Tìm hiểu về món mèn mén – ẩm thực độc đáo người Mông

Đến với tour du lịch Hà Giang, bạn không chỉ được chiêm ngưỡng được rất nhiều cảnh đẹp. Mà còn được tham quan những địa điểm hấp dẫn. Nhưng đối với những tour du lịch Hà Giang tự túc. Chắc chắn bạn không nên bỏ qua một phần vô cùng quan trọng. Đó chính là những món đặc sản chỉ có ở Hà Giang. Một trong những món mà chúng mình muốn giới thiệu cho bạn lần này. Chính là món mèn mén vô cùng nổi tiếng đối với ẩm thực của người Hà Giang nói chung và người Mông nói riêng. Nếu bạn chưa biết đến món mèn mén là gì?Hãy cùng theo chân Phượt tìm hiểu món đặc sản này trước khi thực hiện tour du lịch Hà Giang tự túc nhé! 

1. Mèn mén là món gì? 

“Mèn mén là món gì?”, đây chắc chắn là câu hỏi được rất nhiều lữ khách thắc mắc khi đến với vùng cao. Mèn mén là một món đặc sản nổi tiếng ở vùng Tây Bắc và Hà Giang. Nhưng món ăn này lại được khá ít người biết đến. Đó là bởi vì tên gọi khá lạ và ít khách du lịch nhớ được món ăn này. Một phần đó có thể là vì mèn mén được làm từ những nguyên liệu đơn giản. Nhưng cũng khá thân thuộc với đại đa số người Việt Nam. Nên bỗng chốc, họ quên đi món ăn mà họ đã từng được thưởng thức này. 

Có thể hiểu một cách đơn giản như thế này. Mèn mén được làm từ bột ngô tẻ và chế biến qua nhiều công đoạn rồi mới được đem đi hấp chín. Loại bột ngô tẻ là một nguyên liệu hết sức bình thường nhưng khi bạn thưởng thức. Hương vị thơm ngon và béo ngậy lại lan tỏa khắp cả khoang miệng. 

Mèn mén là món gì: món ăn đặc sản bạn không nên bỏ lỡ trong hành trình du lịch Hà Giang tự túc (Hình ảnh: Internet)

Mèn mén được biết đến là món ăn truyền thống đơn giản và mộc mạc của người Mông. Người Mông thường thưởng thức món ăn này với canh bí đỏ, canh su su,… điều này giúp cho món mèn mén dễ ăn, dễ nuốt mà không bị sặc. Đồng thời cũng tăng thêm phần hấp dẫn cho món ăn. 

Mèn mén có vị khá thơm, dẻo và rất đậm đà nên ăn khá bùi, ngậy. Nhưng có một sự kết hợp gia vị với món mèn mén mà bạn chắc chắn không bao giờ tưởng tượng được. Đó chính là ớt nướng với sự thơm lừng và đậm vị. Lý do món ăn ngon hơn với ớt nướng là vì thời tiết giá lạnh ở vùng cao nên dân cư bản địa kết hợp ăn chung để đỡ lạnh. 

Bài hay: Chợ cuối tuần Mèo Vạc lớn nhất ở Hà Giang

2. Sự ra đời của mèn mén

Người H’Mông không chỉ giỏi về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây ngô. Mà họ còn khéo léo trong việc chế biến nhiều món ăn độc đáo và hấp dẫn từ ngô. Trong đó, sản phẩm được cho là đặc trưng và gắn liền với dân cư bản địa nhất chính là mèn mén. Mèn mén là một món ăn truyền thống lâu đời của người H’Mông. Món ăn này không chỉ đơn thuần là ẩm thực. Mà còn là nét văn hóa truyền thống được truyền lại từ đời này sang đời khác. 

