Văn miếu Bắc Ninh được xây dựng vào thời nhà Lê, thời kỳ Nho giáo có ảnh hưởng rất lớn đến mọi mặt của xã hội. Văn miếu đã trở thành niềm tự hào, biểu tượng cho truyền thống hiếu học xứ Kinh Bắc.

Văn miếu Bắc Ninh – Vang mãi tiếng thơm vùng đất hiếu học

Nằm giữa thành phố Bắc Ninh, cách thủ đô Hà Nội khoảng 30km văn miếu Bắc Ninh là 1 trong 6 văn miếu ở Việt Nam có giá trị lịch sử, văn hóa, phản ánh truyền thống khoa bảng qua các triều đại phong kiến. Văn miếu trước đây ở núi Châu Sơn, Thị Cầu, nhưng do bị hư hại nên năm 1893 được di dời về vị trí hiện nay.

Cổng văn miếu. Ảnh: bacninh.gov.vn.

Tổng thể công trình văn miếu gồm: tam môn, tiền tế, hậu đường, tiền đường, tả vu, hữu vu. Cổng văn miếu được xây dựng tam môn, cột trụ lồng đèn, hai trụ giữa đình đắp phượng tại thành trái giành, hai trụ bên đặt nghê chầu.

Tấm bia đá bình phong. Ảnh: bacninh.gov.vn.

Xung quanh lồng đèn, các ô chính đắp nổi Tứ linh Tứ quý. Trung tâm là tòa tiền tế gồm 5 gian 2 dĩ, dựng trên nền bó gạch cao hơn sân 55 cm. Phía trước mở cửa bức bàn 3 gian giữa, hai gian bên trổ cửa hình chữ “Thọ”.

Ảnh: bacninh.gov.vn.

Hai hồi tường xây gạch kiểu bình đầu dật cấp, nối cánh phong, cột trụ lồng đèn, đình trải giành. Bờ nóc xây chỉ, đắp rồng hóa, chính giữa là đôi rồng chầu mặt nguyệt. Hậu đường nối với tiền đường bằng một gian chữ “Công”. Nhà hậu đường 5 gian được đục chạm Tứ quý, là nơi thờ Chu Công, Khổng Tử, Tứ Phối.

Hệ thống bia tiến sĩ trong văn miếu. Ảnh: Vietnam Journey.

Hai nhà tả vu, hữu vu dựng dọc hai bên sân trước tiền đường, mỗi dãy 4 gian, hai dĩ, kiến trúc đơn giản kiểu bình đầu bít đầu, tường xây gạch, mái lợp ngói mũi, mở cửa cánh ván gian giữa.

Ảnh: Vietnam Journey.

Những giá trị vô cùng nổi bật còn tồn tại trong văn miếu Bắc Ninh chính là 15 tấm bia đá tiến sĩ. Trong đó, 12 bia “Kim bảng lưu phương” (Danh thơm lưu mãi bảng vàng) được dựng năm 1889, lưu danh 677 vị Tiến sĩ, từ khoa thi đầu tiên năm 1075 đến khoa thi năm 1919, những người có công trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.

Chiếc chuông cổ. Ảnh: Vietnam Journey.

Ngoài các bia tiến sĩ, tấm bia “Bắc Ninh tỉnh trùng tu Văn Miếu bi ký” có kích thước lớn gần 10 mét vuông, là bảo vật của văn miếu, trên đó, ca ngợi vai trò, ý nghĩa của văn miếu, cũng như tôn vinh những bậc hiền tài.

Ảnh: bacninh.gov.vn.

Nội dung bia cho biết về quá trình trùng tu tôn tạo của văn miếu và những đóng góp của các cá nhân, địa phương vào việc trùng tu. Năm 2019 hệ thống bia tiến sĩ văn miếu Bắc Ninh đã được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Ảnh: bacninh.gov.vn.

Cùng với Hà Nội, Huế, Bắc Ninh là địa phương thứ 3 xây dựng văn miếu quy mô và trang trọng. Khu di tích văn miếu Bắc Ninh ngày nay đã và đang trở thành trung tâm của các hoạt động văn hóa, phát huy truyền thống hiếu học và khoa bảng.

Ảnh: bacninh.gov.vn.

Nơi đây thường đón tiếp các đoàn học sinh giỏi đến dâng hương, báo công. Đầu năm hoặc cuối năm, rất đông học sinh đến để thắp hương các vị khoa bảng ngày xưa và học theo các tấm gương sáng ấy để trở thành người có ích cho đất nước.

Hình chạm khắc trên tấm bia “Bắc Ninh tỉnh trùng tu Văn Miếu bi ký”. Ảnh: Vietnam Journey.

Rằm tháng Giêng hàng năm, văn miếu định kỳ tổ chức lễ dâng hương để tưởng niệm các bậc tiền nhân, cầu mong quốc thái dân an, ổn định phát triển, sự nghiệp giáo dục ngày càng tiến bộ.

Đăng bởi: Thuỷ Nguyễn