đức số 75 Chi Lăng được giới kinh doanh vàng bạc đá quý ở Huế ưa chuộng vì có xưởng chế tác vàng ngay sau tiệm với những người thợ lành nghề. Rạp Hoàn Mỹ vẫn còn những dấu hiệu như thuở hoàng kim. Làng Chài Chi Lăng, công ty rải hàng mã khắp các chợ, các khu vực trong thành phố Huế với “thương hiệu” đã có truyền thống trăm năm (đặc biệt là nghề làm quạt).Khi nào sẽ có một chuyến tham quan?
Nhà văn Huế Nguyễn Khắc Phê từng nói: “Đến Huế mà không thong dong dạo chơi trong ba ngôi nhà vườn đẹp nhất, hay chưa ghé thăm một vài cung đình trong kinh xưa thì coi như… chưa đến”. Tuy nhiên, trên thực tế, con đường Chi Lăng với nhiều di tích, nhiều “điểm hẹn” như trên hầu như đã bị các tour, chương trình lễ hội bỏ quên. Anh Nguyễn Đôn Long, hướng dẫn viên một công ty lữ hành Huế, từng trao đổi với tôi ước mơ có một chuyến tham quan phố cổ Gia Hội để quảng bá rộng rãi và chính xác hơn đến du khách về “hồn xưa Huế”. Nhưng cho đến nay, mọi việc vẫn chỉ dừng lại ở mức độ “tưởng” của hai “phó thường dân” đang còn bộn bề lo toan cơm áo gạo tiền. Nghĩ lại thấy buồn và buồn cho một con đường di sản …

Đăng bởi: Trương Thị Thu Duyên