Trước kia, vào những ngày giáp hạt không có đủ gạo để ăn cho một ngày. Người Mông đã nghĩ ra một cách làm món mèn mén để thay cơm và dùng ăn dần cho qua cơn đói. Sau khi đi rẫy, đi nương hay đi chợ, mèn mén là món ăn vô cùng tiện dụng để họ mang theo. Dần dần, món mèn mén đã trở thành món ăn chính trong cuộc sống và cũng trở thành đặc sản Hà Giang lúc nào không hay. Sự ra đời và có mặt của mèn mén đã làm thay đổi rất nhiều nét lễ nghi, văn hóa. Cũng như truyền thống của người H’Mông nói riêng và Hà Giang nói chung. Từ đó, món ăn mèn mén đã trở thành một món ăn không thể thiếu trong những ngày lễ Tết. 

3. Lựa chọn nguyên liệu để làm món mèn mén

Mặc dù mèn mén có nguyên liệu và cách chế biến cũng vô cùng đơn giản. Nhưng để có thể làm được món ăn thơm ngon này. Những người phụ nữ dân tộc ở Tây Bắc cũng phải mất khá nhiều thời gian để chế biến. Cách làm món ăn này sẽ không quá phức tạp nhưng phải trải qua khá nhiều công đoạn. Và đòi hỏi người chế biến phải có những kinh nghiệm nhất định. 

Ngô tẻ

Xay ngô tẻ bằng cối đá

Đầu tiên là phần nguyên liệu chính của món ăn này. Phần ngô được tách hạt và nhặt bỏ đi những hạt sâu, mốc. Bạn chỉ có thể giữ lại những hạt to tròn và mẩy nhất. Sau khi đã lựa được những hạt ngô chất lượng, người chế biến sẽ đem mang đi xay cho thật mịn. Người H’Mông vẫn hay sử dụng những cối xay đá truyền thống. Nên đây chắc chắn là phần vất vả và cần sức nhất để có thể lấy được bột ngô mịn màng. 

Cập nhật mới nhất: Lịch chợ phiên Hà Giang đầy đủ và chi tiết

4. Hướng dẫn cách làm mèn mén

Sau khi đã có bột ngô mịn màng và vừa ý nhất. Người H’Mông sẽ tiếp tục trộn loại bột ngô này với nước rồi đảo cho đều. Khi đảo đảo bột sẽ giúp cho bột ngô tơi ra và mịn hơn khi nấu lên. Tiếp đó, bột ngô sẽ được đổ vào chõ và cho thêm một phần nước đủ để đồ. Đây là một phần khá quan trọng, để có được món mèn mén ngon nhất. Người chế biến nhất định phải đồ bột ngô hai lần trên chõ gỗ. 

Đồ lần đầu tiên để tẩm nước vào bột ngô và cũng đồng thời là để làm cho bột tơi, không dính vào nhau. Chính vì vậy thời gian đồ đầu tiên vô cùng quan trọng. Bạn sẽ cần phải tính toán thời gian sao cho thích hợp với từng loại ngô mà bạn sử dụng. Nếu như phần bột ngô già thì thời gian đồ cần lâu hơn. Còn nếu bột ngô non thì bạn chỉ cần sau khi nước ở trong chảo sôi, thấy hơi bốc nghi ngút lên miệng chõ là đã thành công.  

Sàng bột

Trộn bột ngô với nước

Thành phẩm mèn mén

Những người nấu mèn mén có kinh nghiệm thường không vội vàng. Họ sẽ phải dựa vào độ lửa cháy to hay nhỏ để tính toán thời gian. Khi bắt chõ ra khỏi chảo thì họ ngay lập tức đổ bột ngô ra chiếc mẹt. Tiếp đó dùng thìa gỗ đảo qua đảo lại cho bột ngô tơi ra. Nếu như bạn không làm cho bột ngô tơi, đến lúc đồ lần nữa phần bột sẽ không chín kỹ. Và từ đó mèn mén cũng không có vị thơm, dẻo hay ngọt đậm đà như ý muốn. Hơn nữa lúc ăn cũng sẽ dễ bị đau bụng vì bột ngô không chín kỹ. Sau khi làm tơi và để nguội thì người chế biến lại cho ngô vào chõ đồ lần hai. Lần này người làm phải làm cho bột ngô chín kỹ và mịn màng là đã hoàn thành.   

