Cơm chay xứ Huế – Nét văn hóa ẩm thực Việt Nam

Huế được biết đến là xứ ăn chay, vì thế ẩm thực chay ở đây đa dạng và phong phú. Đến Huế hầu như ai cũng muốn nếm thử mùi vị cơm chay Huế. Các món chay ở đây được nấu từ những nguyên liệu đơn giản như rau, củ, quả, đậu phụ, mì căng… nhưng rất bắt mắt, thơm ngon. Những món chay thanh đạm khiến người ăn nhớ mãi không quên.

• Truyền thống ăn chay của người Huế
• Sự đa dạng các món chay Huế
• Ẩm thực chay Huế từ những món chay cầu kỳ
• Đến những món chay dân dã
• Những quán chay ngon rẻ ở Huế

Truyền thống ăn chay của người Huế

Không chỉ nổi tiếng với ẩm thực cung đình độc đáo, Huế còn được biết đến là thành phố có truyền thống ăn chay. Dường như không nơi đâu có món chay phong phú, đa dạng và bắt mắt như ở Huế. Ăn chay gần như trở thành nét văn hóa ẩm thực thú vị, độc đáo ở thành phố thơ mộng này.
Theo những gì VHVN tìm hiểu được thì thói quen ăn chay ở Huế đã thịnh hành từ đời Lý – Trần. Đến đời chúa Nguyễn Phúc Chu (vị chúa Nguyễn thứ 6 của chính quyền Đàng Trong), hầu như hoàng tộc đều ăn chay, các hoàng thân thì xây chùa riêng làm công đức cho người dân thời bấy giờ.

Hiện nay, Huế được biết đến là thành phố có nhiều chùa chiền bậc nhất nước ta. Cụ thể, Huế hiện sở hữu hơn 400 ngôi chùa và 230 niệm phật đường. Hầu hết các làng ở Huế đều có một ngôi chùa, gọi là chùa làng. Người dân trong làng khi gặp chuyện chẳng lành thường đến đây cầu khấn, xin bình an. Người Huế ăn chay nhiều, có người ăn chay trường, có người ăn chay kỳ, có người ăn chay tùy thích… Mỗi người có mục đích ăn chay khác nhau, có người ăn chay vì tôn giáo, đạo đức, khấn nguyện; có người vì sức khỏe hay chỉ đơn giản là để thay đổi khẩu vị.
Ghé thăm bất cứ ngôi chùa nào ở Huế trong ngày rằm, mùng một hoặc vào dịp lễ Vu lan báo hiếu, du khách sẽ được nhà chùa mời cỗ chay. Trên bàn bày biện nhiều món như rau xào, canh chua chay, chả chay, nấm xào, đậu hũ chiên giòn… để ăn cùng cơm trắng. Đến Huế, du khách dễ dàng tìm thấy những tiệm ăn chay dọc lề đường. Để phục vụ người dân địa phương và du khách phương xa, các quán chay Huế gần đây “mọc” lên khá nhiều. Ăn chay rất tốt cho sức khỏe, vừa thanh đạm vừa tịnh tâm. Đi du lịch Huế du khách nhớ thử các món chay Huế.

Sự đa dạng các món chay Huế

Cơm chay Huế đa dạng với nhiều món, chia theo cách chế biến từ chiên, xào, nộm, súp… Các món chay ở đây được đặt tên theo nguyên liệu làm ra, ví dụ như nộm đông cô, chả giò chay, đậu hũ mềm, nấm xào rau củ… Mặc dù làm từ những nguyên liệu đơn giản, phổ biến ở khắp mọi nơi nhưng dưới bàn tay khéo léo của người Huế đã cho những món chay vô cùng ngon miệng.

Ngoài các món chay đặt tên theo nguyên liệu, người Huế còn sáng tạo ra những món chay giả mặn như thịt luộc, gà rán, gà bóp, nộm, bánh chưng, bánh canh, bún, phở… Phụ nữ Huế hầu như ai cũng biết nấu món chay. Họ xem quá trình nấu món chay là một nghệ thuật. Để nấu được món chay ngon thì người nấu phải thật sự sáng tạo và có sự kết hợp độc đáo.

Món chay Huế không chỉ thanh đạm, ngon, rẻ, tốt cho sức khỏe mà còn có hình thức hấp dẫn, được bày biện đẹp mắt. Nhiều người nói vui rằng “món ăn dọn ra nhưng chẳng nỡ ăn” bởi cách bài trí quá đặc biệt và đẹp mắt. “Trăm nghe không bằng mắt thấy”, nếu có dịp đến Huế quý khách nhớ kiểm chứng những gì VHVN vừa nói trên đây.

Ẩm thực chay Huế từ những món chay cầu kỳ

Từ thời Ngô – Đinh – Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần, Phật giáo phát triển cực thịnh và được xem là quốc giáo. Từ đây, Phật giáo ảnh hưởng đến tất cả các vấn đề trong cuộc sống bấy giờ. Có lẽ, vì vậy mà các món chay được chế biến cầu kỳ, đặc biệt điều này còn được lưu giữ ở cố đô Huế đến tận bây giờ.

