Cách làm bánh ít lá gai – Đặc sản xứ nẫu Bình Định

Muốn ăn bánh ít lá gai thì bạn phải tìm về với xứ Tuy Phước- Bình Định. Nơi đây nổi tiếng trứ danh với món bánh nghe cái tên lạ lạ “ Bánh ít là gai” và hương vị làm say lòng người với bánh ít lá gai thật dẻo nhưng không dính răng, Ngoạm 1 một miếng, vị ngọt của đường, vì thơm của nếp, béo của dầu, vị bùi của đậu và đâu đó hương cây nồng của gừng trên đầu lưởi tạo một cảm giác khoái khẩu rất riêng.

• Đôi điều về bánh ít lá gai
• Cách làm bánh ít lá gai
• Công đoạn thứ nhất: Vỏ bánh
• Công đoạn thứ 2 là nhân bánh
• Công đoạn thứ 3: Gói bánh

“Muốn ăn bánh ít lá gai
Lấy chồng Bình Định sợ dài đường đi”

Đôi điều về bánh ít lá gai

Bánh ít lá gai có hình thức giống lá bánh gai ở Miền Bắc cách làm cũng tương tự, điều khác biệt có thể thấy ở hai loại bánh này trước tiên đó là hình thức bên ngoài. Bánh gai Miền Bắc được gói bản dẹp, vuông, còn bánh ít lá gai của người Bình Định là hình như hình kim tự tháp; hình thức khác và vị của hai loại bánh này cũng khác nhau, ở Miền Bắc bánh gai được làm có vị ngọt và thơm bùi của đậu xanh và lá gai, ăn 1 một miếng bánh ít lá gai có nhiều hương vị, vị ngọt của đường, vị thơm của nếp và dừa, béo của dầu, vị bùi của đậu và đâu đó hương cây nồng của gừng trên đầu lưỡi tạo một cảm giác khoái khẩu rất riêng.

Bánh ít lá gai được làm từ những nguyên liệu rất dễ kiếm như: lá gai, bột nếp, dầu phụng, dừa, và đậu xanh nhưng để làm ra một chiếc bánh đặc sản thơm ngon, bắt mắt thì đòi hỏi người thợ làm bánh phải thật tỉ mỉ qua nhiều công đoạn và bàn tay khéo léo nữa.

Đối với người dân Bình Định, cũng như chả ram tôm đất thì bánh ít lá gai rất phổ biến, đây là món quà vặt được mua hàng ngày hấp dẫn cả người lớn lẫn trẻ nhỏ; trong các dịp lễ tết, cưới hỏi món bánh này cũng không thể thiếu. Với những người thân, bạn bè phương xa thì đây là món quà đầy ý nghĩa chất chứa những tình cảm ngọt bùi, ấm áp ẩn trong món bánh này.

Cách làm bánh ít lá gai

Để làm ra được những chiếc bánh đúng chất Tuy Phước – Bình Định đòi hỏi người thợ phải tỉ mỉ từng công đoạn, phải có kinh nghiêm và lòng yêu nghề. Làm bánh có ba công đoạn chính là làm vỏ bánh, nhận bánh, và gói bánh.
Tất cả công đoạn là một nghệ thuật của người làm bánh:

Công đoạn thứ nhất: Vỏ bánh

Vỏ bánh được làm nguyên liệu chính là lá Gai hình trái tim, người thợ tiến hành bỏ cuốn lá, gân lá, xé là gai làm nhiểu mảnh nhỏ bằng tay rửa sạch sau đó luột chín như, sắt nhỏ sau đó cho vào cối giả thật nhuyễn, những nghệ nhân làm bánh cho biết khâu giả lá gai nhuyễn rất quan trọng, nên giả bằng tay thay vì bằng máy, giả thật nhuyễn như bột bánh với ngon, mịn.
Tiếp theo là Nếp, nếp dùng làm bánh phải là phải là nếp mới, thơm, đem vo thật kỹ, ngâm với nước vài giờ, sau đó xay nhuyễn ép bỏ nước để có được một khối bột dẻo.

Bột nếp trộn với bột lá gai và đường, ngào nhiều lần cho thật dẻo và cho vào cối giã nhuyễn, khi giã, cho một chút dầu ăn cho khỏi dính cối đồng thời giúp bánh mịn màng, những nghệ nhận có kinh nghiệm sẽ biết tỉ lệ dầu ăn vào bao nhiêu làm cho bánh béo mà không ngán. Sau đó chia thành từng cục bột nhỏ.

Công đoạn thứ 2 là nhân bánh

Cũng như vỏ bánh nhận bánh làm công phu không kém vì nó là linh hồn của chiếc bánh. Ở công đoạn này người thợ làm bánh chọn lựa những trái dừa vừa già, không chọn trái quá non hay quá già làm cho nhận không đạt độ mềm xốp. Lấy nhân dừa bào thành sợi. Tiếp theo chọn đậu xanh loại ngon đều hạt .
Dừa nấu chín với đường cát cho thêm ít gừng đến khi xem khô khô lại là được. Còn đậu xanh thì sau khi ngâm mềm nấu chín giã nhuyện sau đó đêm ngào với đường và gừng. Gừng ở đâu sẽ tạo ra hương vị rất riêng của món bánh ít lá gai Bình Định.

Công đoạn thứ 3: Gói bánh

Sau khi hoàn thành vỏ bánh và nhân bánh người thợ tiến hành gói bánh, đây là công đoạn có thể xem là đơn giản nhất nhưng thật ra không phải ai cũng có thể làm đẹp mắt như người bình định.

Bánh ít là gai được gói hình tháp như kim tử tháp vậy bởi vậy ở Bình Định những tháp Chảm cổ kính như bánh ít lá Gai nên nhiều người còn gại là tháp Bánh ít.

Dưới anh mắt của người họa sĩ bánh có hình nón , đáy vuông, sắc cạnh, nhọn lên tới đỉnh. Còn với ánh mắt của dân gian ví chiếc bánh ít lá gai Bình Định như đôi nhũ hoa của người thiếu nữ qua câu ca dao:

“Gặt rồi em đứng chờ ai
Mang chi đôi bánh lá gai đẩy đà”.

Vậy đó khắp mọi miền đất nước có biết bao nhiêu loại bánh ít như bánh ít trần, bánh ít nhân dừa, bánh ít nhân tôm thịt, bánh ít nhân đâu xanh,bánh ít lá gai ở Sài Gòn, bánh ít miền tây nhưng bánh ít lá gai Bình Định lại là loại bánh làm nên con người cũng như tính cách của người Bình Định. Mộc mạc, chân chất, nhưng uy hùng như ngọn tháp, ấm áp lòng người. Và cũng chỉ món bánh ít lá gai Bình Định là món bánh luôn đồng hành trong các dịp đại lễ, các nghi lễ quan trọng.
Xin kết bài bằng câu ca dao

“Bà ngoại ta còn phản phất đâu đây
Bánh ít lá gai bánh ú mập đầy”

Nguồn: Tổng hợp

Đăng bởi: Như Huỳnh