Độc đáo tục thờ ngựa ở Huế
Có lẽ trên cả nước ta hiếm có địa phương nào thờ con ngựa như ở xứ Huế. Ngựa được thờ như con vật linh thiêng, gồm ngựa đá, ngựa giấy và ngựa gỗ; màu sắc chủ yếu đỏ và trắng tượng trưng cho một vị thần.
Và các loại ngựa bằng giấy để cúng cho các ngài. Cụ Hoàng Bảo Ngọc, 80 tuổi, ở đường Mai Thúc Loan, TP.Huế cho biết: “Hàng năm, cứ Tết đến tôi lại đến các cửa tiệm đồ giấy đặt mua 3 cặp ngựa đầy đủ màu sắc trắng, đen, đỏ để đốt cho các ngài. Tôi được biết, truyền thống thờ ngựa thần đã có từ lâu đời ở Huế, nhất là sau năm 1975 phong trào thờ am miếu ở Huế bắt đầu phát triển mạnh. Vì đây là đất thần kinh, xứ sở kinh kì, trải qua bao binh đao lửa đạn, chết chóc lại nằm trên đất chiêm thành nên họ luôn quan niệm các thần, ngài luôn ngự trị ở đâu đây trên đất Huế vì thế ngựa được người ta xem như một linh vật dụng cho các ngài (thần) đi lại, ngựa để các ngài đi chầu, đi giảng đạo…”. Ông Nguyễn Văn Bân, 78 tuổi, nguyên Phó Ban tổ chức lễ hội Điện Huệ Nam (Điện Hòn Chén), nối nghiệp cha ông cho biết: “Không phải ngẫu nhiên mà người dân Huế bày ra các con ngựa để thờ và càng không phải ngẫu nhiên mà người ta chia ra các loại ngựa màu sắc khác nhau để thờ thần này, thần khác, tất cả đều có lý do của nó. Tôi sinh ra trong gia đình có 3 đời làm thủ am nên tôi cũng như những người theo đạo thánh đều am tường về cách thờ ngựa ở Huế. Trong đó, người Huế đặc biệt lưu tâm đến 2 loại ngựa được làm bằng đá, hoặc gỗ, giấy màu đỏ và trắng giống y như ngựa thật để thờ, trong đó ngựa màu đỏ để thờ cho lục vị tôn ông (quan lớn) và ngựa trắng dành cho các cậu ngoại càng (quan nhỏ) cứ mỗi năm một lần tôi đều sắm cho các ngài một cặp ngựa để thờ trước am điện”. Trong dân gian cũng truyền miệng nhau rằng, nếu như thờ ngựa trắng là con ngựa bình thường với đầy đủ tứ chi, dây cương, đao kiếm thì thờ ngựa đỏ con ngựa đó phải có thêm đôi cánh để bay, người dân Huế quan niệm, ngựa đỏ ở cõi thượng thiên nên di chuyển theo hướng bay là chủ yếu nên đã lắp thêm đôi cánh. Còn người dân Huế khi thờ ngựa đen có nghĩa là họ đã thờ ngựa đó cho ông chiêm thành (bản thân ông Chiêm là người thượng nên ông cũng ăn toàn những vật dụng là đồ nướng) nên khi cúng ngài cũng phải có những vật dụng như sau: khoai nướng, thịt nướng (thịt heo quay), xôi đậu đen… Anh Xích, chủ cửa hàng vàng mã trên đường Điện Biên Phủ cho biết: “Chính vì sự linh thiêng của các bậc thánh và các cậu ngoại càng nên khi người ta đặt cho tôi làm ngựa, chúng tôi đặc biệt hết sức lưu ý, công đoạn làm ngựa cũng rất công phu và tỉ mỉ, đòi hỏi người làm phải làm giống y như thật và tuyệt đối cấm kị khi làm thiếu một bộ phận, chi tiết nào đó của ngựa, như vậy là xúc phạm đến thần linh. Cả đời tôi làm vàng mã, tôi luôn quan niệm đã không tin thì thôi, nhưng khi đã tin thì phải là có nên không bao giờ tôi dám mạo phạm”. Nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử Huế, ông Hồ Tấn Phan nhấn mạnh: “Xét về khoa học, người Huế có cái cách thờ rất đặc biệt, ở chỗ không có địa phương nào có nhiều am miếu như ở Huế. Cũng chính vì thế, cách thờ ngựa ở am miếu Huế cũng xuất phát từ quan niệm, ngựa là một trong những vật linh thiêng như: Rồng, rắn, rùa, voi, cá gáy (cá chép)…trong số những linh vật đó ngựa được xem là con trung thành nhất. Ngoài 2 con ngựa đỏ, trắng, ở Huế người dân còn thờ ngựa đen dâng cho ông Chiêm Thành, họ quan niệm rằng người Chiêm sống trên đất Huế nên họ thờ ngựa đen, và trên mỗi cái am họ còn thờ ngựa xanh lục cho Thái tử Đông Cung và ngựa vàng cho Ngài đệ nhị…tất cả các loại ngựa này khác về màu sắc nhưng đều dùng làm phương tiện đi lại cho các ngài- thần”. Xem thêm: Du lịch Huế
Petro Times
Đăng bởi: Lưu Ngọc Trà