Thái Nguyên là đất trồng chè ai cũng biết, thế nhưng không phải ai cũng biết rằng nơi đây còn có nhiều món ăn đặc sắc không kém. Dưới đây là những món ăn nổi tiếng không nên bỏ qua khi du lịch Thái Nguyên là những gợi ý thú vị cho bạn về ẩm thực của vùng đất này.

Bánh chưng Bờ Đậu
Chuối rừng Thái Nguyên
Cơm lam Định Hóa
Bánh Cooc mò
Tôm cuốn Thừa Lâm
Trám Hà Châu
Chè Tân Cương
Tương nếp Úc Kỳ
Nem chua Đại Từ
Bánh ngải người Tày
Đậu Bình Long
Mỳ gạo Hùng Sơn
Mật ong rừng
Rau bò khai
Măng đắng ngàn me

Bánh chưng Bờ Đậu

Bánh Chưng Bờ Đậu được làm từ gạo nếp nương của vùng rừng Định Hóa, thịt lợn sạch của người dân tộc, dưới bàn tay lành nghề của người dân Sơn Cẩm.
Bánh Chưng Bờ Đậu mang hương vị đặc biệt mà không nơi nào có được. Bên cạnh đó, lá rong dùng để gói bánh là lá rong rừng, mọc hoàn toàn tự nhiên và được thu hái tại vùng núi Na rỳ của tỉnh Bắc Kạn nên khi luộc xong màu bánh trông rất đẹp mắt.

Chuối rừng Thái Nguyên

Thái Nguyên là một tỉnh trung du miền núi, do vậy ở các huyện vùng cao như Võ Nhai, Định Hóa cũng có rất nhiều đặc sản trong đó có chuối hột. Chuối hột rừng cả cây đều có thể làm thuốc chữa nhiều loại bệnh khác nhau. Trái chuối hột rừng có tác dụng chữa bệnh tiểu đường, viêm thận, tăng huyết áp. Có bài thuốc dân gian cho rằng khoét cây chuối hột rừng ở gần gốc, lấy nước từ thân cây uống, sẽ giúp hạ đường huyết tự nhiên với người bị bệnh tiểu đường.

Cơm lam Định Hóa

Muốn có cơm lam ngon, đầu tiên phải có loại nếp ngon, ấy là thứ nếp cái hoa vàng trồng trên nương, hàng năm thu hoạch vào khoảng tháng 9, tháng 10
Róc hết lớp vỏ nứa bị cháy, cắt ống cơm lam thành từng khoanh, bày ra đĩa, khoanh cơm mịn màng như khúc giò, mùi thơm mời gọi khách phương xa nếm thử. Cơm nếp lam có thể để được cả tuần mà không bị thiu hay vữa. Cơm lam ăn với muối vừng vừa dân dã vừa mộc mạc, vừa đậm đà khó quên.

Bánh Cooc mò

Tiếng Tày coóc mò có nghĩa là sừng bò (coóc: sừng, mò: bò). Gọi thế vì bánh có hình chóp nhọn, trông giống sừng bò. Bánh làm bằng gạo nếp, gói bằng lá chuối hoặc lá dong, không nhân. Bánh cooc mò được làm từ loại nếp ngon nhất mà bà con vùng núi cao trồng trên nương nên hương vị của bánh rất ngon, thơm, vị ngọt, dẻo, có thể ăn no mà không thấy ngán.
Bánh cooc mò đặc sản Thái Nguyên có màu xanh nhạt của lá chuối, vị dẻo, thơm thanh khiết hương thơm của ruộng đồng vùng núi cao. Tuy bánh không có nhân nhưng càng nhai càng cảm nhận được vị thơm, béo, dẻo ẩn chứa trong từng hạt nếp. Người ưa ngọt có thể ăn bánh cooc mò kèm mật ong hay đường kính.

Tôm cuốn Thừa Lâm

Tôm cuốn là món ăn ngon nổi tiếng Thái Nguyên, được người dân dùng để dâng lên đình vào mỗi dịp lễ tết. Tôm cuốn làm khá công phu, hương vị đặc biệt ngon và hào quyện cùng các nguyên liệu khác tạo nên một món ăn hấp dẫn mà ăn một lần là nhớ mãi.

