Khám phá nguồn gốc bánh trung thu: Chiếc bánh nhỏ xinh mang theo tinh hoa ẩm thực ngàn năm

Những ngày sát rằm tháng tám, người người nhà nhà lại nô nức sắm sửa đèn hoa, hào hứng chuẩn bị phá cỗ Tết Trung Thu. Đặc biệt, dịp này không thể thiếu những chiếc bánh trung thu thơm ngon, hấp dẫn trên bàn thờ - thứ ẩm thực làm nên nét đặc sắc cho ngày Tết Đoàn Viên. Chúng ta ăn bánh trung thu hàng năm, thế nhưng bạn có biết nguồn gốc bánh trung thu thực sự?

Chúng ta vẫn biết bánh trung thu có nguồn gốc từ Trung Quốc, sau đó được truyền bá rộng rãi đến Việt Nam. Thế nhưng cụ thể sự xuất hiện và lịch sử bánh trung thu thực sự như nào thì lại ít ai biết đến.

Bánh trung thu đã trở thành một nét đặc sắc ẩm thực tại Việt nam ngày nay. Ảnh: @mero_dnt.

Nguồn gốc của bánh trung thu – bánh Taishi với lịch sử 3000 năm

Bánh trung thu có lịch sử 3000 năm ở Trung Quốc. Tiền thân của bánh trung thu là bánh Taishi từ thời nhà Thương và nhà Chu. Theo sử sách Trung Quốc, bánh Taishi đã xuất hiện từ thời nhà Thương và nhà Chu (thế kỷ 17 TCN – 256 TCN) ở các tỉnh Giang Tô và Chiết Giang.

Vào thời điểm đó, thức bánh này được làm để tưởng nhớ Wenzhong, người đã phát minh ra loại bánh mỏng ở rìa và dày ở giữa. Taishi chính là nguồn gốc bánh trung thu Trung Quốc.

Lịch sử phát triển của bánh trung thu Trung Quốc

Bánh trung thu vào thời nhà Hán (202 TCN – 220 sau CN)

Nguồn gốc bánh trung thu được kể rằng, vào thời nhà Hán, Trương Khiên, một sứ giả được phái đi miền Tây Trung Quốc để ngoại giao, đã giới thiệu hạt vừng và quả óc chó từ phía Tây. Sau đó, người ta dùng hai thứ nguyên liệu này để làm nhân của bánh trung thu, mà ngày đó được gọi là bánh hạt dẻ, hay còn là bánh Hu.

Bánh trung thu có lịch sử 3000 năm ở Trung Quốc. Ảnh; CNN

Bánh trung thu vào thời nhà Đường (618 – 907 sau CN)

Hoàng đế nhà Đường – Li Shimin ra lệnh cho tướng quân Lý Tịnh dẫn quân đi chinh phục Turk, một quốc gia ở phía bắc. Vào ngày 15/8 âm lịch, Lý Tịnh đắc thắng trở về. vua Li Shimin mở tiệc ăn mừng chiến thắng của Lý Tịnh và quân đội.

Lúc này, có một thương nhân từ Tây Tạng đã đến và tặng một số bánh hình tròn cho Li Shimin để chúc mừng chiến thắng. Hoàng đế đã rất vui khi nhận được món quà này và giới thiệu những chiếc bánh tròn mà sứ giả Tây Tạng cho thần dân của mình. Sau đó, những chiếc bánh tròn trở nên phổ biến trên khắp đất nước.

Về sau, Dương Ngọc Hoàn – sủng phi của vị đế vương nhà Đường sau này là Lý Long Cơ đã đặt tên cho chiếc bánh tròn mà sứ giả Tây Tạng năm nào tiến cống là “bánh trung thu“. Không biết từ bao giờ, người ta ăn tạo tục ăn thức bánh trung thu vào ngày 15 tháng 8 âm lịch hàng năm.

Dương Ngọc Hoàn hay còn được gọi là Dương Quý Phi, người đặt tên cho chiếc bánh trung thu. Ảnh: Sacrifireworldwide.

Bánh trung thu trước thời nhà Tống (960 – 1279 sau Công Nguyên)

Vào thời Bắc Tống (960 – 1127 sau Công Nguyên), bánh trung thu được gọi là “bánh cung đình”, đã rất phổ biến không chỉ trong cung đình mà còn ở cả dân gian. Về sau, người ta gán cho nó ý nghĩa sum họp, thể hiện những lời chúc tốt đẹp về sự sum họp của gia đình, và cũng là nỗi nhớ bạn bè sâu sắc.

Thông tin về nguồn gốc bánh trung thu lần đầu tiên được tìm thấy trong một cuốn sách của triều đại Nam Tống (1127 – 1279 sau Công Nguyên).

Bánh trung thu giúp hoàng đế nhà Minh lật đổ triều đại nhà Nguyên (1271 – 1368 sau Công Nguyên)

Vào cuối triều đại nhà Nguyên, người dân không thể chịu được sự cai trị tàn nhẫn của triều đình. Chu Nguyên Chương – người sáng lập nhà Minh đã thống nhất các lực lượng kháng chiến khác nhau để chuẩn bị cho cuộc nổi dậy.

