Xứ sở hoa ban Tây Bắc và những điều bạn chưa biết
Xứ sở hoa ban Tây Bắc mang một màu sắc văn hóa riêng biệt và độc đáo, kết hợp bởi nhiều dân tộc cùng chung sống trên lãnh thổ.
Xứ sở hoa ban Tây Bắc là một miền núi cao hiểm trở với các dãy núi chạy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam. Đây là vùng có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, nguy cơ tai biến môi trường cao nhưng đây lại là nơi có địa chính trị vô cùng quan trọng.
Sơ lược
Tây Bắc là vùng tập trung nhiều ngọn núi cao nhất nhì nước ta. Trong đó có dãy Hoàng Liên Sơn dài 180km, rộng 30km, cao hơn 1500m; các đỉnh cao nhất như Phanxipăng (3142m), Yam Phình (3096m), Pu Luông (2983m)…Các dân tộc sinh sống ở vùng núi Tây Bắc có thể kể đến như: H’Mông, Thái, Dao, Hoa, Mường, Tày, Khơmu, Kinh… Mỗi dân tộc đều mang một bản sắc văn hóa riêng. Cư dân Tây Bắc vốn là một bộ phận của nền văn hóa Đông Sơn với trống đồng và các công cụ bằng đồng, những thứ ngày nay đã trở nên thiêng liêng, chỉ dùng trong các dịp lễ nghi thờ cúng tổ tiên. Tất cả những nét đặc trưng của nền văn hóa Đông Sơn như trống đồng, nhạc cụ tre nứa, thuyền độc mộc, tục xăm mình đều phảng phất những gì được sách chữ Hán hay các truyền thuyết nói về xứ sở các vua Hùng. Ngày nay, văn hóa dân tộc Thái nổi lên như một biểu tượng đại diện cho văn hóa vùng Tây Bắc.
Xứ sở hoa ban Tây Bắc và những điều bạn chưa biết (Nguồn: kenh14)
Văn hóa đời thường
Những ngôi nhà sàn ẩn hiện bên những cây xoài, rặng chuối. Nhà sàn người Thái có mái đầu hồi khum khum hình cái mai rùa, trên đỉnh đầu hồi có hai vật dùng để trang trí, gọi là “sừng cuộn” (khau cút) bởi vì đầu phía trên nó thường được làm theo hinh trôn ốc, giống ngọn rau đớn (phắc cút) – một loại rau rừng rất được cư dân ưa chuộng. Văn hóa nông nghiệp Thái nổi tiếng bởi hệ thống tưới tiêu. Do chủ động tưới tiêu nên họ nuôi cá ngay trong mực nước ở ruộng lúa. Gặt lúa xong là có thể tháo nước bắt cá. Cá nuôi trong ruộng lúa vừa ăn sâu bọ, vừa sục bùn tốt cho lúa. Bởi vậy, món dâng cúng trong lễ cơm mới lúc nào cũng có cá nướng và xôi. Món cá là biểu hiện của lòng hiếu khách.
Xứ sở hoa ban Tây Bắc và những điều bạn chưa biết (Nguồn: dulich)
Tín ngưỡng
Tín ngưỡng “mọi vật đều có linh hồn” hiện diện ở hầu hết các dân tộc trong vùng. Có đủ loại “linh hồn” và các loại thần sông, thần núi, suối khe, đá, cây cối, súc vật, sấm chớp, mưa gió… Thậm chí các bộ phận trên cơ thể người cũng có hồn. Bởi mọi vật đều có hồn nên phải cư xử với chúng như đối với con người. Bằng cách đó, đồng bào Tây Bắc thiết lập được mối quan hệ giữa mọi vật và tổ tiên, đặt con người trong tổng hòa không gian và thời gian, tạo nên sự tổng hòa trong tâm thức.
Xứ sở hoa ban Tây Bắc và những điều bạn chưa biết (Nguồn: phuot)
Văn hóa nghệ thuật
Lĩnh vực văn hóa nghệ thuật thể hiện cái nhìn thẩm mỹ của đồng bào Tây Bắc. Mỗi dân tộc đều có một kho vốn từ sáng tác giàu có, đủ thể loại từ tục ngữ, ca dao, giao duyên cho đến lời bùa chú, lời khấn, áng văn trong lễ tang, lễ hội, thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười… Có thể xem nghệ thuật múa của các dân tộc là nét đặc trưng riêng của người Tây Bắc. Nếu như “Xòe” là đặc sản của nghệ thuật múa Thái thì múa khèn, đá châm là độc quyền của người H’Mông. Người Khơmú và Xinhmun sở hữu điệu múa lắc mông, lượn eo; người Laha là điệu Tăng bu (dỗ ống). Và đến dân tộc Mường thì được xem múa bông. Riêng với điệu múa Xạp, dân tộc nào trong vùng cũng có (trừ người H’Mông), mỗi nơi một vẻ riêng.
Xứ sở hoa ban Tây Bắc và những điều bạn chưa biết (Nguồn: baomoi)
Âm nhạc cũng đóng vai trò không kém quan trọng trong đời sống tinh thần của những người dân nơi đây. Họ niềm yêu thích với hệ nhạc cụ hơi với lưỡi gà bằng tre, bằng đồng hoặc bằng bạc, có thể kể đến vài chục loại hình nhạc cụ. Một số nhạc cụ tiêu biểu như khèn bè Thái, Pí gặp, Tàu thái, sáo, chưn may Khơmú, đống ôi Mường…
Xứ sở hoa ban Tây Bắc và những điều bạn chưa biết (Nguồn: viettravel)
Nét độc đáo nữa trong văn hóa Tây Bắc là trang phục. Người dân có sở thích trang trí trang phục, gối chăn, đồ dùng với gam màu nóng; sử dụng rất nhiều màu đỏ, xen lẫn vàng tươi, vàng rơm, vàng đất, rồi da cam, tím và xanh da trời tươi. Phải chăng giữa bạt ngàn màu xanh của rừng núi, những gam màu nóng ấm ánh lên sự hiện diện của con người? Còn các họa tiết, cách phối màu, bố cục của trang trí thì muôn hình vạn trạng, chẳng hạn như một chiếc khăn piêu Thái, một bộ trang phục H’Mông, Dao đỏ, Lô Lô, một điểm màn Kháng, một mặt chăn Mường cũng đủ tạo nên một chuyên khảo.
Nguồn: dituphuong
Đăng bởi: Nguyễn Mỹ Tâm