Trám Hà Châu

Trám đen là cây thân mộc, có thể sống trên một trăm năm, ra hoa vào tháng hai, chín quả vào tháng bẩy, quả trám hình thoi, khi chín có màu đen, cùi trám màu vàng, hạt trám nhọn hai đầu, nhân trám trắng ngần.
Thông thường có hai cách chế biến trám là trám om và trám nấu. Từ trám nấu có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau, trong đó món gỏi trám và món nham đã trở thành đặc sản.

Chè Tân Cương

Đặc sản hàng đầu của Thái Nguyên phải nói ngay đến là trà, bởi nước trà Thái đượm đà vị chát dịu, để lại dư vị ngọt ngào và thoảng hương thơm mùi cốm, khiến cho ai mới nhấp môi cũng sẽ còn nhớ mãi. Nhờ thổ nhưỡng và khí hậu thích hợp nên đâu đâu trên miền đất Thái Nguyên cây chè cũng phát triển tốt tươi, đã có những vùng chè nổi tiếng như chè La Bằng (Đại Từ); chè Khe Cốc (Phú Lương); chè Trại Cài (Đồng Hỷ) nhưng nổi tiếng hơn cả là chè Tân Cương (TP Thái Nguyên). Quả thật Trà Tân Cương Thái Nguyên đã sánh ngang được với trà Atxam nổi tiếng của Ấn Độ hay trà đặc sản Long Tỉnh của Trung Quốc.
Nhà thơ Dương Thuấn cũng đã phải thốt lên trong bài thơ Trà Thái Nguyên:

“Trà Nhật, trà Tầu, trà năm châu bốn bể Uống bao thứ trà của nghìn muôn sứ sở
Chẳng đâu ngon thơm như trà Thái Nguyên”

Tương nếp Úc Kỳ

Ai đã một lần từng về xã Úc Kỳ (Phú Bình) đều không thể bỏ qua việc nếm thử vị ngon ngọt, đậm đà của món tương nếp ở nơi này. Đây là đặc sản được làm từ hạt lúa nếp Thầu dầu, một nguyên liệu quan trọng tạo nên sự khác biệt của tương nếp Úc Kỳ với những sản phẩm tương ở các địa phương khác.
Nghề làm tương ở xã Úc Kỳ không rõ chính xác có từ bao giờ, chỉ biết từ lâu, mỗi gia đình đều có ít nhất 1 chum tương để ăn trong năm và làm quà biếu khách đến chơi. Theo thời gian, nghề làm tương nếp đã trở thành nghề truyền thống của người dân địa phương và là thứ ẩm thực đặc sản đang dần vươn xa ra các thị trường trong, ngoài tỉnh.

Nem chua Đại Từ

Không giống với các loại nem chua khác có thể bóc ra là ăn được ngay, nem chua Đại Từ cần có một thao tác nhỏ nữa là nướng bằng than củi hoặc lăn qua chảo mới có thể ăn được. Với thành phần gồm có: thịt nạc mông, tỏi, rượu, hạt tiêu, thính và lá ổi, mỗi chiếc nem được gói cẩn thận bằng lá chuối và có thể được đến vài ngày. Để có được những chiếc nem chất lượng, người ta chỉ dùng thịt ở 2 quả mông của con lợn. Thịt được rửa sạch và lọc kỹ, thái mỏng ngang thớ rồi trộn cùng tỏi băm nhuyễn, tiêu xay, rượu trắng và thính gạo rang thơm.
Thưởng thức nem chua Đại Từ bạn sẽ cảm nhận được vị bùi của lá ổi hòa quyện trong cái mềm ngọt của thịt, hương thơm lựng của mùi lá chuối nướng vùi trong than củi. Nếu không có điều kiện nướng nem bằng than củi bạn có thể bóc ra rồi cho vào nướng trong lò vi sóng, hoặc lăn qua chảo khoảng một phút cho vừa chín tới là có thể dùng được.

