Lễ mừng lúa mới người Ba Na ở huyện Kbang

Lễ mừng lúa mới của người dân tộc Bana, huyện Kbang mang đến cho các du khách không gian văn hóa bản địa đậm chất Tây Nguyên. Mừng lúa mới là một trong những lễ hội hoành tráng nhất của vùng dân tộc thiểu số Ba Na.

Nhảy múa ở lễ mừng lúa mới người Ba Na ở Kbang

Video lễ mừng lúa mới tại Kbang – Gia Lai (Video by Phan Nguyên)

Vài nét về lễ hội lúa mới người Ba Na

Phỏng theo thực tế, sự kiện gồm hai phần: Lễ (thực hiện các nghi thức cảm tạ trời đất) và hội (đàn, ca, nhảy múa để ăn mừng). Có lẽ đó cũng là lý do vì sao các điệu nhảy trong phần hội lại uyển chuyển, đồng điệu như thể họ đang trình diễn cho chính mình tại quê nhà.

A Ngưi vừa là người soạn kịch bản, vừa là đạo diễn, MC, kiêm người điều phối cuộc tái hiện. Biểu diễn lễ hội là nhóm các nghệ nhân Đoàn nghệ nhân cồng chiêng huyện Kbang.

Các lễ vật trong lễ mừng lúa mới

Các lễ vật, vật trang trí được giản tiện hóa, chỉ mang ý nghĩa tượng trưng, thuận tiện cho buổi tái hiện nhưng không làm mất đi ý nghĩa của lễ hội.

Cụ thể, lễ vật cần một con lợn nặng chừng 90-100kg và hai con gà, nhưng ban tổ chức đã thay thế và tượng trưng bằng 1 con gà sống để làm nghi lễ cắt tiết, 1 con gà và thịt lợn đều đã nướng sẵn.

Theo đúng nghi lễ, mỗi gia đình cần cống nạp 1 con gà và 1 ghè rượu, tuy nhiên chương trình đã giản tiện thành chỉ trưng bày tượng trưng bằng các vỏ ghè rượu. Cuối cùng và không thể thiếu là cốm, hay chính là cơm mới.

Mừng lúa mới nghi lễ trong văn hóa đặc sắc người Ba Na

Người Ba na có thể ăn mừng lễ hội trong khuôn khổ gia đình mình, còn nếu cả làng cùng ăn mừng với nhau thì lễ hội sẽ diễn ra ở sân nhà rông.

​Lễ hội mừng lúa mới là một trong những hoạt động văn hóa đặc sắc, mang đậm truyền thống của người Ba Na ở các huyện phía Đông tỉnh Gia Lai.

Với ý nghĩa tạ ơn thần linh Yàng Sri (thần lúa) đã mang đến một mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa, cầu cho năm mới được mạnh khỏe, ấm no, lễ mừng lúa mới là dịp để dân làng tề tựu, cúng tế, cùng chia sẻ niềm vui được mùa.

Công việc sẽ do già làng phân bổ, cụ thể, đàn ông trung niên dựng dàn cúng (tiếng Ba Na gọi giống như là “chơ đăng”), phụ nữ cột các ghè rượu và đi khiêng nước.

Một nhóm phụ nữ khác gồm các chị, các mẹ sẽ chuẩn bị chày cối, niêu, lúa, nồi đồng để tổ chức giã gạo làm cốm.

Già làng khấn thần linh trong lễ mừng lúa mới

Già làng đi kiểm tra rồi cất lời cúng núi sông, thiên nhiên:

“Ơ Yang Sri, Yang tốt đẹp, Yang trên núi Chơ-Lây, Yang sông Ba hôm nay lũ làng chúng tôi tổ chức lễ mừng lúa mới đầu tiên… báo cho các yang về đây cùng ăn cùng uống, cùng chung vui với dân làng, về ăn gan gà và lúa mới đầu tiên… phù hộ cho dân làng được sống khỏe, mùa màng tươi tốt, dân làng không bệnh tật ốm đau, phù hộ cho dân làng năm sau lại được mùa màng tươi tốt”.

Sau khi hú lên một tiếng, các thanh niên cùng nổi trống, chiêng, múa xoang 2-3 vòng (múa và đi vòng quang dàn cúng “chơ đăng”) rồi tới từng nhà thăm hỏi, chúc mừng, cùng ăn cốm, uống rượu cần.

Biên tập: Đi Gia Lai