5. Văn hóa và lễ hội làm mèn mén

Nhằm tạo không khí thi đua sôi nổi cho những đồng bào dân tộc trên địa bàn hăng hái lao động và sản xuất. Đồng thời cũng tạo tình đoàn kết giữa những cộng đồng dân cư và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống. Đặc biệt nhất là quảng bá hoạt động du lịch đối với những du khách trong và ngoài nước. Huyện Quản Bạ đã thường xuyên tổ chức các lễ hội truyền thống về văn hóa các dân tộc. Trong đó, phần thú vị và hấp dẫn nhất không thể thiếu chính là trình diễn quy trình làm mèn mén ngon, ngọt từ đôi bàn tay khéo léo của những người phụ nữ Mông bản địa. 

Tại lễ hội, bạn sẽ được trực tiếp chứng kiến các nghệ nhân, già làng, phụ nữ với đôi tay khéo léo, nhẹ nhàng để trình diễn các công đoạn làm mèn mén. Theo kinh nghiệm của những già làng dân tộc H’Mông cho rằng: mèn mén ngon là phải làm từ ngô tẻ của địa phương. Phần ngô tẻ sau đó cần được treo lên trên hiên nhà hoặc trên gác bếp. Tiếp đó mới lựa chọn những hạt ngô vàng to và mẩy nhất. Ngô sau khi được phơi thì được đem xay bằng cối đá và tạo ra phần bột ngô mịn màng để làm món mèn mén.

Mèn mén là món gì: lễ hội làm mèn mén của người H’mông (Hình ảnh: Internet)

Đặc biệt, món ăn đặc sản Hà Giang này cũng là một trong những món ăn để người đàn ông trong gia đình. Hay những chàng trai người Mông có dịp thể hiện tình yêu thương dành cho người phụ nữ của mình. Họ thường nói: “Không cần phải nói những lời yêu thương, hứa hẹn, chỉ cần cùng nhau xây ngô bên cối đá, đưa ánh mắt nhìn trộm và cười mỉm hay mang bát mèn mén lên tận nương cho họ, thế là thương”. Nghe câu nói này, chắc chắn bạn đã muốn thưởng thức ngay món mèn mén thơm ngon và hấp dẫn này rồi đúng chứ? 

Mặc dù ngày nay do điều kiện cuộc sống đã có phần sung túc và đủ đầy hơn. Và người H’Mông đã chuyển từ mèn mén sang cơm trong những món ăn chính. Nhưng đây vẫn là một món đặc sản được sử dụng trong những dịp lễ Tết. Họ vẫn trân trọng món ăn này và nấu chúng rồi đặt lên bàn thờ gia tiên. Đây là cách mà người H’Mông nhớ về cội rễ khó khăn của dân tộc và gia đình mình. Chính vì thế, dù có đi ngược về xuôi, mèn mén vẫn là món ẩm thực truyền thống không thể thiếu của người dân H’Mông nói riêng và Tây Bắc nói chung. 

Đến với những tour du lịch Tây Bắc hay Hà Giang tự túc. Bạn đừng nên bỏ qua việc thưởng thức ẩm thực truyền thống nơi đây. Đặc biệt nhất chính là món mèn mén đã làm nên thương hiệu một thời cho vùng đất này. Bạn có thể đến nhà người dân hoặc tham gia vào những phiên chợ vùng cao để thưởng thức món mèn mén. Bạn cũng có thể mua mèn mén về làm quà cho người thân và chắc chắn người nhận sẽ cảm thấy vô cùng vui thích đấy! 

Đừng bỏ lỡ các tips du lịch tiết kiệm: 

Xem tại bài viết: Hướng dẫn lập kế hoạch du lịch tự túc giá rẻ để biết các bí quyết lên kế hoạch, đặt vé máy bay, đặt tour và đặt khách sạn tiết kiệm nhất. Đặt tour du lịch tự túc Hà Giang giá rẻ hơn hoặc miễn phí bằng cách tham gia chương trình referral khi mời bạn bè đăng ký tài khoản và đặt tour tại Phuotvivu. Sau khi người mời hoàn tất bất kỳ hoạt động du lịch nào trên Phuotvivu, bạn sẽ nhận được 50k/ 1 người mời. Xem hướng dẫn

Đăng bởi: Thà Lê