Bánh ngải người Tày

Bánh ngải có màu xanh đặc trưng của thiên nhiên, hình thù và cách làm gần giống với bánh dày của người miền xuôi. Bánh ngải dễ ăn, mát và không ngấy.
Vị hăng hăng, thơm thơm là lạ của lá ngải như dung hòa cái dẻo, cái ngọt của nếp, của đường, miếng bánh có sự tươi non của đồi nương, cái hoang dã của lá rừng như gói cả mùa xuân trong mát. Tết Thanh minh, nếu có dịp lên Phú Lương vào vùng dân tộc Tày sinh sống thể nào du khách cũng được thưởng thức món bánh ngải đặc sản và dân giã này.

Đậu Bình Long

Xóm An Long, xã Bình Long được nhiều người biết đến bởi nghề làm đậu phụ thơm ngon. Đậu phụ Bình Long là một trong những sản vật đặc biệt trên đất Võ Nhai để lại nhiều ấn tượng với ai đã một lần thưởng thức. Nơi đây có gần 30 hộ dân làm đậu phụ, trung bình mỗi ngày các hộ dân làm khoảng 20kg – 30kg đậu.
Vì đậu Bình Long được ép trong khuôn lớn nên bìa đậu to bản, không quá cứng mà cũng chẳng quá mềm. Đậu ở đây cũng được bán hết sức đặc biệt họ không bán từng bìa mà bán theo cân, với 20 nghìn đồng/1kg đậu, đủ để đại gia đình quây quần bên mâm cơm với nhiều món ngon chế biến từ đậu. Đậu Bình Long ăn khá béo ngậy nên có thể ăn khi còn nóng chỉ cần cắt ra chấm mắm tôm chanh sẽ cảm nhận vị thơm ngậy riêng biệt. Còn không thì có thể cắt nhỏ, rán vàng, chấm nước mắm chanh ớt ăn kèm rau sống như những loại đậu khác, cầu kỳ hơn đậu phụ kết hợp với một số thực phẩm khác: thịt lợn, cà chua là có ngay món ngon dân dã trong bữa cơm gia đình.

Mỳ gạo Hùng Sơn

Mỳ gạo Hùng Sơn, Đại Từ có thể được phân biệt với các loại mỳ khác ở độ giòn, dẻo, thơm. Trong lúc nấu có lỡ tay quá lửa sợi mỳ vẫn không bị nát, nước vẫn trong. Mỳ có thể dùng để làm phở nước, phở xào, có thể làm canh nấu với cua đồng, rau rút hoặc trong các món lẩu quen thuộc.
Người dân Hùng Sơn làm mỳ bằng một loại gạo đặc biệt, đó là gạo bao thai đặc sản của Định Hóa. Gạo đem về nhặt sạch, vo kỹ, ngâm 8 tiếng rồi xay ra thành bột. Thứ bột dẻo dẻo, sánh sánh được lọc đi lọc lại nhiều lần rồi ủ lại qua đêm, sáng hôm sau tráng bánh. Người ta bóc bánh đặt vào khuôn, đem phơi và cắt bánh thành những sợi mỳ đều đặn.

Mật ong rừng

Thái Nguyên là nơi có địa hình hiểm trở, núi non trùng điệp thế nên người dân nơi đây đã biết tận dụng được nguồn tài nguyên tuyệt vời này. Mật ong nơi đây là loại mật nổi tiếng trong và ngoài nước bởi hương vị hoa nhãn, hoa vải đặc trưng được thu hoạch bằng phương pháp thủ công.

Rau bò khai

Ngọn và lá non của rau bò khai được dùng làm thực phẩm còn những bộ phận khác dùng trong đông y để làm thuốc. Thân và lá của Dây hương dùng được cả khô và tươi, có vị hơi đắng, tính bình, đi vào can, thận và đường niệu. Hương vị rau bò khai không lẫn với rau rừng khác. Nó là sự hòa quyện của hương đất, rừng và sự tinh khiết của khí trời vùng núi cao. Món ngon từ đặc sản rau bò khai vùng cao.

Măng đắng ngàn me

Măng đắng ngàn me là một trong những đặc sản nổi tiếng nhất của Thái Nguyên. Măng đắng Ngàn Me nhỏ hơn măng đắng những nơi khác rất nhiều, chỉ cỡ bằng ngón tay người lớn nhưng khi ăn, măng đắng đặc biệt rất ngon, đắng vừa phải, thêm vị mặn mặn cay cay của nước chấm nữa thì càng thêm tuyệt.