Cháo ấu tẩu Hà Giang – Tại sao lại chỉ ăn vào buổi tối?

Cháo ấu tẩu là một món ăn đặc sản rất nổi tiếng ở Hà Giang được gọi là món “cháo chết người”, “cháo độc dược” và thường chỉ được bán vào buổi tối. Bạn có biết tại sao không? Cùng Blog Phượt khám phá món ăn độc đáo này nhé!

1. Củ ấu tẩu là gì?

Củ Ấu tẩu hay còn gọi là củ ấu tàu, là rễ củ của cây Ô đầu, tên khoa học là Aconitum fortunei, thuộc họ mao lương Ranunculaceae được xếp vào danh sách thuốc độc bảng A, nhưng cũng là một vị thuốc quý đứng thứ 4 trong “tứ đại danh dược” (sâm, nhung, quế, phụ) sau khi được bào chế cẩn thận.

Cây thường mọc hoang ở các vùng núi cao biên giới phía Bắc Việt Nam bao gồm các tỉnh Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Nghĩa Lộ, Cao Bằng, Bắc Kạn.

Ô đầu là cây thuốc có độc, tất cả các phần của cây đều chứa chất gây độc, nhiều nhất là ở củ. Củ ấu tẩu rất độc, lượng độc của củ ấu tẩu có thể làm cho người tê cứng chân tay, tắc nghẽn mạch máu, đông máu và chết.

Ấu tàu mọc trên cạn và chỉ có ở vùng núi cao. Lá tựa như lá ngải cứu, chia thành ba thuỳ, có răng cưa ở nửa trên. Rễ củ hình nón, mọc thành chuỗi, có củ cái, củ con. Dưới thân cây, rễ cái phình thành củ giống như củ đậu, gọi là củ mẹ.

Cạnh cổ rễ cái, mọc ra những củ con. Trên đầu củ con có một búp mang lá ngầm. Sau khi cây nở hoa, củ mẹ sẽ héo và tiêu dần. Củ mẹ thường nhẹ, rỗng, ở giữa màu xám; củ con thì nặng, chắc hơn và lõi màu vàng.

Củ ấu tẩu có tác dụng gì?

Theo y học dân tộc, ô đầu vị cay tê, tính rất nóng, rất độc, có tác dụng trợ dương bổ hoả, trừ phong hàn, táo thấp. Trong đông y, ô đầu được dùng để chữa các chứng phong tê, chân tay nhức mỏi, tê bại….

Thường chỉ dùng làm thuốc uống khi đã qua chế biến cẩn thận và được dùng với liều nhỏ, có sự chỉ định và theo dõi thận trọng của thầy thuốc. Tây y dùng làm thuốc ho, chứng ra mồ hôi nhiều. (Theo wikipedia).

2. Cháo ấu tẩu là gì?

Cháo Ấu tàu từ lâu được xem là đặc sản ở Hà Giang, người dân trong vùng gọi đây là “cháo độc dược” hay “cháo chết người”.

Cháo ấu tẩu có tác dụng gì?

Theo những người dân ở đây, khi được chế biến thành cháo, ăn vào không chết người mà còn khiến cơ thể các đấng nam nhi hồi phục năng lực phòng the. Ngoài ra, món cháo ấu tẩu còn có khả năng giải cảm rất tốt.

• Bạn có thể tìm hiểu những món ăn đặc sản khác ở Hà Giang trong bài viết: Hà Giang có đặc sản gì?

3. Tại sao cháo ấu tẩu chỉ ăn vào buổi tối?

Cháo ấu tẩu Hà Giang có cả bốn mùa nhưng đặc biệt chỉ bán vào buổi tối. Bởi lẽ theo kinh nghiệm lâu năm của những người dân ở đây cháo có tác dụng tốt nhất qua giấc ngủ đêm. Với nhiều người dân ở thị xã vùng cao này cháo ấu tẩu là món ăn đêm thường nhật.

Tối tối khi nhà nhà lên đèn cũng là lúc hàng cháo ấu tẩu đặc sản Hà Giang tấp nập khách ra vào. Đó có thể các bác luống tuổi ăn cháo để bồi bổ xương cốt, là khách đi chơi khuya, là dân buôn bán tứ xứ…

Nhưng dù là đối tượng nào bát cháo ấu tẩu cũng như vị thuốc thần giúp xoa tan mệt nhọc của một ngày để có một giấc ngủ sâu và khoan khoái hơn.

4. Cách nấu cháo ấu tẩu

Bản chất ẩu tấu rất độc, muốn giảm bớt độc tính phải có bí quyết.

• Chọn gạo tẻ, nếp cái trồng trên nương của đồng bào dân tộc, chân giò của lợn cắp nách, ninh trong 4 tiếng… qua một số công đoạn công phu mới có được bát cháo ấu tẩu hoàn hảo.
• Ngâm kỹ ấu tẩu trong nước vo gạo một đêm, rửa sạch đem ninh cho tới khi mềm, bở tơi thành thứ bột đặc sền sệt. Bột củ ấu tẩu được nấu lẫn gạo và nước dùng ninh từ chân giò lợn.
• Cuối cùng khi bắc ra đập trứng gà, cho thêm ớt, tiêu, hành, rau mùi và tía tô tăng thêm tác dụng giải cảm của bát cháo.

Cháo nấu xong mang sắc nâu đậm, nhìn giống bát cháo lòng của người miền xuôi, vị bùi, béo và thơm đặc biệt. Vì là vị thuốc nên đặc trưng của cháo ấu tẩu là vị đắng như tam thất.

Tuy nhiên cái đắng hòa cùng miếng ấu tẩu bùi, dẻo, quyện với cái ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại thành hương thơm, vị ngọt ngào trong cổ, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

5. Các quán ấu tẩu ngon ở Hà Giang

Quán cháo ấu tẩu ở Đồng Văn

Bạn cứ hỏi những người dân ở thị trấn Đồng Văn là họ chỉ. Trước có 1 chị cứ tối là quẩy gánh cháo ấu tẩu đi bán rong, giờ chắc vẫn còn.

Quán cháo ấu tẩu ở Thành phố Hà Giang

Có 1 khu phố ăn đêm, cũng là khu chuyên về cháo ấu tẩu ở Hà Giang. Có tới 2-3 quán nằm sát nhau.

Địa chỉ cháo ấu tẩu Hà Giang ngon nhất phải kể đến là tại đường Trần Hưng Đạo, nổi tiếng nhất là cháo ấu tẩu Hương, cháo ấu tẩu Ngân Hà.

Quán cháo Ấu tẩu Hương đã mở bán hơn 10 năm nay. Từ đường Nguyễn Trãi là đường trung tâm, bạn đi qua KM0 đến bùng binh thì rẽ trái là đường Trần Hưng Đạo.

Đăng bởi: Hà Hoàng Hải