Làng nghề bánh tráng Lựu Bảo nổi tiếng Cố Đô

• Nguồn gốc nghề bánh tráng Lựu Bảo
• Món bánh tráng ngon của người làng lựu bảo
• Bảo tồn, gìn giữ làng nghề bánh tráng lự bảo
• Nghề không khó nhưng phải chịu khó

Nguồn gốc nghề bánh tráng Lựu Bảo

Làng Lựu Bảo hình thành vào cuối thế kỷ XV, ca dao Huế nói về làng nghề: “Ai về Lựu Bảo làm chi/ Bánh tráng, bánh ướt gánh đi, gánh về”.

Tương truyền, đây là món “lương khô” ra đời khi chuẩn bị lương thực cho cuộc hành quân thần tốc Bắc phạt, của nghĩa quân Tây Sơn. Ngày nay, bánh tráng vẫn là một món ăn rất đặc trưng của người miền Trung.

Từ thế kỷ XV, phụ nữ ở đây sớm sử dụng những nông sản trồng trên thửa ruộng để phục vụ cuộc sống tốt đẹp hơn.Với cách chế biến dân dã nhưng rất thông minh, khéo léo. Họ tổng hợp những sản phẩm (gạo, sắn, vừng) tạo thành một thức ăn “nhanh” ngon, lành: bánh tráng (bánh đa). Bánh Lựu Bảo nổi tiếng ở Huế qua ba thế kỷ giữ lửa nghề. Đến năm 2014 tỉnh Thừa Thiên – Huế có quyết định công nhận làng nghề bánh tráng, bánh ướt Lựu Bảo. Hiện nơi đây có hơn 62 hộ theo nghề truyền thống này, chiếm tỷ lệ 36% dân số.

Bột gạo, bột lọc và mè đen làm bánh là hỗn hợp nguyên liệu chính

Với nghề làm bánh tráng, hàng ngày, các hộ gia đình phải dậy sớm để chuẩn bị. Bà Tôn Nữ Thị Nhơn, một người dân trong làng chia sẻ. Muốn làm được một mẻ bánh ngon, phải trải qua các công đoạn: chọn gạo, xay bột, nêm gia vị, tráng bánh, đem phơi (hay sậy)…

Món bánh tráng ngon của người làng lựu bảo

Phần bột cho mỗi chiếc bánh phải vừa vặn. Tán bột phải đều tay sao cho chiếc bánh tròn, kích thước vừa đủ. Công đoạn lấy bánh từ lò ra vỉ đòi hỏi sự phối hợp nhịp nhàng giữa người tráng và người lấy bánh. Bởi lúc này bánh vẫn còn ướt và dễ bị rách. Người lấy bánh phải thật nhẹ nhàng, nâng niu đặt bánh lên mặt vỉ. Nhìn đơn giản, nhưng để có cái bánh đều, đẹp phải học rất lâu.

Để xay bột, cứ 20 kg gạo đổ thêm khoảng 10 lít nước sạch. Sau cho thêm 8 kg bột nhứt (bột mì loại 1) để bột dẻo, cho thêm nửa lon muối cho bánh vừa miệng. Nếu trời nắng to, chỉ khoảng 60 phút là bánh đã có thể khô. Bánh được bán theo ràng (50 chiếc/ràng). Tuy độ dày mỏng mà được bán sỉ tại lò ở các mức: bánh nhúng 25.000/ràng (1,7 kg), bánh nướng mè (vừng). Loại mỏng 35.000 đồng/ràng, bánh mè 2 lớp dày 60.000 đồng/ràng, bà Nhơn cho biết thêm.

Bánh tráng ra lò còn ướt

Bánh ra khỏi lò được phơi dưới ánh nắng mặt trời hoặc mang sậy than vào những ngày mưa. Đến khi bánh dịu lại thì mang vào để trong mát.  Nếu để ngoài nắng hay sậy than quá lâu bánh sẽ bị teo lại. Sau một thời gian, bánh sẽ tự bung ra khỏi mặt vỉ, khi đó việc lấy bánh rất dễ.

Bảo tồn, gìn giữ làng nghề bánh tráng lự bảo

Người làng Lựu Bảo sản xuất nhiều loại bánh tráng khác nhau nhằm đáp ứng nhu cầu thị trường. Nhiều loại đa dạng như bánh mè đen, bánh mè trắng, bánh nghệ, bánh dùng cuốn tôm thịt để chiên (làm ram cuốn). Ngoài ra, bánh làm vỏ áo cho một số loại kẹo, bánh tráng không mè loại mỏng cung ứng cho các lò mè xửng. Trên thị trường, bánh tráng bán 800 đồng/cái loại dùng để làm ram; 3.000 đồng/cái loại để nướng và bánh ướt (làm món bánh cuốn thịt nướng) khoảng 15.000 đồng – 20.000 đồng/ổ 100 cái. Bánh Lựu Bảo rất phù hợp để cánh đàn ông nhâm nhi với vài thức nhắm (gỏi, nộm chuối).

Thừa Thiên – Huế còn có nhiều “làng bánh tráng” nổi tiếng khác. Mỗi làng mỗi vẻ.

Ví như ở huyện Phú Vang, làng Thuận An nổi tiếng với bánh tráng mè đen cỡ lớn. Cái bánh thơm dày nướng lên bẻ ăn giòn rụm. Người dân các làng nghề này đi “làm dâu” ở đâu bánh tráng lại theo đến đó. Các lò làm bánh tráng ngày càng chất lượng để phục vụ nhu cầu cho người lao động.

Nghề không khó nhưng phải chịu khó

Ở Huế mùa này, đi đâu cũng thấy các lò bánh tranh thủ trời nắng tăng ca sản xuất. Hàng trăm năm qua, nghề làm bánh tráng cơ bản không có gì thay đổi. Khác chăng là công đoạn xay bột xưa bằng tay nay đã có máy làm. Việc phơi bánh chủ yếu vẫn nhờ nắng trời nên hương vị bánh vẹn nguyên như xưa.

Chị Nguyễn Thị Hoa, 35 tuổi, đang phơi bánh cho biết: “Tôi là người ở làng khác về làm dâu. Ban đầu mẹ chồng dạy cách tráng bánh, cứ lóng nga lóng ngóng, quây gáo quanh miếng vải không kịp, bột chín đóng cục dưới gáo rồi bánh chỗ dày chỗ mỏng, vớt ra gãy vụn. Nghề này thực ra không khó nhưng phải chịu khó, thức khuya dậy sớm mới làm được”.

Phơi bánh nơi thoáng mát

Còn bà Đoàn Thị Bông, người gốc làng Lựu Bảo nên nghề bánh đã thấm vào máu từ nhỏ. Bà có tay nghề “điêu luyện” đến độ có thể cho mè, bột riêng, rắc lên mỗi lần tráng để điều chỉnh độ dày, mỏng. Ở trong làng hiện có đến hàng chục lò bánh lành nghề .

Đăng bởi: Nguyễn Ngọc Kim Loan