Thế nhưng, thật khó để thực hiện việc liên hệ quân sự một cách bí mật. Lúc này, một người bạn của Chu Nguyên Chương là Lưu Bá Ôn, đã nảy ra ý tưởng đưa dòng chữ “Cuộc nổi dậy vào đêm 15 tháng 8 âm lịch” vào bánh trung thu và gửi chúng cho các lực lượng kháng chiến khác.

Lưu Bá Ôn, người đã hiến kế truyền tin qua bánh trung thu cho Chu Nguyên Trương. Ảnh: The Epoch Time.

Nhờ cách truyền tin độc đáo, các đội quân từ khắp nơi tập hợp lại đông đảo vào ngày khởi nghĩa và lật đổ thành công triều đình nhà Nguyên. Sau thắng lợi, Chu Nguyên Chương đã tặng bánh trung thu cho các bộ trưởng làm quà. Tương truyền rằng từ đó phong tục ăn bánh trung thu vào rằm tháng tám được hình thành và duy trì cho đến tận bây giờ.

Bánh trung thu đã phổ biến từ thời nhà Minh (1368 -1644 sau Công Nguyên)

Trong sử sách Trung Quốc có một ghi chép chi tiết về bánh trung thu từ thời nhà Minh: “Tết Trung thu là vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, và mọi người tổ chức sum họp gia đình bằng cách ăn bánh trung thu”. Điều này cho thấy việc ăn bánh Trung thu trong ngày Tết Trung thu đã trở nên phổ biến trong dân gian từ thời đại này.

Phong trào làm bánh trung thu trong triều đại nhà Thanh (1644 – 1911 sau Công Nguyên)

Theo lịch sử, tục ăn bánh trung thu vào Tết Đoàn Viên đã trở nên vô cùng phổ biến vào thời nhà Thanh. Từ thời điểm này, sử sách Trung Quốc đã có nhiều ghi chép lịch sử hơn về bánh trung thu.

Khi đó, thay vì dùng bánh trung thu từ phương xa mang về, người dân đã bắt đầu tự làm. Nhiều sách còn ghi lại quá trình làm bánh trung thu bằng bột, các loại hạt, đường và mỡ lợn,..

Thời nhà Thanh, người dân đã tự làm bánh trung thu để đón Tết Đoàn Viên. Ảnh: Bách Hóa Xanh.

Những thương hiệu bánh trung thu nổi tiếng ra đời từ thế kỷ 20

Từ năm 1900, các thương hiệu Daoxiangcun, Lian Xiang Lou, Guan Sheng Yuan,.. dần xuất hiện và trở thành cái tên vàng trong làng bánh trung thu cho đến tận bây giờ. Tính đến nay, một số thương hiệu bánh trung thu vẫn còn duy trì và phát triển. Nhiều cái tên đã có hơn 100 năm tuổi.

Bánh trung thu truyền thống của Daoxiangcun đã có tới hơn 100 năm tuổi. Ảnh: Suzhou.

Hong Kong MX Mooncake cũng là một cái tên khá lâu đời trong ngành công nghiệp bánh Trung Quốc.

Hong Kong MX Mooncake nổi tiếng với món bánh trung thu trứng chảy. Ảnh: Lazada.

Wing Wah cũng là một thương hiệu khá lâu đời và đã có nhiều chi nhánh trên thế giới.

Nhờ nét đặc trưng của mình, bánh trung thu Wing Wah được đón nhận không chỉ ở nước nhà mà còn trên thế giới. Ảnh: Ticket KD.

Những năm gần đây, bánh trung thu ngày càng được chế biến cầu kỳ hơn để phục vụ nhu cầu biếu tặng nhân ngày Tết Đoàn Viên. Vậy nên,nhiều loại bánh trung thu có giá rất cao. Một số loại bánh trung thu được đóng gói sang trọng có thể có giá lên tới vài nghìn, thậm chí hàng chục nghìn nhân dân tệ.

Một hộp bánh trung thu sang trọng có thể có giá lên tới hàng nghìn nhân dân tệ. Ảnh: CCTV English.

Mặc dù là một tục được du nhập từ Trung Quốc, nhưng việc biếu tặng bánh trung thu đã trở ăn sâu vào tâm trí người Việt nhờ ý nghĩa nhân văn của nó. Với dáng vẻ tròn đầy, bánh trung thu biểu thị cho sự trọn vẹn, viên mãn, sung túc. Đồng thời tặng bánh trung thu còn thể hiện sự hiếu kính với bề trên, niềm vui ấm áp đoàn viên khi gia đình quây quần bên nhau ngày rằm. Tết Trung Thu đang cận kề, bạn đã chuẩn bị gì chưa?

Linn Tran

Đăng bởi: Hồng Lý