Người Huế vốn nổi tiếng là thanh lịch, tỉ mỉ. Điều này cũng được thể hiện qua ẩm thực chay Huế từ cách chọn nguyên liệu đến trang trí. Nguyên liệu món chay ở Huế cũng đơn giản giống như bao vùng miền khác. Nhưng với sự khéo léo của mình, người dân nơi đây tạo nên những món ăn chay giả mặn y như thật, nếu chỉ mới nhìn thì thật khó để phân biệt.

Họ làm món hà từ gốc sả gốc sả nhồi tàu hủ non, lăn bột chiên giòn thơm phức. Chả quế làm từ khuôn đậu, chả ram làm từ nấm, miến tàu và gói bánh đa nem. Chả lụa làm từ chuối mật nấu chín, bóc vỏ, giã nhuyễn trộn với gia vị, bột thính, bí đap thái hột lựu, quả mít non được nấu thành món thịt gà bóp tiêu muối. Đặc biệt, phải kể đến món cơm lá sen, thức ăn ngon, cầu kì, từng được xếp và hàng Ngự thiện dưới thời nhà Nguyễn vẫn còn được lưu truyền.

Bên cạnh đó, với bàn tay tài hoa, công phu, tinh tế của mình, các đầu bếp tạo nên những mâm cỗ chay hấp dẫn. Bởi chính họ luôn xem những món ăn như một tác phẩm nghệ thuật, tăng thêm sự cuốn hút cho người ăn, tạo nên nét đặc trưng của ẩm thực chay Huế.

Đến những món chay dân dã

Ở những khu chợ quê, chỉ một sạp hàng nhỏ đã có tới ít nhất 30 đến 50 món chay. Bày bán những món chay dân dã có thể kể đến như: bánh chưng, bánh tét, bánh canh, bún, phở, bánh bèo, bánh nậm, bánh bột lọc,…Nước tương vừa là món ăn vừa là gia vị cho nhiều món chay ngon

Khi nhắc đến, ẩm thực chay Huế người ta lại liệt kê nhanh 2 món bình dân chủ lực là tương và chao. Cả tương và chao đều được làm từ đậu nành mà ra. Chao Huế mang hương vị rất riêng khác hẳn với chao miền Nam. Người Huế dùng chao và tương như món ăn trực tiếp với cơm hoặc là phụ gia cho nhiều món ăn khác như nước chấm. Sẽ chẳng lạ gì nếu bạn thấy mâm chay Huế có đĩa rau muống luộc, đồ sào, đồ nướng, phở, canh,…mà lại thiếu tương và chao.

Những quán chay ngon rẻ ở Huế

Nhiều du khách thắc mắc không biết nên ăn cơm chay Huế ở đâu. Là thành phố nổi tiếng về ăn chay nên Huế có nhiều địa điểm bán đồ chay ngon. Quý khách không phải lo lắng trong việc tìm quán chay khi đi du lịch Huế.

• Liên Hoa Thư Quán – Món Chay (ở số 3 Lê Quý Đôn, Tp. Huế, Huế), mở cửa từ 07h00 – 22h00, giá dao động từ 15.000 – 55.000 đồng.
• Quán chay bà Minh (ở số 4 Hàn Thuyên, phường Thuận Thành, Tp. Huế, Huế), mở cửa từ 07h00 – 22h00, giá dao động từ 15.000 – 55.000 đồng.
• Quán chay Diệu Lạc (ở số 1 Hàn Mặc Tử, Tp. Huế, Huế), mở cửa từ 07h00 – 20h00, giá dao động từ 10.000 – 70.000 đồng.
• Quán chay Thanh Liễu (ở số 50 Nguyễn Công Trứ, Tp. Huế, Huế), mở cửa từ 06h30 – 19h00, giá dao động từ 6.000 – 50.000 đồng.
• Nhà hàng chay Tịnh Lâm Nhi (ở số 112A Trường Chinh, Tp. Huế, Huế), mở cửa từ 07h00 – 21h00, giá dao động từ 15.000 – 80.000 đồng.

Người ta vẫn hay nói núi Ngự không cao, sông Hương không sâu nhưng lòng người Huế lại tĩnh lặng, sâu sắc. Có lẽ, một phần là do Huế nhiều lăng tẩm, đền đài, chùa chiền, miếu và người Huế biết thưởng thức nghệ thuật ẩm thực chay. Chút chua cay, chút đậm đà, các món chay Huế đã đi vào lòng người một cách hết sức nhẹ nhàng và sâu lắng như thế. Ẩm thực chay Việt Nam nói chung và ẩm thực chay Huế nói riêng vô cùng đặc trưng. Mỗi vùng miền đều có những nét riêng góp phần mang lại nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực chay Việt Nam.
Nguồn: Tổng hợp

Đăng bởi: Thủy Nguyễn